3.1.08

ΟΔΟΣ: Πολιτιστική εσωστρέφεια

Υποτονικό αναμένεται να είναι (και) το καρναβάλι της Καστοριάς. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις στο γενικότερο κλίμα συμβάλλουν αρνητικά οι καιρικές συνθήκες του φετινού χειμώνα καθώς και το ότι οι εκδηλώσεις συμπίπτουν με εργάσιμες ημέρες. Έτσι το κύμα των επισκεπτών της Καστοριάς θα υποστεί σημαντική επιρροή.

Όμως αυτές θα είναι μερικές μόνο από τις αιτίες για την κάμψη του καρναβαλιού του 2008. Τα πραγματικά αίτια είναι βαθύτερα και όχι συγκυριακά. Αντίθετα μάλιστα οφείλονται στις εγγενείς αδυναμίες της πολιτιστικής φυσιογνωμίας του εθίμου αυτού καθ’ εαυτού, αλλά και στις διαρθρωτικές ανάγκες της πόλης και της δημοτικής αρχής. Στην κρίση που προβλέπεται να περάσει ο θεσμός, θα συμβάλλουν χωρίς αμφιβολία οι κακές αποφάσεις που λήφθηκαν φέτος από τους διοργανωτές (στις εσωτερικές σελίδες της εφημερίδας το σχετικό σχόλιο).

Σε μια πόλη σαν την Καστοριά, στην οποία η ανάλυση των γεγονότων και η άσκηση κριτικής συνιστούν περίπου ταμπού, ιδίως όταν (γεγονότα και κριτική) αφορούν υπαρκτές ή ανύπαρκτες αξίες για τις οποίες επιφυλάσσεται ένας αγόγγυστος σεβασμός που αρμόζει σε ισλαμικό ιεροδιδασκαλείο του Πακιστάν, πέρασε περίπου ασχολίαστο το γεγονός ότι τόσο κατά την έναρξη της εορταστικής περιόδου στις παραμονές των Χριστουγέννων, με την αφή του «δένδρου» στην πλατεία της ολυμπιακής φλόγας, όσο και κατά την περίφημη εξόρμηση του Δήμου και της ΔηΠΕΚα στην Θεσσαλονίκη στην πλατεία Αριστοτέλους στις 22 Δεκεμβρίου, καθώς και σε όλες τις μέρες που μεσολάβησαν από τότε, το θέαμα ήταν κάτι περισσότερο από απογοητευτικό.

Διότι είναι οπωσδήποτε θλιβερό να διαπιστώνεται ότι, παρά τα όργανα -τα περίφημα χάλκινα- παρά τον ρέοντα δωρεάν οίνο, παρά την παρουσία του δημάρχου και αντιδημάρχων Καστοριάς, παρά την φιλότιμη συνδρομή κυριών και κυρίων με κάπως ατυχείς απομιμήσεις των καστοριανών παραδοσιακών φορεσιών, η αποτυχία των εκδηλώσεων και του «δρώμενου» όπως αυτοχρίστηκε το γραφικό και μελαγχολικό θέαμα της πλατείας Αριστοτέλους, υπήρξε παταγώδης και στις δυο περιπτώσεις. Δυο λαλούσαν και τρεις χόρευαν κυριολεκτικά. Με αποτέλεσμα να εντείνεται η αίσθηση της αποτυχίας, ή ακόμη χειρότερα της επαιτείας τουριστών και του συμπαθούς αρκουδιάρη. Το τέλειο σκηνικό για ταινία του Κέντρου Ελληνικού Κινηματογράφου στα 1980.

Η ΟΔΟΣ αποδίδει το φαινόμενο που προκάλεσε δηκτικά σχόλια, και ειδικά την αποτυχία των εκδηλώσεων στην Καστοριά, κατά ένα μικρό ποσοστό στην αδυναμία της δημοτικής αρχής να συγκρατήσει το πολιτικό ρεύμα της πλειοψηφίας που πέτυχε ο συνδυασμός «Νέα Πνοή», στην πρώτη και στην δεύτερη Κυριακή των τελευταίων δημοτικών εκλογών του 2006, ώστε να σχηματίσει υπέρ της και υπέρ της Καστοριάς σαφή κοινωνική ορμή, που να ανταποκρίνεται στα προστάγματα και τις προσκλήσεις της δημοτικής αρχής.

