Κάποτε στην Καστοριά

[στήλη]

Unesco και Καστοριά

Με το ακόλουθο δημοσίευμα θέλουμε να δικαιώσουμε απόλυτα τον τίτλο της στήλης αφού θα ασχοληθούμε με ένα θέμα που συνέβη κάποτε στην Καστοριά και μπορεί να υλοποιηθεί ακόμη και τώρα, επιβεβαιώνοντας έτσι την ρήση ΄΄κάλιο αργά παρά ποτέ΄΄. Ήταν μια προσπάθεια που έγινε από ένα αξιόλογο συμπολίτη μας που ασχολήθηκε με τα κοινά ίσως σε λάθος χρόνο και χώρο που λέμε συνήθως όταν κάτι πάει στραβά. Τότε που τα δανεικά είχαν γίνει μοχλός ανάπτυξης και η ιδεολογία στιγμάτιζε όλους μας, ανεξάρτητα από την ικανότητα την ανιδιοτέλεια και την αγάπη για τον τόπο μας . Αλλιώς πως θα επινοούνταν η ρήση ότι κάθε λαός έχει την ηγεσία που του αξίζει; Ας έρθουμε λοιπόν στο δια ταύτα.

UNESCO σημαίνει United Nations Educational Scientific and Cultural Organization, δηλαδή Επιμορφωτικός Επιστημονικός και Πολιτισμικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών. Γνωστός για την ανεκτίμητη προσφορά του στην επιστημονική έρευνα και τον οικουμενικό πολιτισμό, αυτός ο παγκόσμιος οργανισμός έκανε στον αρχιτέκτονα Νίκο Δόικο την μοναδική τιμή να εκδώσει , το 1980, στην Γαλλική, χωροταξική και αρχιτεκτονική μελέτη του υπό τον τίτλο «La participation populaire a la renovation du centre historique de Kastoria», σε ελεύθερη μετάφραση, «Η συμμετοχή των δημοτών στην ανάπλαση του Ιστορικού Κέντρου της Καστοριάς». Την έκδοση προλόγισε η κοινωνιολόγος Σοφία Μάππα, στέλεχος της Παρισινής UNESCO.
Στόχος της έκδοσης ήταν η «υιοθεσία» της Καστοριάς από τον διεθνή οργανισμό και η χρηματοδότηση του σημαντικού έργου της αποκατάστασης και ανάδειξης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της, η συμμετοχή Ευρωπαϊκών Πανεπιστημιακών Σχολών στην υπόθεση και η, εξ αυτών, οργάνωση υποδομών για την παντοειδή οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, στον άγνωστο τότε τομέα του Ήπιου Πολιτισμικού Τουρισμού.

Ο τότε τοπικός Τύπος αγκάλιασε με θέρμη την κυκλοφορία του βιβλίου. Η «Φωνή της Καστοριάς», σε πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ του υπ. αρ. 1717 φύλλου της, της 13 Σεπτεμβρίου 1980, την χαρακτήρισε «Γεγονός ιστορικής σημασίας για την πόλη μας». Την ίδια μέρα, η «Νέα Καστοριά» αφιέρωσε πρωτοσέλιδο σχόλιο στο «Βιβλίο της Ουνέσκο για την Καστοριά».

Την άνοιξη του 1981, ο κ. Δόικος είχε την χαρά να φιλοξενήσει και να ξεναγήσει στην Καστοριά τον Διευθυντή της Παρισινής UNESCO Πιερτζοβάνι Αγιάλα, ο οποίος, καταγοητευμένος από την αστική και εκκλησιαστική αρχιτεκτονική της πόλης, αποφάσισε να εισηγηθεί την ένταξη της Καστοριάς στις προστατευόμενες από τον Οργανισμό πόλεις του Κόσμου, με μόνη προϋπόθεση την αποστολή από τους τοπικούς διοικητικούς φορείς ενός τυπικού υπομνήματος, μιας αίτησης. Δυστυχώς, δεν κατέστη ποτέ δυνατή η αποστολή αιτήματος.

