ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

- (εφημερίδα) Οι Αμερικανοί αρνούνται να αποποιηθούν τους Κούρδους. Το ρήμα αποποιούμαι (αποθετικό) συντάσσεται με αιτιατική πράγματος, όχι προσώπου. π.χ. αποποιούμαι την ευθύνη για το θέμα αυτό ( = αρνούμαι, δεν δέχομαι, δεν αναγνωρίζω). Συνεπώς, αποποιούμαι τους Κούρδους δεν λέγεται. Το ορθόν: Δεν αποποιούνται την αναγνώριση των Κούρδων (με το νόημα: τους αποδέχονται, τους αναγνωρίζουν). Λάθος είναι η σύνταξη με γενική, όπως γράφουν μερικοί: Αποποιείται της αρμοδιότητος, αντί του ορθού: αποποιείται την αρμοδιότητα. Το ίδιο λάθος γίνεται στα ρήματα: αιτούμαι αδείας (συνηθιζόταν η σύνταξη στο στρατό) και δικαιούμαι επιδόματος. Τα ορθά: αιτούμαι ή αιτώ άδειαν, δικαιούται η γυναίκα επίδομα.

-(από παλαιά δήλωση...) Ωμίλησα σκληράν φιλαλήθειαν (!). Περίπου σχήμα οξύμωρο. Η αλήθεια δεν έχει ανάγκη σκληρότητος και εξάρσεως! Να θυμηθούμε τον Χριστό. Κήρυττε την αλήθεια χωρίς κραυγές, τον δικό μας τον Σωκράτη, τους Στωικούς φιλοσόφους, κλπ.

-Συνήθης φράση για την εξουσία: Έχει το λύειν και το δεσμείν. Αρχαίο ρήμα: Δεσμέω -ώ (το οποίο όμως δεν το αποδέχονταν οι Αττικισταί). Δεσμώ = δεσμεύω. Το ρήμα δεσμώ λοιπόν το απεποιούντο (το αποποιούνταν) οι Αττικιστές.

-17.3.2016 (τοπικός τύπος) Δήλωση: Ευόδωσαν οι προσπάθειες, που έγιναν. Το ορθόν: Οι προσπάθειες ευοδώθηκαν (δηλαδή ρήμα μεσοπαθητικό). Το ενεργητικό ευοδώνω (ευ + οδός) = οδηγώ κάτι σε καλό τέλος. Το ρήμα έμεινε στην μορφή κατευοδώνω, καλό κατευόδιο. Ακόμη λέμε: τον προβόδισε ως την πόρτα.

-17.3.2016 Η νομαρχία ως τοπική αρχή είναι τέως... ή πρώην. Ακόμη όμως -παρατηρώ- ακούεται ή γράφεται (τοπικός τύπος): νομαρχιακή επιτροπή του ΠΑΣΟΚ. Να ευρεθεί νέα διατύπωση... εκσυγχρονισμένη. Ίσως (;) Επιτροπή ΠΑΣΟΚ Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς (Π.Ε.Κ.).

-(τοπικός τύπος) α) Ανακοίνωση: Ξεκίνησε η προσπάθεια με το που αναλάβαμε τα καθήκοντά μας... Στην καθαρεύουσα το διατυπώναμε με μια λεξούλα και ένα ουσιαστικό στην ξεχασμένη πια δοτική: Άμα τη αναλήψει των καθηκόντων μας. β) απαραίτητες εργασίες στο κτίριο. (το υπομνήσαμε και άλλοτε) Πιο σωστή γραφή της λέξεως είναι το κτήριο(ν) από το "ευκτήριος οίκος" της ελληνιστικής εποχής, κατά τον αείμνηστο καθηγητή μας της Γλωσσολογίας Νικ. Ανδριώτη ή από την λέξη οικητήριον. Γιατί, πώς από το κτίζω θα προέκυπτε το κτίριο; γ) Στα πλαίσια του εορτασμού της 11ης Νοεμβρίου. Πολλοί συνηθίζουν τον πληθυντικό χωρίς λόγο. Το ορθόν: Στο πλαίσιο του εορτασμού. δ) Η πυροσβεστική ανταποκρίθηκε άμεσα (!). Εδώ και αν δεν είναι απαραίτητο το αμέσως! Γιατί άμεσα; Όπως ένας υπουργός συχνά επαναλαμβάνει: ακόλουθα είχαμε... αντί του ορθού: Ακολούθως ή έπειτα ή στη συνέχεις είχαμε...

