ΟΥΡΑΝΙΑΣ ΜΠΑΓΓΟΥ: Ο Έρωτας- η μοναξιά και η ποίηση της Σοφίας Μπουτσιάδου

ΟΔΟΣ 6.2.2014 | 726

Σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι ερωτεύονται. Λένε μύθους και θρύλους για τον έρωτα. Μαραζώνουν από έρωτα, σκοτώνουν από έρωτα, πεθαίνουν εξ αιτίας του. Και γράφουν ποιήματα για τον έρωτα. Τα ποιήματα νομίζω είναι η πιο εξιδανικευμένη προσέγγιση του. Υπάρχουν άφθονα και αξιόλογα στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Άξια λόγου και ανάλυσης είναι, στην προκειμένη περίπτωση, τα ποιήματα της Σοφίας. Αισθαντικά, τρυφερά, άγρια κάποιες φορές- όταν εκφράζουν την τραγικότητα της απώλειας της αγάπης, της ρομαντικής αγάπης.

Οι ανθρωπολόγοι έχουν βρει αποδείξεις της ρομαντικής αγάπης και στις 170 κοινωνίες που διερεύνησαν μέχρι στιγμής. Ο έρωτας και η αγάπη δεν είναι πάντα χαρούμενες εμπειρίες. Σε μια ομάδα φοιτητών που έλαβε μέρος στην έρευνα τέθηκαν εκτός των άλλων δύο ερωτήματα: 1) έχετε απορριφτεί από κάποιον που αγαπήσατε αληθινά; Και 2) έχετε απορρίψει κάποιον που σας αγάπησε αληθινά; Πάνω από το 95% και των ανδρών και των γυναικών απάντησαν ναι και στα δύο. Κανείς, λοιπόν, δε γλυτώνει αλώβητος από τον έρωτα. Πόσοι άνθρωποι άραγε αυτή τη στιγμή χορεύουν από ευτυχία και πόσοι πονούν από την ανεπάρκεια του;

Η ρομαντική αγάπη είναι ένα από τα πιο ισχυρά συναισθήματα που υπάρχουν στη γη. Είναι πολύ διαφορετική από την ερωτική έλξη, που θα τολμήσω να την παρομοιάσω με την φαγούρα. Σου περνάει μόλις ξυθείς. ( ενίοτε, βέβαια, γίνεται παθολογικό το ξύσιμο οπότε πρέπει να επισκεφτείς δερματολόγο). Η ρομαντική αγάπη είναι μια εμμονή. Σε καταλαμβάνει, χάνεις την αίσθηση του εαυτού σου. Δεν σταματάς να σκέφτεσαι το αγαπημένο σου πρόσωπο και μέρα και νύχτα. Είναι σα να κατασκήνωσε κάποιος στο κεφάλι σου. Και η εμμονή αυτή γίνεται χειρότερη όταν μας απορρίπτουν. Ένας αρχαίος ρωμαίος ποιητής είπε ότι όσο λιγότερη είναι η ελπίδα μου, τόσο πιο θερμή είναι η αγάπη μου.

Σήμερα, πάνω από 2000 χρόνια αργότερα μπορούμε να εξετάσουμε την περιοχή που εδράζεται το συναίσθημα του έρωτα με τον μαγνητικό τομογράφο. Εδράζεται στο σημείο της επιβράβευσης των επιθυμιών και των κινήτρων μας για το μεγαλύτερο έπαθλο της ζωής που είναι ο κατάλληλος ερωτικός σύντροφος που μ’ αυτόν πιθανόν θα τεκνοποιήσει κανείς. Είναι όμως και πολύ κοντά στο σημείο όπου ζυγίζονται τα μεγάλα κέρδη και οι μεγάλες ζημίες, η απλοχεριά , η τσιγγουνιά και ο τζόγος.