Πέντε χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 1986, με παρότρυνση του κ. Δόικου, η τότε Νομάρχης Καστοριάς Άννα Διαμαντοπούλου διοργάνωσε «συνέδριο» και προσκάλεσε τον Πιερτζοβάνι Αγιάλα, με στόχο να αναθερμάνει το ενδιαφέρον της UNESCO.
 Το «συνέδριο» περιορίστηκε σε ευχολόγια, η τότε πολιτική ηγεσία προανήγγειλε την « συγκρότηση ιδρύματος που θα αναλάμβανε το έργο της ανάπλασης» ( έμεινε κι αυτό στα λόγια, όπως και τόσα άλλα) και το μόνο κέρδος, έστω στον ενημερωτικό τομέα, υπήρξε η ολοσέλιδη ανταπόκριση στο «Έθνος της Κυριακής» 25 Μαίου 1986, της Θεώνης Πάγκαλου-Ζερβού, με εκτεταμένη αναφορά στο Ιστορικό Κέντρο της Καστοριάς, στις δηλώσεις των παραγόντων του «συνεδρίου» και συνέντευξη του κ. Δόικου.

Τα υπενθυμίζουμε όλα αυτά με αφορμή μια πρόσφατη κουβέντα που έγινε με παλαιά και, καταξιωμένα στελέχη του Δήμου Καστοριάς, σχετικά με το εάν και κατά πόσον ο Δήμος μπορεί να ανακινήσει για ακόμα μια φορά το θέμα του Ιστορικού μας Κέντρου στην Ευρώπη (βέβαια, ότι περισώθηκε από αυτό, μετά από τριάντα χρόνια οικοδομικού οργασμού και «ανάπτυξης») και να εξασφαλίσει αντίστοιχη χρηματοδότηση. Και, επιπρόσθετα, εάν ο Δήμος διαθέτει επάρκεια μελετών για να πετύχει ένταξη, έγκριση και συναφή χρηματοδότηση.

Η απάντηση είναι ναι ασφαλώς και μπορεί. Ναι ασφαλώς και διαθέτει επάρκεια μελετών για κατ’ αρχήν ένταξη και χρηματοδότηση, υποστηρίζει ο αρχιτέκτων Νίκος Δόικος.
Ήδη, από τον Δεκέμβρη του 2000, και μαζί με την αρχική έκδοση της UNESCO, ο Δήμος διαθέτει ολοκληρωμένη Προμελέτη Ανάπλασης του Ιστορικού Κέντρου, αποτέλεσμα συνεργασίας τεχνικών της περιοχής, με την αποφασιστική συμβουλευτική συνδρομή του Ν. Μουτσόπουλου, του Ιω.Δράγκου δρ. Χωροταξίας-Πολεοδομίας-Καθηγητή ΑΠΘ και της γεωτεχνικού Αλ.Παπαδοπούλου.

Στις δύσκολες μέρες που διάγουμε, δεν χρειάζονται άλλες μελέτες, κοντολογίς περαιτέρω επιβάρυνση των δημοσίων δαπανών, έστω και ως ποσοστό συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, τονίζει ο κ. Δόικος.
Και το υπογραμμίζουμε αυτό διότι οι δήμαρχοι, συνήθως από καλή προαίρεση, επηρεάζονται από επιτήδειους, οι οποίοι υπόσχονται ευρωπαϊκούς λαγούς με πετραχήλια, διασφαλίζοντας, εμμέσως, παχυλές αμοιβές, παρά το ασυμβίβαστο της υπαλληλικής τους ιδιότητας.
 Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα κατά δεκατρία χρόνια καθυστερημένο ταξίδι στις Βρυξέλλες και στο Παρίσι, κρατώντας παραμάσχαλα τις μελέτες. Αντί της γνωστής δημαγωγικής κενολογίας χρειάζεται ισχυρή συλλογική βούληση για να εντάξουμε, επιτέλους, ένα Ευρωπαϊκό μνημειακό σύνολο, την Καστοριά, στα χρηματοδοτικά και επιστημονικά προγράμματα της ΕΕ και της UNESCO, διανοίγοντας, έτσι, για τον νομό μας, προοπτικές παντοειδούς και αειφόρου ανάπτυξης, υποστηρίζει ο συμπολίτης μας αρχιτέκτων.

