ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Η Κυριακή της Ορθοδοξίας

ΟΔΟΣ 21.3.2013 | 684

Η Ἐκκλησία μας καθιέρωσε τἡν πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν νά ἑορτάζεται ἡ ἀναστύλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων καί πρός τοῦτο ἡ Κυριακή αὐτή ὀνομάζεται τῆς Ὁρθοδοξίας.
Ἡ διαμάχη περί τῆς ἀπεικονήσεως ἤ μή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἁγίων διήρκεσε καί συγκλόνισε περισσότερο ἀπό ἑκατό χρόνια, καί στοίχισε πολλά στήν Αύτοκρατορία τοῦ Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους, φέρεται δέ στήν Ἱστορία μέ τό ὄνομα Εἰκονομαχία.

Τά αἴτια τῆς διαμάχης μεταξύ εἰκονομάχων καί εἰκονοφίλων δέν ἤταν μόνον θεολογικά ἀλλά καί πολιτικά, οἰκονομικά, ἰδεολογικά, θρησκευτικά καί κοινωνικά ἡ ἀνάλυση τῶν ὁποίων δέν εἶναι δυνατόν νά γίνει στό παρών ἄρθρο, τοῦ ὁποίου ἄλλος εἶναι ὁ σκοπός. Συνοπτικά θά ἀναφέρω μόνο μερικά ἱστορικά στοιχεῖα καί ὁλίγα περί τῶν εἰκόνων.
Ἡ Εἰκονομαχία ἔληξε τελεσίδικα τό 787 μ.Χ. Ἡ Αὐτοκράτειρα Εἰρήνη ἡ Ἀθηναία ὡς ἐπίτροπος τοῦ ἀνήλικου Αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου τοῦ ΣΤ´ συγκάλεσε Οἰκουμενική Σύνοδο κατόπιν προτροπῆς τοῦ Πατριάρχου Ταρασίου, στήν Νίκαια τῆς Βιθυνίας. Ἡ Ζ´αὐτή Οἰκουμενική σύνοδος, ἡ καί ἡ τελευταῖα Οἰκουμενική Σύνοδος, ἀποφάσισε τήν ἀναστύλωση τῶν εἰκόνων καταδικάζοντας τήν Εἰκονομαχία.
Σ᾽αὐτήν ἐκφράσθηκε τό δόγμα ὅτι ἡ εἰκονογράφηση τοῦ Χριστού καί τῶν Ἁγίων ἑδράζεται στήν ἐνανθρώπηση τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, καί διευκρινίστηκε ὅτι ἡ τιμή πρός τίς εἰκόνες ἀναφέρεται στό πρόσωπο πού αὐτή ἀπεικονίζει καί ὄχι στό ὑλικό ἀπό τό ὁποίο εἷναι αὐτή φτιαγμένη. Συγκεκριμένα ὁ ὅρος ἐπὶ τοῦ προκειμένου τῆς Συνόδου λέγει: «ἡ γὰρ τῆς εἰκόνος τιμὴ ἐπὶ τὸ πρωτότυπον διαβαίνει, καὶ ὁ προσκυνῶν τὴν εἰκόνα, προσκυνεῖ ἐν αύτῆ τοῦ ἐγγραφομένου τὴν ὑπόστασιν». Ἐπίσης στήν Σύνοδο αὐτήν ἐκτός τοῦ ὅτι λύθηκε ἀπὸ θεολογικῆς πλευρᾶς τὸ θέμα τῆς τιμῆς καὶ προσκυνήσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ τῶν ἁγίων λειψάνων, καταδικάσθηκαν ὅλες οἱ αἱρέσεις καί ἐπιβεβαιώθηκαν ὅλοι οἱ ὅροι τῶν 6 προηγουμένων Συνόδων.