-(τοπικός τύπος) Με αφορμή άρθρο: "Όταν η ημιμάθεια συμβαδίζει με την βλακεία", συνιστώ να διαβάσετε "το εγχειρίδιον της βλακείας" του Διον. Χαριτόπουλου (συζύγου της αξέχαστης Μαλβίνας), για να διαπιστώσετε και... αύθις πόσον πλεονάζει αυτή, την οποία καταγγέλλει και στοχοποιεί ο αρθρογράφος.

-17.3.2016 Φίλε Ανώνυμε, τόσον "ασύγγνωστον αμάρτημα" μού αποδίδεις, καθώς δεν έτυχε να αναγνώσω την "αναθηματικήν" στήλη του ιερού ναού της Μητροπόλεως με το "υψώθει"(!), μολονότι πολλές φορές εκκλησιάζομαι στην Μητρόπολή; Σε διαβεβαιώ ότι σε γλωσσικά θέματα δεν χαρίζομαι ούτε στον ... grande Πάπα! Πάντως, να γνωρίζεις, σε πολλούς ναούς βρίσκεις ανορθόγραφες επιγραφές και είναι ευεξήγητο: γραμμένες από κάποιον τεχνίτη "μάστορα" ή ολιγογράμματο ιερωμένο. Το ορθόν λοιπόν: Υψώθη η σημαία (όπως εσώθη, ετυπώθη, - σώθηκε, τυπώθηκε).

* * * 

Σχόλια στο blog της ΟΔΟΥ:

• Κύριε καθηγητά, απευθύνομαι σήμερα σε εσάς ανωνύμως, γιατί πρόσφατα υπέγραψα το γνωστό ψήφισμα επωνύμως, αλλά προκοπή δεν είδα.Επειδή αφενός τόσο προθύμως μάς συμβουλεύετε περί του ορθώς λέγειν και αφετέρου "Οδαναγνώστες" φρονούν ότι ο Επίσκοπός μας χρήζει συμβουλών περί του ορθώς πράττειν, σάς παρακαλώ να συμμετάσχετε σε αυτήν τη ζύμωση, από όποια πλευρά βεβαίως εσείς επιλέξετε. 
• Γράφει ο κ. Νικηφορίδης στην ΟΔΟ: «9.10.15 τοπικός τύπος. Στη συνέχεια εψάλει (!) ο εθνικός ύμνος. Εφ’ όσον, κυρία, χρησιμοποιείς ρήμα στην καθαρεύουσα, οφείλεις να ασπασθείς και την ορθογραφία της (εψάλει, εγράφει, ενετάγει είναι αυθαίρετα ημιμαθών δημοτικιστών με «ει»). Το ορθόν: εψάλη, εγράφη, ενεγράφη, ενετάγη (του εντάσσομαι), κατεπλάγη (του καταπλήσσομαι) κ.ά. όμοια (β’ παθητικός Αόριστος)».
• Γιατί τα ψάλλει όμως μόνο στην κυρία; Εκείνο το ιστορικό πια ΥΨΩΘΕΙ δεν το πήρε το μάτι του;
• Η κυρία είναι η [.....] που πήρε συνέντευξη τον εκπρόσωπο του [.....] για τον κ. Πηχιών. Σύμπτωση; 
• Λόγω τιμής, τρίτε σχολιαστή, δεν το ήξερα! Τελικά, τίποτε δεν είναι τυχαίο

* * *

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 24 Μαρτίου 2016, αρ. φύλλου 828.

Σχετικά:

• ΟΔΟΣ: Η ανθρώπινη ματαιοδοξία
• ΟΔΟΣ: Η πλάκα
• ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική (22.10.2015)