Διότι θα πάσχει από επικίνδυνη αμνησία όποιος υποκριθεί πως δεν θυμάται, μερικά χρόνια πριν, επί δημαρχίας Δ. Παπουλίδη, να πετυχαίνουν σχεδόν πάντοτε κοσμοσυρροή σε αντίστοιχα «δρώμενα». Οι δε ιθύνοντες του δήμου, μετά ή άνευ αντερίων και τζουμπέδων, να γίνονται δέκτες θετικών εκδηλώσεων από τον κόσμο που συγκέντρωναν. Αν αποδελτοποιηθούν μάλιστα τα πειστήρια εκείνων των εποχών (κυρίως τα ραδιοτηλεοπτικά ρεπορτάζ), θα ήταν χρήσιμο για την καταγραφή και μελέτη της τοπικής ιστορίας, το βέβαιο γεγονός ότι, θα εντοπισθούν αγκαλιά με τους τότε δημοτικούς άρχοντες, και αρκετοί σημερινοί. Οι οποίοι τώρα, όχι μόνο προσποιούνται ότι δεν γνωρίζουν τους προηγούμενους, αλλά επιπλέον γεμίζουν εξανθήματα από την αλλεργία τους γι’ αυτούς.

Όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο η (αξιοσημείωτη) αποδυνάμωση του κοινωνικού ρεύματος που ώθησε την «Νέα Πνοή» στην διοίκηση του Δήμου Καστοριάς. Διότι ακόμη κι’ αυτή (η αποδυνάμωση δηλαδή) θα μπορούσε να αποδειχθεί συγκυριακή και να αναστραφεί. Θα μπορούσε μάλιστα να είναι και λάθος. Αντίστοιχο και ισοδύναμο λάθος με τον άνευ όρων σχηματισμό της.

Ούτε η ειλικρίνεια των προθέσεων των διοργανωτών από την πλευρά του Δήμου και της ΔηΠεΚα θα μπορούσε να αμφισβητηθεί. Άλλωστε δεν λησμονείται ότι οι περισσότεροι δημοτικοί σύμβουλοι της πλειοψηφίας κατοικούν στην πόλη της Καστοριάς, και επομένως διαθέτουν τα ερείσματα ο καθένας στον κοινωνικό του περίγυρο, αλλά και στο οικογενειακό περιβάλλον τους, που θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν ώστε να υποστηρίξουν τις πρωτοβουλίες του Δήμου και να δώσουν την εικόνα της συμμετοχής και της μαζικότητας στις εκδηλώσεις.

Το πρόβλημα εκτός από τις πιο πάνω αιτίες, είναι περισσότερο πρόβλημα στρατηγικής και πολιτιστικού προσανατολισμού. Διότι τα τελευταία 10-15 χρόνια της απελπιστικής πολιτιστικής εσωστρέφειας, οι κατά καιρούς ιθύνοντες επικέντρωσαν κατ’ αποκλειστικότητα το ενδιαφέρον και τις προσπάθειές τους, στην δήθεν παράδοση της Καστοριάς. Όχι μόνο την πραγματική, αλλά και την αυθαίρετη. Αυτή που κάποιοι μπόλιασαν για να εκτονώσουν τα προσωπικά τους συνειδησιακά αδιέξοδα και τις προκαταλήψεις τους.
Από την εποχή της «βυζαντινής αρχόντισσας», όπως είχε βαφτιστεί η Καστοριά στην μακρά δημαρχία του κ. Ανδρέα Οικονομίδη, η πόλη πέρασε στα σλαβικά «ακούσματα» του Μπρέγκοβιτς, και ο ιστορικός της προσανατολισμός μετατοπίστηκε στα βαλκανικά βόρεια, όπου δήθεν βρήκαμε πολιτιστική αντιστοίχηση. Τώρα πια, περάσαμε και στα βάθη της αντιδραστικής Ανατολής, μια και τα ούτια βαφτίστηκαν παραδοσιακά ελληνικά όργανα από το περίφημο ΚεΒυΤ του δήμου. Με αποτέλεσμα η Καστοριά όμηρος των «παραδόσεων» πολιτιστικά να παραπατά, να σκοντάφτει. Και να οπισθοδρομεί αλματωδώς.

Μέχρι πριν 15-20 χρόνια, τα καρναβάλια της Καστοριάς, οι μουσικές, οι χοροί, οι παραδόσεις και τα έθιμα, είχαν εξαιρετικό χαρακτήρα. Αποτελούσαν δηλαδή την κοινωνική και πολιτιστική εξαίρεση, και όχι τον κανόνα, ούτε την καθημερινότητα. Για τον λόγο αυτό η αναβίωσή τους, ήταν αυθόρμητη και είχε, χωρίς προστάτες, τους δικούς της κανόνες. Είχε προπαντός μέτρο. Γνώριζαν οι άνθρωποι -ασυναίσθητα βέβαια αλλά γνώριζαν- πού έπρεπε να σταματήσουν. Γνώριζαν ότι βασικά έπρεπε να οραματίζονται το μέλλον και όχι .. το παρελθόν. Το οποίο άλλωστε δεν είναι αναμφισβήτητο.