Τό νά ἑορτάζεται ἡ ἀναστύλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων τήν πρώτη Κυριακή τῶν Νηστειῶν καθιερώθηκε στήν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία ἀπό τήν 19η Φεβρουαρίου τοῦ 842, τὴν πρώτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, κατά τήν ὁποία ἑορτάσθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη πανηγυρικὰ ἡ ἀναστύλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων ἀπὸ τὴν Αὐτοκράτειρα Θεοδώρα καὶ τὸν γυιὸ της Αὐτοκράτορα Μιχαήλ, οἱ ὁποῖοι μαζί μέ τόν Πατριάρχη Μεθόδιο, τούς ἀξιωματούχους τοῦ Κράτους καί τόν ἱερό κλῆρο λιτάνευσαν τίς ἱερές εἰκόνες μέ λαμπρότητα καὶ μεγαλοπρέπεια. Τήν ὅλη τελετή περιγράφει λεπτομερῶς ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, (Νεκταρίου Κεφαλὰ: Αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, Ἀθῆναι 1892, σέλ: 217 ).

Τά ἐπιχειρήματα τῶν εἰκονομάχων κατά τῆς λατρείας τῶν εἰκόνων στηρίζονταν ἀφ᾽ ἑνός μέν στήν Παλαιά Διαθήκη ὄπου ἀναγράφεται ὅτι ἀπαγορεύεται ρητῶς ἡ ἀπεικόνισις τοῦ Θεοῦ, πράγμα πού ἐφαρμόζουν οἱ Ἰουδαῖοι μέχρι σήμερα καί πρεσβεύουν καί τηροῦν καί οἱ Μουσουλμάνοι, ἀφ᾽ἑτέρου δέ γιατί τήν περίοδο ἐκείνη μεγάλο μέρος τοῦ πληθυσμοῦ παρεσύρετο σέ ἀκρότητες πραγματικῆς λατρείας τῶν εἰκόνων.

Ἡ Ὀρθοδοξία πρεσβεύει καί δογμάτισε πρός τοῦτο, ὅτι ὁ Θεός καί Πατήρ εἶναι ὄντως ἀνεικόνιστος καθῶς «οὐδείς ποτέ ἐώρακε τόν Πατέρα», πλήν ὅμως τά δύο ἄλλα πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος δύνανται κάλλιστα νά ἀπεικονίζονται γιατί ὁ μέν Ὑιός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐνανθρωπίστηκε καί ἔλαβε καί τήν ἀνθρωπίνη φύση, τήν ὁποία καί εἰκονογραφοῦμε, τό δε Ἅγιο Πνεῦμα ἐνεφανίσθει ὡς περιστερά κατά τήν βάπτιση τοῦ Κυρίου στόν Ἰορδάνη ἀπό τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο. Ἡ ἄρνησις ἀπεικονίσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ σημαίνει ὅτι ἀρνούμαστε τήν πρόσληψη τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως Του, ἤ παραδεχόμαστε τήν ἀπορρόφηση της ὑπό τῆς θείας, πράγμα πού πρεσβεύουν οἱ μονοφυσίτες καί εἶναι αἵρεσις. Ὄπως δέν εἶναι ὀρθόδοξος ἡ εἰκόνα, πού ἀπεικονίζει τήν Ἁγία Τριάδα, γιαυτό καί δέν ἀναρτάται στό τέμπλο ἀλλά στά πλάγια τοῦ Ναοῦ, στόν νότιο τεῖχο, πού ἀπεικονίζει τόν Θεό καί Πατέρα ὡς γέροντα. Ἡ ὀρθή ἀπεικόνησις τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἡ ἀπεικόνησις τῆς φιλοξενίας τοῦ Ἁβραάμ, ὄπου ἡ Ἁγία Τριάς φανερώθηκε στόν Ἀβραάμ ὑπό τήν μορφή τριῶν ὁμοίων ἀγγέλων.

