20.1.14

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Στη μνήμη του Νίκου Μάργαρη


ΟΔΟΣ: 12.9.2013 | 706

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ζούμε σε εποχή ανακατατάξεων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται: την αμέτρητη δυσκολία, την επείγουσα ανάγκη για προσαρμογή όλων μας στα δεδομένα που συνεχώς αλλάζουν, την απόλυτη ανάγκη αναθεώρησης πραγμάτων που επί δεκαετίες γνωρίζαμε αλλιώς. Όμως, όσοι –λίγοι, είναι αλήθεια- έβλεπαν όλη αυτήν την ευμάρεια αμφισβητώντας την -κι ας μην υποψιάζονταν πως στηριζόταν πάνω σε μια πλάνη- και δεν είχαν παρασυρθεί από την ευκολία ούτε τον καιρό που αυτή βασίλευε στις ζωές και τις επιθυμίες όλων των άλλων, της μέγιστης πλειονότητας των ανθρώπων, είχαν προχωρήσει από τότε, από πολύ νωρίς, να σκέφτονται βαθύτερα τα ως τότε «δεδομένα», να αλλάζουν σκεπτικό όποτε χρειαζόταν, να αλλάζουν δίχως να φοβούνται την αλλαγή τους και τα σχόλια των άλλων γι’ αυτήν· εκείνων των άλλων, που μένουν αναλλοίωτοι κι αμετακίνητοι σαν τις πέτρες που δεν κυλούν και χορταριάζουν από το φόβο μήπως παρεξηγηθούν.

Κρατώ ως ενθύμιο το χειρόγραφο κείμενο που απηύθυνα στους μαθητές και τους γονείς του Σχολείου μας στη γιορτή λήξης της σχολικής χρονιάς 1990-91, που είχε ως θέμα το περιβάλλον. Θυμάμαι πως είχαμε κάνει τότε έκθεση παιδικών βιβλίων οικολογικού περιεχομένου και διάφορων άλλων πραγμάτων τέτοιου χαρακτήρα –ανάμεσά τους οι υπογραφές των παιδιών δίπλα στις σφεντόνες με τις οποίες πριν σκότωναν πουλιά και μετά τη δική μας παρέμβαση κρέμασαν για πάντα, γιατί κατάλαβαν… Μας θυμάμαι με πόση δυσκολία βρήκαμε τα λόγια από τον Εφιάλτη της Περσεφόνης του Ν. Γκάτσου και τον τραγουδήσαμε, γιατί ήταν πολύ νωρίς ακόμη και το ποίημα δεν περιεχόταν ακόμη στα σχολικά βιβλία κι ούτε στα κλασικά βιβλία που περιείχαν τους στίχους των τραγουδιών στα σχολεία μας. Και φυσικά ούτε λόγος για το Διαδίκτυο, όπου υπάρχουν πολλά απ’ όσα γυρεύεις και χρειάζεσαι.
Κι έπειτα αυτό το πολύ σημαντικό βιβλίο, το «50 απλά πράγματα που μπορούν να κάνουν τα παιδιά για να σώσουν τη γη», ένα οικολογικό «ευαγγέλιο» που δεν πρέπει να λείπει από καμία σχολική βιβλιοθήκη. Κι η ύπαρξη δράσεων αυτού του περιεχομένου κάθε χρόνο ανελλιπώς, γιατί το θέμα του περιβάλλοντος είναι από τα σημαντικότερα και πρέπει να μπαίνει στο νου και τη ζωή των ανθρώπων από πολύ νωρίς, για να μην ξεχαστεί ποτέ.

Δε θέλω να επεκταθώ στο θέμα των τεκμηρίων της αγάπης του Σχολείου μας στο περιβάλλον, την ανακύκλωση αλουμινίου χρόνια ολόκληρα πριν δούμε τους σχετικούς κάδους στους δρόμους μας, το βραβείο από το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης για την περιβαλλοντική μας δράση, που συνεχίζεται ακόμα, γι’ αυτό και βρίσκονται στο Διαδίκτυο οι υπογραφές μας όταν διαμαρτυρόμασταν για το τσίρκο που είχε επισκεφτεί την πόλη μας και φιλοξενούσε ακόμη ζώα που είχαν εκπαιδευτεί με μαρτυρικό τρόπο. Και το κείμενο το φτιαγμένο από λεγόμενα των παιδιών μας που τα στενοχωρεί ακόμα το γεγονός πως, ενώ ζουν στην όχθη μιας λίμνης, δεν μπορούν να κολυμπήσουν μες στα νερά της.
Αλλά μετά… Νωρίς ακόμη αρχίσαμε να προβληματιζόμαστε για πολλά.

