ΟΔΟΣ: Σκιά του παλιού της εαυτού

ΟΔΟΣ 9.6.2016 | 839

Σοβαρή είναι η ανησυχία που προκλήθηκε στους κατοίκους διαμερισμάτων και κατοικιών ολόκληρης της πόλης, στις αραιοκατοικημένες γειτονιές ιδίως, αλλά ακόμη περισσότερο στην ευρύτερη περιοχή της «άνω αγοράς», του υψηλού τομέα της οδού Μητροπόλεως.

Αφορμή αποτέλεσαν τα κρούσματα διαρρήξεων σε ισόγεια καταστήματα με πρόσοψη στην (άλλοτε κεντρικότερη) οδό το βράδυ της περασμένης Κυριακής προς Δευτέρα. Επτά συνολικά ήταν τα καταστήματα, έστω κι’ αν σε τέσσερα απ’ αυτά η εγκληματική ενέργεια απέμεινε στο στάδιο της απόπειρας. Σε τρία όμως από αυτά, εισέβαλαν στο εσωτερικό και απέσπασαν χρήματα ή αφήρεσαν αντικείμενα.

Αν και μπορεί να θεωρηθεί μεμονωμένο, το κρούσμα πρέπει να θεωρείται ιδιαίτερα σοβαρό και αντικειμενικά ανησυχητικό. Η διασάλευση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας που προκύπτει από τέτοια συμβάντα προμηνύει κοινωνική εξαλλαγή.

Όχι ότι η κατάσταση στην περιοχή ήταν καλύτερη πριν από το περιστατικό των serial διαρρήξεων της περασμένης Κυριακής. Από (πολλά) χρόνια, η οδός Μητροπόλεως, μερικές εκατοντάδες μέτρα πριν την πλατεία Ομονοίας, είναι σκιά του παλιού της εαυτού, ειδικά τις νύχτες. Ερημωμένη, περιφρονημένη, καθημαγμένη και εγκαταλειμμένη από τους διαχρονικούς ιθύνοντες και ιδίως τις δημοτικές αρχές της Καστοριάς των τελευταίων 15 ετών. Τώρα πια και λεηλατημένη, συμπληρώνει αποφασιστικά όλα τα στάδια της περιθωριοποίησης του παλιού κέντρου της Καστοριάς.

Η εξήγηση του άδοξου τέλους, ενός «ένδοξου» παλιού κέντρου, είναι σύνθετη. Και όχι μονοσήμαντη. Για την κατάσταση αυτή ευθύνονται όλοι. Ακόμη και οι εναλλαγές εποχών και συνηθειών. Άλλαξαν οι καιροί, κάτι πολύ φυσικό. Ευθύνονται βεβαίως και άλλοι παράγοντες που επέσπευσαν και επιδείνωσαν την κατάσταση. Όπως οι άλλοτε κάτοικοι, αλλά και επιχειρηματίες που την εγκατέλειψαν, αφού προηγουμένως την είχαν υπερεκμεταλλευθεί. Την εποχή που ήταν περιζήτητη. Κοινωνικά, εμπορικά, καθημερινά.

Ευθύνεται βέβαια η άγνοια και η αδιαφορία των δημοτικών αρχών, αλλά και η αλλεργία που προξενεί σε κάποιους η ιδέα της αληθινής Καστοριάς. Κι’ ας μην θέλουν να το παραδεχθούν ορισμένοι. Για περίπου 100 χρόνια, τα πιο κρίσιμα πριν και μετά την απελευθέρωση το 1912, η «άνω αγορά», υπήρξε το αδιαφιλονίκητο αστικό και εμπορικό κέντρο της πόλης. Στην καλύτερη περίοδο της ιστορίας της Καστοριάς. Τότε που ήκμαζε.

Τώρα χαρακτηρίζεται από κενά καταστήματα, έρημους δρόμους, άδεια διαμερίσματα. Το βράδυ η κατάσταση ήταν και είναι για γέλια και για κλάματα. Πριν μερικά χρόνια παρατηρήθηκε μια αμυδρή κινητικότητα επιστροφής προς το κέντρο, που συνοδεύθηκε και από την λειτουργία καταστημάτων διασκέδασης αποκλειστικά για κυρίους. Από μόνα τους δεν έχουν τίποτε το αληθινά κακό. Απλά κάποτε θα φάνταζε αδιανόητη αυτού του είδους η διασκέδαση στην οδό Μητροπόλεως, νυν του Μπλαμαντώ.

Ακολούθησε ο διασυρμός και η ρύπανση που προκαλείται από τις μουσικές βαλκανιάδες της περιόδου των καρναβαλιών με τα υπαίθρια και άθλια αυτοσχέδια σουβλατζίδικα. Μοιραία η οδός Μητροπόλεως, έγινε ανυπόληπτη και κατέληξε να φανεί ελκυστική στους διαρρήκτες. Που είχαν την άνεση να ενεργήσουν χωρίς να τους αντιληφθεί κανείς.