Ἡ πρώτη καί μάλιστα ἀχειροποίητος εἰκόνα τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ εἶναι τό ἱερό μανδήλιο καί ἔγινε, ὄπως ἀναφέρει ἡ ἰερά παράδοσις, ἀπό τόν ἴδιο τόν Κύριο, ὁ Ὀποῖος ἀφοῦ ἔνιψε τό πρόσωπό του, τό σκούπισε μέ ἕνα μανδήλιο, στό ὁποῖο ἀπεικονίσθηκε ἡ είκόνα τοῦ προσώπου Του. Τό ἔστειλε στόν βασιλέα τῆς Ἑδέσσης Αὔγαρο, ὁ ὁποῖος ἔπασχε ἀπό λέπρα καί τόν θεράπευσε. Ἡ ἱερά παράδοσις ἀναφέρει ἐπίσης καί τήν εἰκονογράφηση τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἀπό τόν Εὐαγγελιστή Λουκά. Ὑπάρχουν εἰκόνες οἱ ὁποῖες μέχρι σήμερα πιστεύεται ὅτι εἶναι αὐτές πού εἰκονογράφησε ὁ Εὐαγγελιστής Λουκάς.

Ἡ τιμή και ὄχι ἡ λατρεία, πού ἀποδίδεται διά τῆς εἰκόνος στό πρωτότυπο δηλαδή στούς Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας ὄπως ἐδογμάτισε ἡ Ζ´Οἰκουμενική Σύνοδος, ἀποτελεῖ φόρο τιμῆς πρός αὐτούς γιατί οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας εἶναι αὐτοὶ πού διέδωσαν τὸν Χριστιανισμὸ καὶ διετήρησαν τὴν Ὀρθόδοξο πίστη ἀλώβητο ἀπὸ τὶς διάφορες κακοδοξίες καὶ αἱρέσεις. Αὐτὸ τὸ πέτυχαν μὲ τὶς διδασκαλίες τους, τὸ μαρτύριό τους, τοὺς ἄθλους τους καὶ κυρίως μὲ τὴν ἐνάρετο ζωή τους.

Οἱ Ἅγιοι μέ τήν ζωή τους ἀποτελούν πρότυπα χριαστιανικοῦ βίου γιαυτό καί ἡ τιμή καί προσκύνηση τῶν εἰκόνων καί τῶν λειψάνων τους ἀποδίδεται στό πρόσωπό τους καί κατ᾽ ἐπέκταση στόν ἐνδυναμούντα τους Ἰησούν Χριστό. Καί τά θαύματα, πού ἐπιτελοῦνται στό ὄνομα τους δέν συμβαίνουν μέ δικές τους ἐνέργειες ἀλλά μέ ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, μέ δική τους ὅμως μεσιτεία καί παράκληση. Γιατί μόνον ὁ Τριαδικός Θεός δύναται, ὡς προσωπικός Θεός πού εἶναι καί τήν ἀπόλυτο ἐλευθερία πού διαθέτει, νά ἐπέμβει καί ἀλλάξει τούς νόμους τῆς φύσεως, πού ὁ ἴδιος ἔθεσε, καί νά προκαλέσει θαῦμα.

Ἡ ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ καί ἡ θαυματουργός δύναμη Του, ἀποδεικνύεται καί ἀπό τό γεγονός τῆς ὑπερβάσεως καί τῆς φύσεως τῆς θεότητός του άκόμη μέ τό νά ἐνσαρκωθεῖ τό δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰησούς Χριστός, καί νά προσλάβει καί τήν ἀνθρωπίνη φύση, καί μέ τήν Ἀνάστασή του νά καταργήσει τόν ἀδήρητο νόμο τοῦ θανάτου καί ἐν συνεχεία νά ἀναληφθεῖ στούς Οὐρανούς, καί μέ τήν ἀνθρωπίνη φύση Του, δίδοντάς μας ἔτσι τήν δυνατότητα νά κερδίσουμε καί ἐμεῖς, ὅπως τήν κέρδισαν οἱ Ἅγιοι, τήν Οὐράνιο Βασιλεία καί τήν αἰώνιο ζωή.