Η σεξουαλική παρόρμηση σε κάνει να βγεις έξω αναζητώντας ποικιλία ερωτικών συντρόφων. Η ρομαντική αγάπη σε εισάγει στην διαδικασία του ζευγαρώματος. Ο Πλάτωνας είπε ότι ο θεός του έρωτα ζει σε κατάσταση ανάγκης. Είναι μια ανάγκη που τελικά γίνεται μια εξάρτηση. Υπέροχη όταν πηγαίνει καλά-τραγική όταν εξελίσσεται άσχημα. Έχει και τα τρία χαρακτηριστικά της εξάρτησης: τον εθισμό, θέλετε να βλέπετε αυτό το άτομο όλο και περισσότερο- την εσωστρέφεια, συνεχώς επιχαίρεις ή τα βάζεις με τον εαυτό σου και τέλος την υποτροπή, μπορεί να σου τον ξαναθυμίσει και να τον φέρει στην επιφάνεια οτιδήποτε δεις ή φανταστείς , ακόμα και τα πιο ασήμαντα. Ένα τραγούδι, ένα δειλινό, ένα φόρεμα, μια μυρωδιά, ένα λουλούδι.

Ακόμα και τα ζώα ερωτεύονται. Δεν ζευγαρώνουν με ό,τι βρεθεί μπροστά τους. Αυτό γίνεται μόνο όταν δεν υπάρχει άλλη επιλογή, λόγου χάρη σε συνθήκες αιχμαλωσίας. Και η αξία του έρωτα δεν αλλοιώνεται επειδή τον αναλύουμε και τον ψάχνουμε. Είναι σα να λες ότι δεν γεύεται κάποιος τη σοκολάτα επειδή ξέρει τα συστατικά της. Εκείνο που δεν ξέρουμε ακόμα είναι γιατί ερωτευόμαστε το ένα και συγκεκριμένο άτομο και όχι κάποιο άλλο. Πολύ θα ήθελα να γίνει αυτό κάποια στιγμή για να εξηγήσω τα λάθη μου και τα πάθη μου. Σήμερα οι ψυχίατροι κλίνουν προς την κατεύθυνση ότι η ερωτική έλξη δεν είναι συναίσθημα, είναι δηλαδή μια βιολογική ορμή, πολύ δυνατότερη όμως από την σεξουαλική διάθεση. Αν ζητήσετε να κάνετε με κάποιoν sex και σας πει όχι ευχαριστώ δε θα πέσετε σε μελαγχολία ούτε θα πεθάνετε απ’ αυτό. Νομίζω ότι η ρομαντική αγάπη εξελίχθηκε για να μας δώσει τη δυνατότητα να εστιάζουμε σε ένα άτομο κάθε φορά, εξοικονομώντας χρόνο και ενέργεια. Και η προσκόλληση σε ένα άτομο μας κάνει να το ανεχόμαστε, τουλάχιστον όσο χρειάζεται για να μεγαλώσουν τα παιδιά.

Στις μέρες μας υπάρχει η τάση οι άνθρωποι να μπαίνουν σε έναν συντροφικό- συμμετρικό γάμο όπου μοιράζονται οι υποχρεώσεις. Παρατηρείται, λοιπόν, άνοδος της ρομαντικής αγάπης. Πάνω από το 80% των ανθρώπων θέλουν να ερωτευθούν για να ζήσουν με κάποιον. Από άποψη χημείας η ουσία ντοπαμίνη συνδέεται με την ρομαντική αγάπη και η οξυτοκίνη και βαζοπρεσίνη με το αίσθημα της προσκόλλησης σε κάποιον , που είναι απαραίτητο για να μεγαλώσουν μαζί παιδιά. Και σίγουρα δεν είμαστε ένα ζώο που φτιάχτηκε για να είναι ευτυχισμένο. Είμαστε ένα ζώο που φτιάχτηκε για να αναπαράγεται. Την ευτυχία εμείς την δημιουργούμε με τις καλές μας σχέσεις με τους άλλους. Κάνοντας τον έρωτα εφαλτήριο δημιουργίας. Έμπνευση για να μεγαλώνουμε παιδιά και να δημιουργούμε τέχνη, να γράφουμε ποιήματα, μυθιστορήματα , θεατρικά έργα.

