ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Εκείνο το "Όχι"

και τα σύγχρονα ασύστολα "Ναι"

ΟΔΟΣ 1.11.2012 | 664

Δεν είχα γεννηθεί ακόμη και δεν έχω ιδία γνώση για το αίσθημα του λαού εκείνο το πρωινό του Οκτώβρη του 1940, όταν μαθεύτηκε το «ΟΧΙ» της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στις ιταλικές αξιώσεις και τη φασιστική επιβουλή. Όλες οι καταγεγραμμένες πηγές πάντως, αλλά και τα προσωπικά μου ακούσματα από εκείνους που το έζησαν, αναφέρονται σε παλλαϊκό ενθουσιασμό. Το πλήθος χαιρόταν επειδή η ηγεσία της χώρας – παρά το δικτατορικό της χαρακτήρα – στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, υπερασπιζόμενη την αξιοπρέπεια του έθνους. Γι’ αυτό και οι Έλληνες σήμερα σε ανάμνηση εκείνης της τιμητικής εθνικής επιλογής, εύχονται αλλήλους «Χρόνια πολλά».

Μελετητές της ιστορίας σημειώνουν βέβαια πως εκείνο το «ΟΧΙ» δεν προερχόταν από οικεία βούληση του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά, o οποίος άλλωστε ήταν δεδηλωμένα γερμανόφιλος, αλλά αποτελούσε προϊόν ανακτορικών επιλογών, λόγω του αγγλόφιλου προσανατολισμού του τότε βασιλιά Γεώργιου Β’. Περισσότερο ενθουσιώδεις και ρομαντικοί αναλυτές θέλουν να πιστεύουν πως το «ΟΧΙ» δόθηκε ως απάντηση στους Ιταλούς, επειδή αντικατόπτριζε τη θέληση του ελληνικού λαού.

Δε χωρά καμιά αμφιβολία πως πράγματι ο ελληνικός λαός συντάχθηκε καθολικά με το «ΟΧΙ» της κρατικής ηγεσίας. Αυτό επιθυμούσε – γι’ αυτό άλλωστε και οι πραγματικά αυθόρμητες εκδηλώσεις ενθουσιασμού που προαναφέρθηκαν. Σημειώνω χαρακτηριστικά ότι ακόμη και οι εξόριστοι κομμουνιστές της Ακροναυπλίας ζήτησαν να σταλούν να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή του Μετώπου – άσχετα αν το αίτημα τους αυτό δεν υλοποιήθηκε επειδή για την πολιτική ηγεσία του τόπου πρυτάνευσαν οι πολιτικές εμμονές από το συμφέρον του έθνους. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι ο Ιωάννης Μεταξάς – καίτοι στυγνός δικτάτωρ και αντιπαθής στο λαό – συνέδεσε έκτοτε το όνομα του με εκείνο το μεγάλο «ΟΧΙ» τόσο στα μάτια του λαού, όσο και στη μετέπειτα ιστορική μνήμη. Βέβαιο είναι εντούτοις πως αν ως απάντηση της ελληνικής κυβέρνησης στους Ιταλούς είχε δοθεί ένα «Ναι» αντί για το «ΟΧΙ», λίγα πράγματα θα μπορούσε να κάνει ο λαός για να αντιδράσει.