Οἱ Ἅγιοι, ἀκόμη καί ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος καί μητέρα τοῦ Χριστοῦ οὔτε μᾶς σώζουν οὔτε ἐπιτελοῦν θαύματα ἁπλῶς μέ τήν μεσιτεία καί τίς πρεσβεῖες τους πρός τόν Θεό, ἐπιτυγχάνουν ὥστε ὁ φιλάνθρωπος καί φιλεύσπλαγχνος Θεός ἐπιτελέσει στό ὄνομά τους θαύματα καί μᾶς καταπέμψει τήν Θείαν Χάριν καί τήν δωρεάν τοῦ Ἅγίου Πνεύματος ὥστε νά μιμηθοῦμε τούς Ἁγίους καί ἀξιωθοῦμε τήν αἰώνιο Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Οἱ Ἅγιοι ὄχι μόνον δογμάτισαν τήν ὀρθόδοξο πίστη ἀλλά ὅλη τους ἡ ζωή ἤταν μιά ἔμπρακτη ἀπόδειξις χριστιανικοῦ βίου. Ἔζησαν καί ἔδρασαν ὀρθοπραγοῦντες, ἔχοντας ὡς πρότυπο τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ὁ ὁποῖος ὁμολόγησε καί διεκήρυξε πρός τούς Γαλάτας ὅτι «Ζῶ δέ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ ἐν ἐμοῖ Χριστός».(Γαλ.2,20)

Διότι Ὀρθοδοξία δὲν νοεῖται χωρὶς τὴν Ὀρθοπραξία. Ὀρθοπραξία εἶναι ἡ μίμησις Χριστοῦ. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἂν καὶ Θεός, οὐδέποτε προέβαλε τὸ πρόσωπό Του. Πάντοτε διεκήρυττε ὅτι ἐπιτελοῦσε τὸ θέλημα τοῦ «πέμψαντος Του Πατρὸς». Ἔτσι καὶ οἱ Ἅγιοι, ὡς μιμηταὶ Χριστοῦ, ἐνίκησαν ὅλα τὰ ἀνθρώπινα πάθη καὶ τὸ κυριώτερο άπ̓ αὐτά, τὸν ἐγωϊσμό, καὶ ἐπεδώθηκαν στὴν ἐφαρμογὴ τῆς ἐντολῆς τοῦ Κυρίου τὸ «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους». Γιατί «Ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστί» καὶ κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο ἡ ἀγάπη «οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς...  ἀλλὰ πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει». (Α. Κορινθ: ΙΓ, 5-7 )

Οἱ Ἅγιοι ὑπέμειναν τὰ πάντα γιὰ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν συνανθρώπων τους, δικαιώθηκαν ἀπέναντί τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν ἀνθρώπων γιαυτό καί τούς τιμοῦμε εἰκονίζοντες τους.

Η ἁγιογράφησις στοὺς ἱεροὺς ναοὺς τῶν Ἁγίων καὶ σκηνῶν ἀπὸ τὰ Εὐαγγέλια καὶ τὴν Ἱερὰ παράδοση ἔχει καὶ διδακτικὸ σκοπὸ πρὸς τὸν ἁπλὸ λαό. Ὁ Ἅγιος Ίωάννης ὁ Δαμασκηνός λέγει χαρακτηριστικά: «ἡ εἰκόνα εἶναι ὑπόμνημα, καὶ ὅπως εἶναι γιὰ τοὺς ἐγγράμματους ἡ βίβλος, εἶναι γιὰ τοὺς ἀγράμματους ἡ εἰκόνα, καὶ ὅπως εἶναι γιὰ τὴν ἀκοὴ ὁ λόγος ἔτσι εἶναι γιὰ τὴν ὅραση ἡ εἰκόνα». Ὁμοίως ὁ Ἅγιος Νεῖλος λέγει: «οἱ μὴ γνωρίζοντες γράμματα καὶ μὴ δυνάμενοι νὰ ἀναγνώσουν τὰς γραφᾶς, μὲ τὴν θεωρία τῆς ζωγραφικῆς λαμβάνουν μνήμην τῆς ἀνδραγαθίας αὐτῶν πού γνήσια ἐδούλευσαν τὸν ἀληθινὸν Θεόν, καὶ προτρέπονται πρὸς ἅμιλλαν τῶν εὐκλεῶν καὶ ἀοιδίμων ἀριστευμάτων». (P.G. 79,577). Ἡ διδακτική ἀξία τῆς εἰκονογραφήσεως τῶν ναῶν φάνηκε κατά την διάρκεια τοῦ σοβιετικοῦ καθεστῶτος στήν πάλαι ποτέ Σοβιετική Ἕνωση, ὄπου ἀπαγορεύονταν ἡ χριστιανική διδασκαλία καί κατήχησις καί ὁ μόνος τρόπος διδαχής τοῦ λαοῦ ἤταν τό κήρυγμα στούς ναούς καί ἡ διά τῶν εἰκόνων γνώση τῶν γεγονότων τῆς Ἅγίας γραφής.