Υπάρχει ένας ολόκληρος άγνωστος κόσμος που νοιάζεται και επιδιώκει να απολαύσει την ιδιάζουσα ναοδομία της Καστοριάς, την ξεχωριστή αρχιτεκτονική μορφολογία των κτισμάτων του 18ου και 19ου αιώνα, την ανεπανάληπτη συλλογή των φορητών εικόνων και τον πλούτο των νωπογραφιών.
 Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, συναφείς με το αντικείμενο Σχολές, Ιστορικοί, Βυζαντινολόγοι, Αρχαιολόγοι, Αρχιτέκτονες, Ιστορικοί Τέχνης, Συντηρητές έργων τέχνης, λάτρεις του πολιτισμικού τουρισμού, ένα πλήθος ευκαιριών και δυνατοτήτων αναμένουν την δική μας ολοκληρωμένη «πρόσκληση». Δηλαδή ένα αποκατεστημένο Ιστορικό Κέντρο, με οργανωτική επάρκεια, έτοιμο να υποδεχτεί και να προσφέρει πολυήμερα «πακέτα» παραμονής στους νέους φίλους.

Ο ημερήσιος, ολίγων ωρών τουρισμός, παρότι καλοδεχούμενος κι αυτός, δεν προσφέρει σημαντικά σωρευτικά αποτελέσματα στην τοπική ανάπτυξη. Το ανακαινισμένο Ιστορικό Κέντρο εγγυάται σημαντική αύξηση του τοπικού προϊόντος, τόσον αφ’ εαυτού, όσο και με τις πολλαπλές συνέργειες που αυτό συνεπάγεται μέσω δράσεων Συνεδριακού, Εκκλησιαστικού, Επιμορφωτικού τουρισμού.

Εμπρός λοιπόν άρχοντες του τόπου, ιδού δόξης πεδίον λαμπρόν, καταλήγει στο υπόμνημά του ο συμπολίτης μας, που προσπάθησε σε άλλες εποχές μαζί με άλλους αξιόλογους συνεργάτες του να φέρουν την άνοιξη στον τόπο τους, τότε που όλα τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά που λέει ο ποιητής.

Επειδή όμως ποτέ δεν είναι αργά έστω και την στιγμή αυτή μια επανεκκίνηση της προσπάθειας θα μπορούσε να έχει τα ανάλογα οφέλη για τον τόπο μας, αφού υπάρχει τώρα μεγαλύτερη εμπειρία και σοφία. Ποτέ δεν είναι αργά και στις περιπτώσεις αυτές δεν έχει σημασία το πόσο χρονών είσαι αλλά πόσο αισθάνεσαι ότι είσαι. Εκτός όμως αυτών που προαναφέραμε λέμε συχνά ότι μια κρίση έχει πάντα δύο όψεις, εκείνη του κινδύνου και εκείνης της ευκαιρίας για ανάκαμψη. Εμείς μπορούμε να επιλέξουμε την δεύτερη και ως ένα μικρό ΜΜΕ που είμαστε μπορούμε να συμβάλουμε με την κοινωνική μας υπευθυνότητα να βελτιωθούν κάπως για την πόλη μας τα κακώς κείμενα.
Αυτά στοχαστήκαμε την βδομάδα αυτή και ελπίζουμε οι στοχασμοί να μην πάνε χαμένοι και να γίνουν πραγματικότητα.

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 25 Απριλίου 2013, αρ. φύλλου 689