 Ο Αργύρης Χιόνης, εξέχων ποιητής του καιρού μας, έγραψε: η λύπη αποψιλώνει την ψυχή μου, μα εγώ συνεχίζω να φυτεύω δένδρα.
Η μοναξιά είναι μια άλλη υπόθεση. Σημαίνει την επί μακρόν αποκλειστική συζήτηση με τον εαυτό μας. Και πρέπει να τα πηγαίνεις καλά μαζί του για να το πετύχεις αυτό, χωρίς δηλαδή να σου στοιχίσει πολύ. Πρέπει να ξεπεράσεις και το υπαρξιακό πρόβλημα του καθρεφτίζομαι στα μάτια του άλλου άρα υπάρχω, ζω μέσα από τους άλλους και για τους άλλους. Σημαίνει περισσότερο «ατομισμό». Και δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό. Μπορεί να γίνει δημιουργική όταν αποτελέσει την ευκαιρία να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου, να αφουγκραστείς τις ανάγκες σου να οριοθετήσεις τις προτεραιότητες σου και να βρεις τη γαλήνη.

Η μοναξιά δεν είναι πάντα επιλογή μας, μπορεί να προκύψει από της συνθήκες της ζωής. Όπως μπορεί να νοιώθει κανείς μοναξιά όντας δίπλα σε άλλους. Ο αρχαίος Σωκράτης διακωμωδώντας τη σχέση του με την Ξανθίππη έλεγε ότι όποιος φοβάται τη μοναξιά καλό είναι να μη παντρευτεί. Και σήμερα τα πολυπρόσωπα και απρόσωπα μπαρ είναι τα καλύτερα σχολεία μοναξιάς. Ενώ σαν άνθρωποι έχουμε ανάγκη από το πρόσωπο και επομένως από την επικοινωνία με την προσωπικότητα του άλλου. Είμαστε τα μόνα θηλαστικά που ζευγαρώνουν πρόσωπο με πρόσωπο.

Τι είναι όμως η μοναχικότητα; Είναι η κατάσταση εκείνη που θέλεις να είσαι μόνος. Όχι από μισανθρωπία, αλλά για να σκεφτείς και να δημιουργήσεις οτιδήποτε. Η μοναχικότητα είναι συνοδοιπόρος της πνευματικής ανύψωσης. Αφού όμως δημιουργήσεις κάτι, από το πιο μεγάλο ως το πιο μικρό, θέλεις να το δείξεις στους άλλους και να το μοιραστείς μαζί τους, αυτό σημαίνει ζωή συνάφεια με τους συνανθρώπους σου, που άλλες φορές τους θέλουμε μακριά και άλλες πλησιέστερα μας.

Τη Σοφία είχα την καλή τύχη να την γνωρίσω από κοντά και να με τιμά με τη φιλία της. Συνδυάζει την λογική με την ευαισθησία και έχει χρηστεί ποιήτρια από καιρό. Το ταλέντο της είναι αυθεντικό και ρέει σαν το γάργαρο νερό. Τα ποιήματά της άλλοτε εκφράζουν την θλίψη της απώλειας του έρωτα, του ρομαντικού έρωτα, που κάνει τις ψυχές να δονούνται σαν μουσικά όργανα, κι άλλες φορές εκφράζει μέσα από τα συμφωνο-φωήεντα της την τραγικότητα της ζωής, όσον αφορά προβλέψιμα ή απρόβλεπτα γεγονότα και καταστάσεις. Έχει από γεννησιμιού της περίτεχνα στοιχεία και η Σοφία την αφήνει να μας μιλήσει στην πρωτογενή της μορφή, όπως αρχικά δηλαδή γράφτηκε. Τότε μόνο την αναγνωρίζει, την νοιώθει σαν κάτι δικό της. Εγώ δεν συμφωνώ μ’ αυτό, αλλά ο καθένας έχει τον δικό του, σεβαστό τρόπο να πλησιάσει την τέχνη. Κι εδώ το αποτέλεσμα μετράει και όχι οι τρόποι χειρισμού της αλφαβήτας.

Δε θέλω να αναλύσω παραπάνω την γραφή της και τα γραμματολογικά στοιχεία που χρησιμοποιεί, αυτό άλλωστε είναι δουλειά των φιλολόγων. Και δεν ξέρω κανέναν άνθρωπο που να μην ευχαριστήθηκε το κελάηδημα των πουλιών επειδή δεν ξέρουμε επάνω σε ποια παρτιτούρα πατάνε. Η ποίηση, γενικά, είτε μας μιλάει είτε όχι. Και στην προκειμένη περίπτωση η ποίηση της Σοφίας μας μιλά άλλοτε δυνατά κι άλλοτε ψιθυριστά, πάντα όμως με έναν γιατρευτικό τρόπο για τις ψυχές μας.