Θυμάμαι τη διαμαρτυρία κάποιων οικολόγων –έτσι τους πιστεύαμε τότε- για το κείμενο της Μ. Κλιάφα που υπήρχε μες στα παλιότερα βιβλία της Γλώσσας και αναφερόταν στην παρουσία του αρκουδιάρη, που παλιότερα διασκέδαζε τους κατοίκους της ελληνικής υπαίθρου, που τότε δε γνώριζαν το μαρτύριο που περνούσε η αρκούδα για να καταφέρει να γίνει χορεύτρια. Οι οικολόγοι –έτσι τους νομίζαμε τότε- δεν υποψιάζονταν καν πως εμείς οι δάσκαλοι μπορούσαμε θαυμάσια να αξιοποιήσουμε αυτό ακριβώς το -κατά τη γνώμη τους απαράδεκτο κείμενο κι ας ήταν απλώς ένα κείμενο που κατέγραφε μια πραγματικότητα που ζούσαν λίγο παλιότερα οι άνθρωποι- απόσπασμα για να κάνουμε ένα σπουδαιότατο μάθημα για την προστασία των ζώων, που επί πολλά χρόνια είχαν υποφέρει πολύ από το μόνο λογικό πλάσμα που κατοικεί τη γη, τον άνθρωπο.
Και στη συνέχεια κάποια κείμενα ξένων κατά κανόνα ειδικών οι οποίοι μιλούσαν για τους μύθους που είχαν επικρατήσει στο περιβαλλοντικό θέμα και οι οποίοι επικρατούν ακόμα, γιατί ο κόσμος δεν ενημερώνεται και χωρίς ενημέρωση πώς να αναθεωρήσεις τις απόψεις σου;
Όμως και πάλι συνεχίσαμε να τους έχουμε εμπιστοσύνη. Αλλά σε ποιους ακριβώς; Σε κάποιους που δήλωναν οικολόγοι, χωρίς να το κατέχουν το αντικείμενο και χωρίς να το έχουν σπουδάσει; Κι όχι μονάχα τους εμπιστευόμασταν, αλλά τους παραχωρήσαμε κιόλας το δικαίωμα να έχουν τον πρώτο ή καλύτερα τον μόνο λόγο στα πολλά περιβαλλοντικά ζητήματα που μας απασχολούν πρόσφατα πολύ περισσότερο απ’ όσο πριν. Κι αυτό μόνο και μόνο επειδή δήλωναν οικολόγοι και, όπως όλοι ξέρουμε, στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις, άρα αρκεί να δηλώσεις οικολόγος και γίνεσαι αμέσως.

Εδώ και κάποια χρόνια όμως οι ίδιοι οι κατά δήλωσή τους οικολόγοι μάς έβαλαν σε αμφιβολία και σκέψεις, με την αδιάλλακτη στάση τους σε βάρος του ανθρώπου, μόνο και μόνο επειδή είχαν μάθει ένα τροπάριο, αυτό που τους έδωσε το χρίσμα των οικολόγων, και δεν το άλλαζαν ούτε το αλλάζουν ό,τι κι αν συνέβαινε γύρω τους. Έτσι, πριν από λίγα χρόνια, με θυμάμαι να διαβάζω σε εφημερίδα πως ο άνθρωπος δεν πρέπει να εμπιστεύεται απολύτως την αρκούδα, γιατί ζώο είναι και δεν είναι διόλου απίθανο να θυμηθεί τη φύση του τη στιγμή που κάποιος παίζει μαζί της, θεωρώντας την άνθρωπο. Την ίδια μέρα, λοιπόν, που διάβαζα αυτήν την οδηγία πληροφορήθηκα για την ενημέρωση που είχε κάνει η γνωστή –δηλαδή η μία από τις δύο γνωστές και για τα συγκρουόμενα μεταξύ τους συμφέροντά τους- οργάνωση στην Κλεισούρα, όπου επί ένα ολόκληρο καλοκαίρι όχι μόνο κυκλοφορούσε τελείως ανενόχλητη η αρκούδα, αλλά μοιραζόταν τα παγκάκια του χωριού με τα μικρά παιδιά, τα οποία είχαν βέβαια εξοικειωθεί με την παρουσία της, αλλά στάθηκαν και τυχερά και δεν την πλήρωσαν αυτήν τη συμβίωση. Κι οι κάτοικοι παραξενεύονταν μεν από τα όσα άκουγαν, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν αλλιώς.