Ἔρχομαι τώρα στόν σκοπό τοῦ παρόντος ἄρθρου:

Στήν φιλτάτη ἰδιαίτερη πατρίδα μας τήν Καστοριά ὑπήρχαν πάντοτε πιστοί χριστιανοί οἱ ὁποῖοι συνεδίαζαν τήν Ὀρθοδοξία μέ τήν ὁρθοπραξία καί προσέφεραν πολλά στήν κοινωνία της. Οἱ προσφορές τῶν συμπολιτῶν μας πρός την γενέτειρά τους ἤταν εἴτε ἀτομικές εἴτε ὁμαδικές.

Τέτοιοι καλοὶ χριστιανοί, ὀρθοπραγοῦντες, ἔζησαν καὶ ἔδρασαν στὴν Καστοριὰ καὶ στὶς παροικίες τῶν Καστοριανῶν στὴν ἀλλοδαπή. Εἶναι αὐτοὶ πού μὲ τὶς πράξεις τους ἀπέδειξαν τὰ χριστιανικά τους αἰσθήματα. Εἶναι οἱ εὐεργέτες καὶ δωρητές. Εἶναι αὐτοὶ πού μὲ τὰ κληροδοτήματά τους ἵδρυσαν καὶ συντηροῦσαν ἑλληνικὰ σχολεῖα στὴν Καστοριὰ ἀπὸ τὰ μέσα περίπου τοῦ 17ου αἰῶνος, αὐτοὶ πού ἔδωσαν χρήματα γιὰ τὴν ἀνακαίνιση καὶ συντήρηση τῶν ἐκκλησιῶν, οἱ Καστοριανοὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ (τῶν Παρισίων καί τῆς Νέας Ὑόρκης) πού μὲ τὰ χρήματα πού διέθεσαν ὑδροδοτήθηκε ἡ πόλις μὲ τὴν μεταφορὰ πόσιμου νεροῦ μέσα στὴν πόλη, νὰ καταστεῖ ἡ Καστοριὰ μιὰ ἀπὸ τὶς πρῶτες πόλεις τῆς Ἑλλάδος πού ἀπέκτεισε τρεχούμενο νερό, καὶ νὰ ἀπαλλαγοῦν οἱ Καστοριανὲς νοικοκυρὲς ἀπὸ τὴν δουλεία νὰ μεταφέρουν νερὸ ἀπὸ τὴν λίμνη.

Πατριῶτες μας Καστοριανοί, δωρητές καί εὐεργέτες ἵδρυσαν ὅλα τὰ εὐαγῆ ἱδρύματα, τὸ Δημοτικὸ Νοσοκομεῖο, τὸ Γηροκομεῖο τὸ Ὀρφανοτροφεῖο τήν Σκαπέρδιο ἀγορά, ὄπου στεγάζεται τό Δημαρχεῖο, καί πολλά ἄλλα τά ὁποία δέν τά ἀνααφέρω μήπως ξεχάσω κανέναν καί παρεξηγηθῶ. Ἀναφέρω μόνον τήν δωρεά τοῦ ἀειμνήστου Ζήση Παπαλαζάρου καί τίς πλέον πρόσφατες τοῦ ζεύγους Μπαϊρακτάρη, μέ δωρεά τοῦ ὁποίου ἔγινε τό Μπαϊρακτάρειο Ὠδεῖον καί τοῦ συμπατριώτη μας κ. Ναούμ Δίτσιου δαπάνες τοῦ ὁποίου διεμορφώθηκε ἡ αἴθουσα άναγνωστηρίου στήν ἀντιδημαρχία πολιτισμοῦ Καστοριᾶς.