Όμως, από την στιγμή που λήφθηκε -από την περασμένη δημοτική αρχή- η πολιτική απόφαση της πολιτιστικής εξάντλησης της Καστοριάς, αποκλειστικά μέσα στην μουσικοχορευτική «παράδοση», η πόλη της Καστοριάς μίκρυνε, και πολιτιστικά σταδιακά συρρικνώθηκε. Κλαρίνα, χάλκινα, κρουστά, όλες τις μέρες, όλες τις γιορτές, όλες τις εποχές, χειμώνα και καλοκαίρι, έκαναν την Καστοριά να μην διαφέρει σε τίποτε απολύτως από ένα τυπικό βαλκανικό χωριό. Την φτώχυναν, την αποπροσανατόλισαν, την έκαναν βαθιά συντηρητική. Βοήθησε σε όλα αυτά και ο ιδιόρρυθμος αντιδυτικός εθνικισμός της δεκαετίας του 1990 από την μια, και τα «ακούσματά μας» από την άλλη, με τις διαβόητες ορχήστρες της προπαγάνδας να συμπιέζουν την Καστοριά και την νεολαία της.

Και να που τώρα, ο αμείλικτος χρόνος αποδεικνύει ότι η δικτατορία της (δήθεν) προγονόπληκτης παράδοσης, άρχισε να μην πουλάει, άρχισε να μην αρέσει στον κόσμο. Και ήταν απόλυτα φυσικό να συμβεί, όχι μόνο επειδή η παράδοση που πλάσαραν δεν ήταν αυθεντική, αλλά και διότι το πολιτιστικό μονοπώλιο ενός αμφίβολου παρελθόντος, δεν μπορεί να εκφράσει τις πραγματικές πολιτιστικές ανάγκες των Καστοριανών του σήμερα, που τρέχει dsl με αμέτρητα mbps. Είτε είναι νεαρής ηλικίας, είτε όχι.

Ο κόσμος βαρέθηκε να ζει στο παρελθόν, και μάλιστα σε υπερβολικές δόσεις, σε overdose ποσότητες όταν νοιώθει ότι μπροστά του και μπροστά στην Καστοριά ανοίγεται ένα ελεύθερο μέλλον όλο εκπλήξεις. Ας μην ψάχνονται λοιπόν οι υπεύθυνοι του Δήμου Καστοριάς να εξηγήσουν την διολίσθηση του καρναβαλιού και των χάλκινων εκδηλώσεων. Δεν είναι (μόνο) αυτοί οι υπεύθυνοι, αλλά όσοι έχουν επενδύσει σε ένα χρηματιστήριο χωρίς αξίες. Σε ένα χρηματιστήριο φθήνειας. Εκεί όπου ορισμένοι νομίζουν ότι μπορούν να φέρουν την άνοιξη, την πρόοδο και τον πολιτισμό, οι κατά τα άλλα συμπαθείς οργανοπαίκτες με τα χάλκινα της σιελόρροιας.

Εκεί όπου κάποιοι άλλοι μας ζητούν να γίνουμε μια χώρα σαν το Πακιστάν, όπου και εκεί -θα το προσέξατε βέβαια στις οθόνες τις τελευταίες ημέρες- σέβονται τις παραδόσεις τους. Και χύνουν αίμα γι’ αυτές.


Σχετικά κείμενα:

-Καστοριανό Καρναβάλι 
-ΟΔΟΣ: Θύμα της "παραδοσιακότητας"
 -ΟΔΟΣ: Γιορτές
-ΟΔΟΣ: Το δις...
-ΟΔΟΣ: Ακούσματα
-ΟΔΟΣ:...να κάνει πιο απολαυστική, πιο λαμπερή και πιο αισιόδοξη την ζωή μας
-ΟΔΟΣ: Μία άλλη Καστοριά 
-ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ: Μήπως κι’ εγώ δεν είμαι τελικά Καστοριανός;
-ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν (Γ. Τσάμης)
-Το καστοριανό καρναβάλι που χάθηκε (ηχογράφηση του 1930) 
-Καρναβάλι 1968 (βίντεο) | α΄μέρος
-ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν (Α. Μπούτη)
-ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν
-ΟΔΟΣ: ΡΙΟ ντε Τζανέϊρο & ΚΑΣΤΟ-ΡΙΟ του Ιανουαρίου
-ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΓΓΕΛ: Καστοριανό Καρναβάλι
-Καστοριανό Καρναβάλι
-ΟΔΟΣ: Μία άλλη Καστοριά
-ΚΑΣΤΟ-ΡΙΟ
-Καρναβάλια Καστοριάς
-Καρναβάλια Ιανουαρίου 2012
-ΟΔΟΣ: Ξορκίζοντας το κακό [I]
-ΟΔΟΣ: Ξορκίζοντας το κακό [II]
-ΟΔΟΣ: Μέδουσα [Ξορκίζοντας το κακό ΙΙΙ]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