Το ξέρω πως κάποιοι ενοχλούνται σφόδρα από αυτά που γράφω. Ας με συγχωρέσουν, που, ενώ ξέρω πως τους προκαλώ, τολμώ και προχωράω. Όμως κι εγώ βασανίζομαι. Από τη μια λατρεύω εκείνο το υπέροχο κείμενο του Η. Βενέζη όπου η μαμά αρκούδα προσπαθεί να εξηγήσει στο μικρό αρκουδάκι της πού πήγε ο αγαπημένος του μπαμπάς και κλείνει με τον εξής έξοχο τρόπο: “«Αχ!» στενάζει το αρκουδάκι, κ’ είναι ο πρώτος στεναγμός που βγαίνει απ’ το στόμα του στον κόσμο. «Τι καλά που θα ‘ταν να μην ήταν ο άνθρωπος». «Τι καλά που θα ‘ταν» είπε η μεγάλη αρκούδα”, ξέρω επίσης πως ο άνθρωπος έχει εξαπλωθεί πολύ επάνω στη γη που σε όλα τα πλάσματα ανήκει κι έχει στερήσει το ζωτικό χώρο όπου τα άλλα ζωντανά κατοικούν και τον δικαιούνται, αλλά από την άλλη μεριά βλέπω τα μάτια της 8χρονης Αρετής, της βιβλιοφάγου του Σχολείου μας, που, καθώς το σπίτι της δεν είναι μέσα στο χωριό, ανάμεσα σε άλλα σπίτια, όχι μόνο δεν έχει παρέα και γειτονιά για να βγει να παίξει, αλλά τα τελευταία χρόνια φοβάται να βγει ακόμη και στην αυλή να παίξει, γιατί μια αρκούδα την αγαπάει κι αυτή και την επισκέπτεται συχνά, κάνοντας και ζημιές στο βιος της οικογένειας.

Κι αυτό μας βάζει σε σκέψεις όλους, εκτός από αυτούς που προστάτευαν τις αρκούδες όταν κινδύνευαν να εξαφανιστούν και πολύ καλά έκαναν, αλλά εξακολουθούν να τις προστατεύουν ακόμη και τώρα που χρήζουν προστασίας και οι άνθρωποι που ταλαιπωρούνται εξαιτίας της –κι ας μην φταίει η ίδια-, μα κανείς δεν τους προστατεύει, γιατί οι υπεύθυνοι χορτάριασαν σαν τις πέτρες που δεν κυλούν και έχουν για τα καλά κολλήσει στα στερεότυπα δεκαετιών, που ίσως και να έχουν ξεπεραστεί. Αλλά ακόμη κι αν δεν ξεπεράστηκαν και δε χωράει αναθεώρησή τους, πρέπει επειγόντως να προκαλέσουν συζητήσεις σοβαρές και να βρεθεί λύση. Γιατί οι –κατά κανόνα αυτοθεωρούμενοι- οικολόγοι εμμένουν κι επιμένουν κι όχι μονάχα δε βρίσκουν καμία λύση, αλλά με την αδιάλλακτη στάση τους βάζουν κιόλας εμπόδια στο να βρεθεί μια κάποια λύση (αρκεί να μη συμβεί αυτό που συνέβη με το θέμα της λίμνης μας: μελέτες επί μελετών επί χρόνια, χωρίς ποτέ ως τώρα να έχουμε πλησιάσει το δια ταύτα).
Αυτό ακριβώς μου θυμίζει μια τακτική που στο χώρο της Παιδείας δε μας έχει φανεί και ιδιαίτερα χρήσιμη: ναι, όταν ένα παιδί δημιουργεί προβλήματα στη ζωή του σχολείου ασφαλώς δε φταίει το ίδιο και ναι, βρίσκαμε την αιτία όσοι νοιαζόμαστε πραγματικά και βαθιά και το αγαπούσαμε, όμως, σταματώντας στο σημείο αυτό, δεν προχωρούσαμε ποτέ στο δια ταύτα, που είναι πάντα η εξεύρεση μιας κάποιας λύσης, ώστε να εξασφαλιστεί η ειρηνική συνύπαρξη όλων μας στο σχολείο και να καταφέρουμε να προχωρήσουμε μπροστά όλοι μας χωρίς να αφήνουμε πίσω μας κανέναν.