Υπῆρχε πρὸ τοῦ 1939 στὸ Μητροπολιτικὸ Μέγαρο βιβλίο δωρητῶν καὶ εὐεργετῶν τῆς πόλεως, στὸ ὁποῖο ἦταν καταχωρημένοι ὅλοι οἱ δωρητὲς καὶ ὅλα τὰ κληροδοτήματα τῶν Καστοριανῶν πρὸς τὴν γενέτειρά τους.

Τὸ βιβλίο αὐτὸ ὀνομάζονταν βιβλίο τῶν λάσσων γιατί λάσσα λέγονταν τὰ κατατεθειμένα ποσὰ τῶν κληροδοτημάτων, πού ἦταν δεσμευμένα στὶς τράπεζες τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἄρχιζε μὲ τὰ ὀνόματα καὶ τὰ ποσά, πού εἶχαν καταθέσει στὶς τράπεζες τῆς Βενετίας, ὅταν αὐτὴ ἦταν ἀκόμη ἀνεξάρτητη Δημοκρατία, μὲ τὰ ὁποία συντηροῦνταν τὰ σχολεῖα καὶ τὰ ὁποία χάθηκαν ὅταν ὁ Ναπολέων κατέλυσε τὴν Δημοκρατία αὐτὴ καὶ δήμευσε τὶς καταθέσεις τρίτων.

Τὰ ποσά, τοὺς καταθέτες αὐτῶν καθὼς καὶ τοὺς σκοποὺς γιὰ τοὺς ὁποίους κατατέθηκαν, στὶς τράπεζες τῆς Βιέννης, πού δυστυχῶς χάθηκαν καὶ αὐτά, καὶ τέλος τοὺς εὐεργέτες καὶ δωρητὲς τῶν πιὸ πρόσφατων παροικιῶν τῶν Καστοριανῶν στὴν Εὐρώπη καὶ τὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς, τόσο κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Τουρκοκρατίας, ὅσο καὶ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς Μακεδονίας τὸ 1912. Βεβαίως δὲν παραλείπονταν τὰ ὀνόματα καὶ οἱ δωρεὲς καὶ αὐτῶν τῶν Καστοριανῶν πού ζοῦσαν στὴν Καστοριά.

Ἀπ᾽ὅ,τι ἐνθυμοῦμαι οἱ Καστοριανοί τῆς Νέας Ὑόρκης ἔστειλαν τὀ 1940, κατά τήν διάρκεια τοῦ ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου ποσό δολαρίων, τό ὁποῖο δραχμοποιήθηκε στό ποσό τῶν ἑκατό χιλιάδων προπολεμικῶν δραχμῶν, τό ὁποῖο διενεμήθηκε στίς οίκογένειες τῶν ἐπίστρατων γουνεργατῶν πρός ἐνίσχυσή τους. Ἀλλά καί τώρα οἱ συμπατριῶτες μας τῆς Νέας Ὑόρκης ἔστειλαν, ὅπως πληροφορήθηκα ἀπό τά μέσα ἐνημέρωσης τῆς Καστοριᾶς, 75.000 δολάρια στό φιλόπτωχο ταμεῖο τῆς ἱερᾶς Μητροπόλεως τῆς πόλης μας.

