29.5.11

...μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Εκατόν εξήντα χρόνια από τη γέννηση και εκατό από τον θάνατο του μεγάλου Σκιαθίτη

Αποσπάσματα από το κείμενο
H Mαγεία του Παπαδιαμάντη*

Του ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ

«Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,
όπου και να θολώνει ο νους σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό
και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη»
(από το «Αξιον Εστί»: Ανάγνωσμα Τέταρτο, Το οικόπεδο με τις τσουκνίδες).

Στο μισό και πλέον αιώνα που μας χωρίζει από το θάνατο του Παπαδιαμάντη, τ’ αντιστύλια του οικοδομήματός του έπεσαν ένα προς ένα. Η αγροτική φάση πέρασε στη βιομηχανική, το χωριό στην πολιτεία, ο χριστιανός στον άπιστο. Κοινοτοπίες που αν είχαν την ίδια σημασία του αναπότρεπτου για το πνεύμα, όση έχουν για την καθημερινή μας ζωή, θα έπρεπε η μορφή του Σκιαθίτη διηγηματογράφου να έχει γίνει αέρας. Δεν έγινε.
 Μια μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητάς του. Δεν θα ’χει αλλάξει εκείνο αλλά το μυαλό μας. Ένα ψήλωμα νοητό που θα χρειαστεί να το ξανανεβούμε, να εκτιμήσουμε σωστά τις διαστάσεις των πραγμάτων γύρω μας. Από ένα τέτοιο ψήλωμα είναι που πρέπει να θεωρήσουμε και τη χώρα του Παπαδιαμάντη. Τότε μόνο θα καθαρίσει το τοπίο, για να φανούν οι σταθερές που το συνέχουν. οι άνθρωποι θα πάψουν να είναι απλώς οι φορείς ηθών και εθίμων. και οι θάλασσες ανάμεσα στους άγριους βράχους θ’ αποκτήσουν την προέκταση την ηθική που θέλησε ο συγγραφέας, δοκιμάζοντας να συνθέσει τα φυσικά στοιχεία με τον τρόπο που θα το έκανε για ένα ιδεόγραμμα. Μην πηγαίνει αμέσως ο νους μας στο υποδεκάμετρο. να υπολογίσουμε σαν περιδεείς εμποροϋπάλληλοι μήπως τσοντάρουμε κανέναν πόντο παραπάνω στις πραγματικές του προθέσεις. Από τη στιγμή που το αποτέλεσμα μιλάει, ο δημιουργός του παύει να έχει την αποκλειστική ευθύνη. Πόσο μάλλον στην περίπτωση του Παπαδιαμάντη, που το χέρι του θα ’λεγες, αποξενώνεται πολλές φορές για να υπακούσει σε μια άλλη φωνή και ο ίδιος μόνον εκ των υστέρων -όχι χωρίς κάποια αμηχανία- να την αναγνωρίσει για δική του (…)
 (…) Μέσ’ απ’ την αναπόφευκτη ρητορική (που δεν είναι, άλλωστε, για να την καταδικάζει πάντοτε κανένας) του Παπαδιαμάντη διακρίνεται καθαρά το σχέδιο με τις λίγες γραμμές που ορίζει και τα κτίσματα και την ψυχή και τη φύση του ΄Ελληνα. Εάν αυτό έχει σημασία, εναπόκειται σ’ αυτούς που προσκυνούν έναν Παρθενώνα, ενώ αντιπαρέρχονται μια κρήνη, να το αμφισβητήσουν.
 Η μεγάλη τέχνη βρίσκεται οπουδήποτε ο άνθρωπος κατορθώνει ν’ αναγνωρίζει τον εαυτό του και να τον εκφράζει με πληρότητα μες στο ελάχιστο.


(*) Η Μαγεία του Παπαδιαμάντη. Πρώτη έκδοση «Ερμείας» 1976


2011: ΕΤΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
Ανθολόγηση κειμένων: Νώντας Τσίγκας 


Σχετικά:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