Αναθεωρητές της ιστορίας λένε ακόμη ότι αν η Ελλάδα είχε εν τέλει συναινέσει στο ιταλικό τελεσίγραφο, αν είχε συνταχθεί πλάι ή μάλλον πίσω από τον Άξονα, θα είχε πιθανότατα αποφύγει τα περισσότερα από τα δεινά του Πολέμου και κυρίως αυτά που έπεσαν πάνω στις πλάτες του ελληνικού λαού: πείνα, οικονομική καταστροφή, βανδαλισμούς, σφαγές και εκτελέσεις, ομηρείες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης. Όλα όσα δηλαδή συνεπαγόταν η άμεση στρατιωτική Κατοχή της χώρας. Κάπως έτσι πορεύτηκαν η Βουλγαρία, η Ουγγαρία και η Νορβηγία, αλλά και η επιτηδείως ουδέτερη Τουρκία – και βεβαίως απέφυγαν τα άμεσα δεινά. Θα μπορούσε δηλαδή η τότε ελληνική κυβέρνηση, λένε οι αναθεωρητές ιστορικοί, να έχει υπογράψει με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς ένα κάποιου είδους «Μνημόνιο» – για να χρησιμοποιήσω έναν επίκαιρο όρο – παρέχοντας τους κάθε λογής διευκολύνσεις και συνδρομές και ικανοποιώντας όλες τις παράλογες επιθυμίες τους – και θα απέφευγε στρατιωτικά δεινά και κατοχή. Ίσως να ήταν πράγματι έτσι, αν και η Ιστορία ποτέ δε γράφεται με βάση εκ των υστέρων υποθέσεις. Μόνο που σε μια τέτοια εκφορά του ρου της ιστορίας, εμείς σήμερα δε θα ήμασταν περήφανοι για τους προγόνους μας, δε θα γιορτάζαμε εκείνο το «ΟΧΙ» - αντιθέτως θα ήταν μια μελανή μέρα για το λαό μας και θα ντρεπόμασταν για μια τέτοια επιλογή τους.

Ο συνειρμός των ημερών εκείνων σε σχέση με τα σημερινά τεκταινόμενα έρχεται αυτόματα. Ασφαλώς και τα πράγματα σήμερα δεν είναι όμοια. Ούτε στρατόπεδα συγκέντρωσης υπάρχουν, ούτε εκτελέσεις, ούτε μαζικές καταστροφές αμάχων. Δεν υπάρχουν – μάλλον επειδή άλλαξαν τα μέσα του πολέμου, που σήμερα είναι καθαρά οικονομικός και όχι οι προθέσεις των πολεμάρχων. Εκτελέσεις δεν υπάρχουν, αλλά θάνατοι από την πείνα υπάρχουν και θα υπάρχουν – έστω κι αν προς ώρας δεν έχουν την έκταση που είχαν το χειμώνα του 1941 – αλλά ο χειμώνας του 2012 έρχεται… – όπως υπάρχουν και θα υπάρχουν άνθρωποι που πεθαίνουν αβοήθητοι, επειδή δεν έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας, αλλά και επειδή το τελευταίο περνά φάση διαρκούς εκφυλισμού και κατάρρευσης εξ αιτίας των επιλογών της πολιτικής ηγεσίας του τόπου.

Όχι, ασφαλώς τα πράγματα δεν είναι όμοια όπως τότε. Σήμερα έχουμε, ας πούμε, ελευθεροτυπία – μόνο που συνεχώς συρρικνώνεται και θα συρρικνώνεται με ποικίλες κρατικές μεθοδεύσεις που στόχο έχουν να γίνεται η ενημέρωση του λαού αποκλειστικά και μόνο από ελεγχόμενα και διαπλεκόμενα ΜΜΕ. Βεβαίως, περεταίρω, σήμερα μπορούμε ακόμη να διαμαρτυρόμαστε για τις κυβερνητικές επιλογές – αλλά στον ορίζοντα διαφαίνεται η απόπειρα περιορισμού ή και κατάλυσης των σχετικών πολιτικών δικαιωμάτων, με το πρόσχημα της προστασίας της έννομης τάξης από τους ταραξίες, την ίδια ώρα που η ασφάλεια απουσιάζει παντελώς από τη χώρα, που στα μάτια όλων των πολιτών μοιάζει με ξέφραγο αμπέλι.

