ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

ήτοι περί του ορθώς λέγειν τε και γράφειν

2/5/2015 Δημοσιογράφος: Συνέβη μια σειρά γεγονότων. Καλύτερα: Συνέβησαν μια σειρά γεγονότα... (μια σειρά: αιτιατική κατ' ακολουθίαν).

Ξερόλας... Λέγεται η λέξη ειρωνικά, σαρκαστικά (στην λαϊκή) για πρόσωπο που νομίζει ή φαντάζεται ότι τα ξέρει όλα. Άκουσα όμως (προφανώς εκ της λέξεως πλασμένη) και την λαϊκή επίσης λέξη: ξερολίαση (ξέρει όλα, ολικός, ολισμός). Στην Ελλάδα όλοι τα ξέρουμε όλα και μιλούμε "αυθεντικά" για όλα. Αλλά και λίγο "κράτει" κάνει καλό!

7/5/2015 τοπικός τύπος. Τα Μ.Μ.Ε. κάθε μέρα πρέπει να προβάλουν τις επιτυχίες αυτών των μαθητών. Το νόημα: περιοδικώς, κατά διαστήματα παρόν, όπως π.χ. ο Ήλιος ανατέλλει, με δύο λάμδα, ενώ ο ήλιος χθες ανέτειλε στις 6:00, με ένα λάμδα. Συνεπώς: Κάθε μέρα πρέπει να προβάλλουν... (ενώ: χθες προέβαλε αντίσταση).

Ρωτήθηκα πώς η λέξη σκευωρία πήρε κακή σημασία. Η λέξη πλάσθηκε από το επίθετο σκευωρός (σκεύος + ορώ = ο φύλακας των σκευών). Ο αείμνηστος Νικ. Ανδριώτης το προτιμούσε (και μάλλον είχε δίκιο) το β' συνθετικό από τη ρίζα ωρ-, πρβλ θυρωρός, αρκτωρός (ώρα, το ω ψιλούμενο = η φροντίδα). Αρχικά λοιπόν, σκευωρός = ο φύλακας, ο ορών τα σκεύη. Αργότερα: από την προηγούμενη ώρα, ο φροντίζων με προσοχή, αυτός που μηχανορραφεί, αυτός που ραδιουργεί. Η σκευωρία, λοιπόν, η ραδιουργία, η μηχανορραφία.

7/5/2015 τοπικός τύπος: Κάποιοι αεροβατούν υπέρ του δέοντος(!). Το ορθόν: υπέρ το δέον (και άλλοτε το σχολιάσαμε). Υπέρ + αιτιατική = πάνω από. π.χ. υπέρ την στέγην. Μεταφορικά: υπέρ το δέον = πάνω απ' ό,τι χρειάζεται, πάνω απ' ό,τι πρέπει. Ενώ: υπέρ + γενική σημαίνει υπεράσπιση: υπέρ βωμών και εστιών, υπέρ των πτωχών. Κάτι ανάλογο με την πρόθεση υπό: Υπό + αιτιατική = κάτω από. π.χ. υπό την βασιλικήν δρυν (Αλ. Παπαδιαμάντης). Μεταφορικά: υπό την αιγίδα, υπό την εποπτεία. Εδώ με γενική: εφονεύθη υπό του εχθρού. Εγράφη υπό των προφητών.

Στην ίδια εφημερίδα: απηυδησμένοι. Το ορθόν: απηυδισμένοι ή απαυδισμένοι (ή επί το αρχαιοπρεπέστερον: απηυδημένοι). Το ρήμα λόγιο, απαυδώ (απαυδάω), απηύδησα, θα απαυδήσω. Σημαίνει κουράζομαι, κυρίως ψυχικά, ψυχολογικά, εξαντλείται η υπομονή μου. "Σχέτο" αυδώ (στην αρχαία) = μιλώ, λαλώ, προσφωνώ. (η αυδή = η ανθρώπινη φωνή, η λαλιά). Στα έπη του Ομήρου: τώ δέ Αθήνη προσηύδα. = σε αυτόν η αθηνα απάντησε ( μίλησε, προσφώνησε).
Και πάλι στην ίδια εφημερίδα. Βυθίζονται στην μεμψημοιρία. Το ορθόν: μεμψιμοιρία = το μουρμούρισμα με παράπονο, η γκρίνια, το να μέμφεσαι τη μοίρα σου. Η λέξη από το μεμψίμοιρος. Χρειάζεται... γλωσσολογική γνώση για να εξηγηθεί γιατί με ι, γιώτα.

8/5/2015 Κι εγώ, όπως πολλοί, χρησιμοποιούσα την τόσο γνωστή πια και τετριμμένη (;) φράση: πέμπτη φάλαγγα. Ήξερα το νόημά της, αγνοούσα την πατρότητα. Διαβάζοντας κανείς όλο και κάτι μαθαίνει. Η φράση αποδίδεται σ' ένα στρατηγό του Franko. Για την πολιορκία μιας πόλεως διέθετε τέσσαρες μεραρχίες. Ερωτηθείς (σε πολεμικό συμβούλιο;) αν επαρκούν αυτές οι τέσσαρες δυνάμεις απήντησε: Μέσα έχω και πέμπτη φάλαγγα! Έκτοτε "κυριάρχησε" η φράση: τα τέσσερα σημεία του Ορίζοντος! Μήπως στην Θράκη μας δεν υπάρχουν Πεμπτοφαλαγγίτες; (και ουκ ολίγοι μάλιστα).

Δραστηριοποιείται, ακούω, εκεί ο κ. Στυλιανίδης. Θέλω να ακούω ότι και πολλοί (πλείστοι) άλλοι, από όλα τα κόμματα με τον ίδιο ζήλο παρακολουθούν τα τεκταινόμενα από μειονοτικούς "Τούρκους" μουσουλμάνους, και δραστηριοποιούνται, όπως επιβάλλει το εθνικό καθήκον και η ιερή υποχρέωση προς την πατρίδα, αγώνα διαρκή για την ακεραιότητα και ασφάλειά της.

Ο Γλωσσαμύντωρ

Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 14 Μαΐου 2015, αρ. φύλλου 788