Ύστερα απ’ αυτά, όπως ήταν φυσικό ο δραστήριος σύλλογος της περιοχής «Ομόνοια» εξέδωσε για μια ακόμη φορά ανακοίνωση με την οποία στηλιτεύεται -ευγενικά πάντα- η εγκατάλειψη και η αδιαφορία. «Δεν ευθύνονται» οι σημερινοί για την ερήμωση της περιοχής, σύμφωνα με την δήλωση της προέδρου του συλλόγου, που προσπαθεί με όλη την απομένουσα δύναμη να περισώσει την κατάσταση. Σωστά βεβαίως, δεν ευθύνονται καθώς δεν την προκάλεσαν, την διαδέχθηκαν την κατάσταση οι σημερινοί. Έτσι όμως, δεν ευθύνονται ούτε αυτοί που «διέπρεψαν» κατά το πρόσφατο παρελθόν στα δημοτικά ζητήματα, οι τέως δημοτικές αρχές δηλαδή, για όσα έγιναν το βράδυ της Κυριακής, ξημερώματα Δευτέρας. Και γενικά με την ίδια αλληλουχία υπεραπλουστεύσεων δεν ευθύνεται κανείς. Κι’ αν δεν ευθύνονται αυτοί, ποιος στ’ αλήθεια ευθύνεται;

Τι σαν προσπάθησε η τέως Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, ιδίως την εποχή που νομάρχης ήταν ο Κώστας Λιάντσης, πότε με την ανακαίνιση του σχολικού κτηρίου στην Κουμπελίδικη, για να γίνει το τμήμα της Αρχιτεκτονικής Σχολής, πότε με το ακίνητο ιδιοκτησίας της Ι. Μητροπόλεως (άλλοτε ιστορικό καφενείο Αίγλη) που ανακαινίσθηκε για να στεγάσει Εκκλησιαστικό Μουσείο; Τι κι’ αν επανασχεδιάσθηκε η πλατεία Ομονοίας, και εξωραΐστηκε σε μια μικρή Ακρόπολη η πλατεία της Κουμπελίδικης με τον εμβληματικό ναό σε ρόλο Παρθενώνα.

Σε όλες τις περιπτώσεις, μια απίστευτη πολεμική και αναποφασιστικότητα, που συγκάλυπταν την αντιπαλότητα για όλη την παλιά πόλη της Καστοριάς, ήταν οι αιτίες της ερήμωσης, του εκφυλισμού που προξενήθηκε στην Καστοριά από την ώρα που χάθηκε ο αστικός πυρήνας, το ιστορικό της κέντρο.

Έτσι μετά τις αποκαλύψεις της Δευτέρας, βαριές άρχισαν να κλείνουν οι κεντρικές θύρες στις εισόδους των πολυκατοικιών και οι κάτοικοι, άρχισαν να φοβούνται για κλιμάκωση της κατάστασης. Ακόμη και την προσωπική τους ασφάλεια. Παρά το γεγονός ότι σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν αποκλείεται να αποδειχθεί ότι επρόκειτο για κάτι το μάλλον μεμονωμένο και σπάνιο και όχι συμβάν που αναμένεται να εγκαινιάσει μια νέα ακόμη πιο δυσάρεστη εποχή για την ταλαιπωρημένη περιοχή. Όμως ο φόβος διαδέχεται τέτοιου είδους κρούσματα και κάνει την ερήμωση πιο έρημη. Μιας και ούτε στα πιο τολμηρά όνειρα δεν μπορεί να γίνει λόγος για κουλτούρα αντίδρασης, απάντησης με πράξεις, ενέργειες και ζωντάνια.

Δεν έχουν περάσει δα και πολλά χρόνια αφ’ ότου στην πολεμική ρητορεία για την λειτουργία της Σχολής στο παλιό Γυμνάσιο, είχαν ακουστεί εκείνες οι επιπόλαιες κινδυνολογίες, - και σε επίπεδο πολιτικής, απλά ελεεινολογίες, ότι δεν ήταν φρόνιμο να λειτουργήσει η Σχολή. Διότι υπήρχε κίνδυνος οι φοιτητές της σε περίπτωση πορείας και διαμαρτυρίας «είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι» «δεν υποχωρούμε αν δεν δικαιωθούμε», να λεηλατήσουν ή να κάψουν την Κουμπελίδικη!

Κι’ όμως σήμερα, που η Κουμπελίδικη, όπως και όλες οι απτές μαρτυρίες της σημαντικής ιστορίας της πόλης στην διάρκεια της βυζαντινής εποχής, πέριξ και κοντά στην Κουμπελίδικη, οι υπόλοιπες εκκλησίες, τα τείχη και όλα τα ιστορικά μνημεία θυμίζουν ένα πελώριο μαυσωλείο, κανείς δεν αισθάνεται την ανάγκη να ομολογήσει ένα mea culpa.

Ποιος ξέρει. Ίσως της λείπει της άνω αγοράς, εκείνο το… «συγκριτικό πλεονέκτημα» που οι δημοτικά οξυδερκείς, διορατικοί και πολυμήχανοι, ανακάλυψαν αλλού. Σ’ άλλης γης, άλλα μέρη. Με την «άνω αγορά» θα ασχολούνται τώρα;

Φωτογραφίες: Η Παναγία Κουμπελίδικη (9-11ος αι.) 

στην ακρόπολη του βυζαντινού κάστρου της Καστοριάς. 

ΙΑΑ -  ΥΠΟΠΑΙΘ - ΕΦΑ Καστοριάς

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 9 Ιουνίου 2016, αρ. φύλλου 839