Επιπλέον, τι είδους δημοκρατία είναι αυτή που βιώνουμε, στην οποία διώκονται οι δημοσιογράφοι που δημοσιεύουν λίστες με ονόματα πιθανών οικονομικών εγκληματιών, την ίδια ώρα που οι τελευταίοι απολαμβάνουν ασυλίας; Ενώ παράλληλα είναι σαφές ότι επιχειρείται πάλι από τα καθεστωτικά ΜΜΕ ο αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης, ώστε να περάσει ο καταπέλτης και η θύελλα των σε βάρος της νέων μέτρων.

Οι συνειρμοί λοιπόν είναι αυτόματοι και αναπόφευκτοι. Η σύγχρονη ηγεσία της χώρας υπέκυψε αμαχητί στις αξιώσεις του αναγεννημένου οικονομικού «Άξονα» του Βερολίνου. Ίσως μάλιστα εξελέγη για να υποκύψει. Υπέκυψε σε όλες τις αξιώσεις, υποχωρώντας από τις όποιες «κόκκινες γραμμές» η ίδια έθετε προηγουμένως. Η σύγχρονη ηγεσία της χώρας είπε αλλεπάλληλα και ασύστολα «Ναι» σε όλα τα προστάγματα του Βερολίνου, υποκύπτοντας συνειδητά στη γερμανική επιβουλή κατά της χώρας, πρωτοστατούντων στους τεμενάδες των πρώην ευκαιριακών ηγητόρων του «αντιμνημονιακού» αγώνα. Ταυτόχρονα παραδίδει σε ξένα χέρια σημαντικά κομμάτια της εθνικής διακυβέρνησης, ενώ βεβαίως ετοιμάζεται να εκποιήσει αντί πινακίου φακής τον εθνικό πλούτο, κάτω από τον υποκριτικό μανδύα των ιδιωτικοποιήσεων.

Υποθέτω επίσης πως τότε, εκείνο τον Οκτώβριο του 1940, τόσο ο Ι. Μεταξάς όσο και η στρατιωτική ηγεσία της χώρας, ήξεραν πολύ καλά πως η πολεμική εμπλοκή της Ελλάδας δεν είχε καμιά τύχη και κανένα ουσιαστικό μέλλον, αφού στο βάθος ελλόχευε η γερμανική επέμβαση και η ήττα. Ήξεραν πολύ καλά ότι το «ΟΧΙ» εκείνο θα οδηγούσε αργά ή γρήγορα σε μια ξενική κατοχή – αλλά δεν ενέδωσαν στον πειρασμό μιας άτακτης αποδοχής του ιταλικού τελεσίγραφου, που θα οδηγούσε σε μακροημέρευση της δικτατορικής πολιτείας τους, έστω και με αναξιοπρεπείς εθνικά όρους. Τα πράγματα φαντάζουν τραγικότερα, καθώς η σημερινή ηγεσία της χώρας είναι αιρετή…

Η ιστορία βεβαίως, όπως ήδη σημειώθηκε, δε γράφεται με αναδρομικές υποθέσεις. Εντούτοις σήμερα βιώνονται σημαντικές ιστορικές μέρες από ολόκληρο το λαό. Η Οικονομία είναι γεμάτη καμπύλες και κύκλους και θα αλλάξουν ασφαλώς τα πράγματα κάποια στιγμή, έστω και βίαια. Η σημερινή ιστορία θα γραφτεί αύριο – με μελανά χρώματα, διότι ζούμε ως έθνος τις πλέον επώδυνες, θλιβερές, αλλά και ταπεινωτικές ημέρες της σύγχρονης ιστορίας μας. Τα επαίσχυντα «Ναι» και τα «μνημόνια» της ντροπής θα συνοδεύουν την αρνητική υστεροφημία των πρωταγωνιστών, που με οσφυοκάμψεις και κυβιστήσεις έχουν παραδώσει την εθνική αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία της χώρας. Και τα ονόματα τους θα έρθουν να προστεθούν σε εκείνα του Εφιάλτη της αρχαιότητας, του Ανδρόνικου Δούκα των βυζαντινών χρόνων κι άλλων νεώτερων μιμητών τους…

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ την 1η Νοεμβρίου 2012, αρ. φύλλου 664