Έτσι έχουν, λοιπόν, τα πράγματα στη ζωή και η εξεύρεση των αιτιών δεν είναι καθόλου το παν. Το παν είναι, έχοντας βρει βεβαίως τις αιτίες, να το βασανίζουμε κάθε πρόβλημα και, δοκιμάζοντας, να βρίσκουμε λύσεις, μέσα από τις οποίες θα διαλέξουμε τελικά την καλύτερη. Για να βοηθηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι. Γιατί είναι αδιανόητο να στέκεις πάντοτε υπέρ της μίας πλευράς και να αγνοείς επιδεικτικά τις άλλες, γιατί αυτό είναι το τροπάριό σου και δε μετακινείσαι εκατοστό από αυτό.

Συγχωρέστε με, λοιπόν, για το κείμενό μου αυτό, που μπορεί να δείχνει αιρετικό και προκλητικό, έχει όμως ως μοναδικό στόχο να προκαλέσει τον προβληματισμό όλων, για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε όλοι μας ένα βήμα πιο μπροστά και να μην αφήνουμε τα πάντα στον παράγοντα τύχη, αλλ’ ούτε ν’ αντιμετωπίζουμε τα θέματα τελείως επιδερμικά όπως συνήθως κάνουμε, με αποτέλεσμα να μην προσεγγίζουμε καν τη λύση τους. Σας θυμίζω πως έτσι «την έπαθα» και τότε που μίλησα για το κοπάδι με τα αδέσποτα σκυλιά της πλατείας μας, κάποιοι έσπευσαν να με κατηγορήσουν, όμως και τώρα πάλι δεν τολμάμε να περάσουμε από την κεντρική πλατεία του χωριού μας, προπαντός με ποδήλατο, γιατί και πάλι ένα κοπάδι αδέσποτα κατοικοεδρεύει εκεί κι άθελά του μας εμποδίζει να χαρούμε την ποδηλατάδα μες στο χωριό που οι ποδηλατάδες το χαρακτηρίζουν και το ομορφαίνουν πολύ.
Και δεν πρόκειται να κλείσω το κείμενό μου, αν δεν αναφερθώ στο χρόνιο πια θέμα με τα δάση από καλάμια που ζουν και βασιλεύουν στην όχθη της λίμνης μας, εμποδίζοντάς την να φαίνεται (άρα είναι σαν να μην την έχουμε, αφού ούτε καν τη βλέπουμε)κι αλίμονο σε όποιον σκεφτεί να κόψει έστω λίγα από αυτά, γιατί οι αυτοθεωρούμενοι οικολόγοι δεν αφήνουν και ποιος τολμά να συγκρουστεί μαζί τους ή έστω να το διαπραγματευτεί το θέμα…

Τέλος και λίγο πριν κλείσω, θα σας ομολογήσω πως, αν και ποτέ μου δεν είχα διανοηθεί να γράψω ένα τέτοιο κείμενο κι ας με είχαν πολύ προβληματίσει αυτές οι σκέψεις (όπως και πολλούς άλλωστε), τόλμησα να προχωρήσω εξαιτίας ενός ξεχωριστού ηλεκτρονικού μηνύματος που έλαβα από αγαπητό μου φίλο, όπου ανακοινωνόταν ο θάνατος (28/8/2013) του διευθυντή της ελληνικής έκδοσης του National Geographic Νίκου Μάργαρη, που είναι ο πρώτος που μίλησε για τις αλήθειες και τους μύθους της ελληνικής οικολογίας, ο πρώτος που έγραψε για οικολογία στις ελληνικές εφημερίδες και ο πρώτος που βαρέθηκε τις υπερβολές και τις ασχετοσύνες των «οικοχόνδριων», γι’ αυτό και δε δίστασε να συγκρουστεί με τα συμφέροντα των «οικολόγων», που με λύσσα τον πολέμησαν, για λόγους που, δυστυχώς, όλοι καταλαβαίνετε…
ΥΓ: Ίσως είναι περιττό, αλλά πρέπει να διευκρινιστεί πως καταδικάζω κατηγορηματικά το έγκλημα της εξολόθρευσης σκύλων με φόλες. Πρόκειται για αξιόποινη κι απάνθρωπη πράξη, για την οποία ευθύνεται φυσικά ο δράστης, οφείλουμε όμως να τονίσουμε πως είναι συνυπεύθυνος και ο Δήμος, που αδιαφορεί, αδρανεί και δεν την προλαβαίνει, μολονότι είναι καθήκον του να το κάνει.


Σημ: Για τους χρήστες του Διαδικτύου: http://www.lifo.gr/mag/features/2145, όπου θα διαβάσουν συνέντευξη-ποταμό του Ν. Μάργαρη και πολύ θα εκπλαγούν…


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 12 Σεπτεμβρίου 2013, αρ. φύλλου 706



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