ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

-7.4.2016 (τοπικός τύπος) ... ώστε να ελαχιστοποιηθεί ή να εξαληφθεί ο κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων. Το ορθόν: να εξαλειφθεί (το ρήμα εξαλείφω, παθητ. αόρ. εξαλείφθηκε, να εξαλειφθεί). Σημαίνει: εξαφανίζω πέρα για πέρα, ολοτελώς. Έχει και την έννοια του καταργώ (π.χ. μια διάταξη ως παράνομη). Εν χρήσει είναι και με άλλη πρόθεση: απαλείφω (απαλείφθηκε) = σβήνω, διαγράφω, αφαιρώ (π.χ. απαλείφθηκε το όνομά του από τον κατάλογο προακτέων αξιωματικών). Από ένα γραπτό κείμενο αφαιρείς, "βγάζεις" για λόγους δημοσιογραφίας κ.λ.π. λέξη ή φράση ολόκληρη, δηλαδή απαλείφεις (απηλείφθη η επίμαχος διάταξις, στην καθαρεύουσα) [1].

-7.4/2016 τοπικός τύπος. Αλλεπάλληλες γενικές (γραμματική) δυσχεραίνουν ενίοτε την άμεση κατανόηση. π.χ. η συνάντηση αφορούσε την υλοποίηση δράσεων προώθησης απασχόλησης ανέργων... Καλό είναι να διασπάται ο ορμαθός των γενικών αυτών. (Η συνάντηση αφορούσε δράσεις για προώθηση λύσης για τα θέματα απασχόλησης των ανέργων.)

-Στο ίδιο φύλλο. α) Ενέργειες αιρετών, ιδιαίτερα όσων ασκούν διοίκηση. Επειδή το υποκείμενο του ασκούν κρύβεται στην γενική όσων και το καταλαβαίνουμε από το νόημα, είναι καλό η σύνταξη να γίνει πιο αναλυτική (συντακτικώς ορθή): Των αιρετών, ιδιαιτέρως εκείνων, όσοι ασκούν διοίκηση. β) Με το που πληροφορηθήκαμε, σπεύσαμε να... Παλιότερα θα λέγαμε: Άμα τη πληροφορία ταύτη, σπέυσαμε να... (δηλαδή με την ξεχασμένη δοτική) ή: Μόλις πληροφορηθήκαμε, σπεύσαμε...

-Πάλι ένα μικρό ... κουίζ, όμοιο με της προηγούμενης στήλης, ιδίως για τους νεωτέρους: Επεκρέμαντο ποιναί, εν αίς "θανάτου". Τι μας λέγει ο καθαρευουσιάνος με τον εν αίς2;

-9.4.2016 (Με την ευκαιρία, καθώς διαβάζω ιστορικά περασμένων εποχών): Ακόμη και στα καφενεία οι απλοί συνάνθρωποί μας, για να τονίσουν την αχαριστία ημών των Ελλήνων, ή πόσο παρασυρόμεθα από διάφορες επιρροές ή γιατί έχομε στο DNA μας ενίοτε το μικρόβιο του διχασμού και των πολιτικών αντιθέσεων καθ' υπερβολήν, θυμίζουν την δίκη του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη! Πόσοι όμως θυμούνται ή ξέρουν ότι επρόκειτο να παραπεμφθεί σε δίκη επί ποινή θανάτου και ο Αρχιστράτηγος των Ελληνικών νικών του 1940-41 Αλέξανδρος Παπάγος από την κυβέρνηση των Δοσιλόγων (Τσολάκογλου, 1941). Σχετικό γεγονός: η "Έκθεσις Αντιστρατήγου Δημ. Καθενιώτη". Πού οδηγεί η έξαψη των πολιτικών παθών και η ζηλοφθονία!

-9.4.2016 Ποιος λέγει ότι η γλώσσα είναι "στατικός" οργανισμός και δεν εξελίσσεται; Και όμως: πλάσθηκε ρήμα ρινοκερίζω, που αποδίδει την έννοια: μιμούμαι τον "ρινόκερο" του Ευγένιου Ιονέσκο. Έχουν την τάση κάποιοι Νεοέλληνες να πλάθουν ... λέξεις, να γίνονται λεξιπλάστες! Εκτιμώ την ευστροφία και διάθεσή τους. Αποφευκτέα η υπερβολή!

-7.4.2016 τοπικός τύπος. Σαν να μη έφθαναν οι ταλαιπωρίες και τα έξοδα των αγροτών - καταληψιών επί ένα μήνα των δρόμων - τώρα πρέπει να επιβαρυνθούν οικονομικά(!) και για την συμμετοχή τους σε σεμινάρια για ... εκμάθηση χρήσεως των γεωργικών φαρμάκων. Και η επωδός της εφημερίδας: Κάποτε, αυτά τα σεμινάρια ήταν επιδοτούμενα. Τώρα έγιναν φορολογούμενα. (το παραθέτω ως σχήμα λόγου επιτυχές). Για την περίπτωση γριφωδών δηλώσεων ενίοτε των πολιτικών μας, γράφθηκε: Σ' αυτή τη χώρα δεν έχει σημασία τι καταλαβαίνουν ο πολλοί (προσθετέον: Αν καταλαβαίνουν και όσα καταλαβαίνουν) αλλά τι σκέπτονται οι ολίγοι...

* * * 

1 Λεπτή απόχρωση η διαφορά στην έννοια των δύο ρημάτων: εξαλείφω - απαλείφω. Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας! Εξαρτάται από την διάθεση και το "νεύρο" του γράφοντος ή του ομιλούντος, ποιο ρήμα θα χρησιμοποιήσει. 2 ποινές, στις οποίες περιλαμβάνεται και η ποινή του θανάτου (εν αίς = δοτική πληθυντικού της αναφορικής αντωνυμίας ός, ή, ό).

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14 Απριλίου 2016, αρ. φύλλου 831.