Η κοινότης τῆς Καστοριᾶς, ὅπως ἡ Ἐκκλησία μνημονεύει καὶ τιμᾶ τοὺς αὐτοκράτορες καὶ τοὺς ἄλλους συντελεστὲς τῆς ἀναστυλώσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐθέσπισε καὶ αὐτὴ νὰ μνημονεύει καὶ νὰ τιμᾶ, τὴν αὐτὴ ἡμέρα, τοὺς εὐεργέτες καὶ δωρητὲς τῆς πόλεως.

Τὴν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, κατά τήν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας ἤ ἀμέσως μετὰ άπ̓ αὐτήν, μετὰ τὴν μνημόνευση ἀπὸ τὸν ἱερὸ κλῆρο τῶν ἀποφάσεων τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ τῆς ἐνδεδειγμένης τιμῆς πρὸς τοὺς συντελεστὲς αὐτῆς, ἀνέβαινε στὸν ἄμβωνα ἕνα διακεκριμένο μέλος τῆς κοινωνίας καὶ προέβαινε στὴν ἀνάγνωση τῶν ὀνομάτων καὶ κληροδοτημάτων ὅλων τῶν Καστοριανῶν. Μετὰ τὴν ἀνάγνωση τῶν ὀνομάτων μιᾶς χρονικῆς περιόδου, ὁ κλῆρος καὶ σύσσωμος ὁ λαὸς ἔψαλε ἀπὸ κάτω τὸ Αἰωνία ἡ μνήμη.
Αὐτὸ ἀποτελοῦσε ἕνα πάνδημο μνημόσυνο τῆς πόλεως πρὸς τοὺς εὐεργέτες της καὶ μιὰ ὑπόμνηση καὶ προτροπὴ πρὸς τοὺς ζῶντες καὶ ἐπερχόμενους νὰ γίνουν μιμητές τους.

Δυστυχῶς τὸ 1939 πυρκαϊὰ κατέστρεψε τὸ Μητροπολιτικὸ μέγαρο καὶ μεταξὺ τῶν ἄλλων πού ἀπολέσθηκαν ἦταν καὶ τὸ βιβλίο τῶν δωρητῶν καὶ εὐεργετῶν - τὰ λάσσα. Ἔκτοτε, γιὰ μερικὰ χρόνια συνεχίσθηκε ἡ ὡραῖα καὶ σεμνὴ αὐτὴ τελετή καί ἀναφέρονταν τά ὀνόματα καί οἱ δωρεές ὅλων ὅσων ἐνθυμοῦντο οἱ παλαιοί Καστοριανοί. Ἡ πράξη αὐτή τιμοῦσε ὄχι μόνο τοὺς δωρητὲς ἀλλὰ καὶ ὁλόκληρη τὴν πόλη, πού εἶχε τὴν εὐγενῆ αὐτὴ συνήθεια, καὶ ἀπὸ ὅσο γνωρίζω ἦταν ἡ μόνη πόλις στὴν Ἑλλάδα, πού τιμοῦσε μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο τὰ ἄξια τέκνα της καὶ μάλιστα σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες γιορτὲς τῆς Ἐκκλησίας, τὴν Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας.

Δέν γνωρίζω ἄν συνεχίζεται τό ὡραῖο αύτό ἔθιμο, ἄν ὄχι, εὐχῆς ἔργο θά ἤταν ἐάν ὁ σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας, ὁ ὁποῖος ὡς καλός ποιμένας, πού εἶναι, προσφέρει τόσα πολλά, μέ τά συσσίτια καί τίς ἄλλες προσφορές, στούς ἀναξιοπαθοῦντες συμπολίτες μας, άναβιώσει τό ὡραῖο αύτό ἔθιμο ὡς μνημόσυνο τῶν κεκοιμημένων εὐεργετῶν καί δωρητῶν τῆς πατρίδας μας.
Γένοιτο.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Μαρτίου 2013, αρ. φύλλου 684.

Σχετικά κείμενα:

• ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν
• ΑΝΑΣΤΑΣΗ Κ. ΠΗΧΙΩΝ: Περί Εύεργετῶν, καί πάλιν