20.11.10

ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Οι ήρωες στον πόλεμο του 1940-1941

Ο αξιότιμος, αξιόλογος και σεβαστός κύριος Παρμενίων Τζίφρας αναφέρεται με πόνημά του στη ΟΔΟ της 29/10/09 (φ. 514) σε τρεις ήρωες που έχασαν την ζωή τους στην περιοχή μας υπερασπιζόμενοι την πατρίδα μας στις αρχές του τόσο ένδοξου αγώνα, για την έκβαση του, στον πόλεμο του 1940-1941. Φυσικά εξυμνώντας τους!
Βέβαια υπήρξαν και άλλοι, που θεωρώ σκόπιμο να καταγραφούν για ολοκλήρωση του Καταλόγου αλλά και για οφειλόμενη μνημόνευσή τους όταν το φέρνουν οι περιστάσεις .
Αν κάποιος άλλος τυχαίνει να έχει υπ’όψη του και κάποια άλλη περίπτωση νεκρού ήρωα εκείνων των ημερών θα κάνει καλά να την καταγράψει.

Με την ευκαιρία θέλω να σημειώσω πως θυμάμαι τον κύριο Παρμενίωνα στο οχτοτάξιο (τότε) Γυμνάσιο 4-5 τάξεις, πιο μπροστά, έχοντας συμμαθητή, τον μικρότερο αδελφό του Φιλώτα και ακόμη για την άριστη χρήση της καθαρεύουσας που μας εντυπωσίαζε τους μικρότερους και προλέγαμε το μέλλον του σαν δικηγόρου.

Σαν δεκάχρονος εγώ τότε, ζώντας στην Κορησό, ενθυμούμαι αρκετά καλά πολλά γεγονότα.
Έχω όμως ασχοληθεί ιδιαίτερα με την μάχη της 15ης Απριλίου 1941 εδώ και δεκαετίες, και ως εκ τούτου παρακολουθώ (ακόμη) κάθε τι, που γράφεται και λέγεται για τη μάχη αυτή αλλά και για την περίοδο εκείνη. Τα σχετικά γραπτά μου γι’αυτήν κύρια σε επιστολές, αλλά και άρθρα σε εφημερίδες, μπορούν να αποτελέσουν ένα βιβλίο.
Είχα αρχίσει γράφοντας στην Εφημερίδα της γενέτειράς μου «Η Κορησός» για την μάχη «Μάχη της Κορησού» όπως την έζησα.
Αν έγραφε ένας Μαυροβινός γι’αυτήν θα την χαρακτήριζε «η Μάχη της Κρεπενής», ένας Δισπηλιώτης η «Μάχη του Δισπηλιού» (οι Αμπελουκιώτες…, οι Σλημιτσιώτες…), και οι Αργίτες «η Μάχη του Άργους Ορεστικού», που έχουν με το μέρος τους και την περιγραφή στο σχετικό βιβλίο του ΓΕΣ, γραμμένο από τον Άγγελο Τερζάκη που την αναφέρει ως «Μάχη του Άργους Ορεστικού». Άρα κατ’εμέ η «Μάχη της Καστοριάς» (του Νομού).

Κάνοντας λοιπόν αναφορά στους ήρωες που έπεσαν στην περιοχή σαν συνέχεια της αναφοράς σε τρεις από τον κύριο Παρμενίωνα Τζίφρα κατ’ανάγκη θα αναφέρομαι και στην μεγαλειώδη αυτή μάχη που έχει πάρα πολλά ιδιαίτερα στοιχεία, αντοχής, ηρωισμού, θυσιών, αποτελεσμάτων που εντυπωσίασαν τους ακράτητους εκείνη την εποχή Γερμανούς, αλλά δεν συγκινούν τους σύγχρονους έλληνες, ώστε, να υπάρξει ένα μνημείο, τουλάχιστο χάριν των τόσων νεκρών της, αλλά και της ιστορικότητάς της, για να μη χαθούν.
Βέβαια και σε άλλα γεγονότα, με την ευκαιρία των ημερών εκείνων, πάντοτε σε σχέση με τους ηρωικούς έλληνες πολεμιστές και προπάντων σε σχέση με τους ηρωικούς νεκρούς που δεν πρέπει να ξεχαστούν.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω οι νεκροί που έπεσαν στην περιοχή μας δεν είναι μόνο οι τρεις που αναφέρθηκαν.

Συμπληρώνοντας τον κατάλογο του κυρίου Τζίφρα θα ξανααναφέρω και τους τρεις και θα κρατήσω την σειρά του, για το ενιαίο της περίπτωσης.

1. Ευάγγελος Γιάνναρης υποσμηναγός που σκοτώθηκε στις 30 Οκτωβρίου, όπως σημειώνει ο κ. Τζίφρας, από πτώση του αεροπλάνου τους που επέβαινε μαζί με τον αρχισμηνία Ερ. Τσάντα, στην Βασιλειάδα. Εν προκειμένω θα ήθελα να προσθέσω πως τις επόμενες 5-6 ημέρες έπεσαν άλλα δύο αεροπλάνα στην περιοχή μας που μαζί με τους βομβαρδισμούς της Κορησού από τα πρώτα τρία αεροπλάνα στην συνέχεια και της Καστοριάς από πολύ νωρίς της πρώτης ημέρας του πολέμου φανερώνουν πως και ο ουρανός της περιοχής μας είχε πάρει… φωτιά. Λέγεται πως η Πάτρα ήταν η πρώτη πόλη που βομβαρδίστηκε από τους Ιταλούς. Θεωρώ πως είναι λάθος γιατί η Καστοριά απείχε μερικά λεπτά από τις βάσεις των και πρωί-πρωί της Δευτέρας τα αεροπλάνα την είχαν επισκεφθεί και την… ξυπνούσαν με τις βόμβες τους!
Το επόμενο αεροπλάνο που είχε την… τύχη σχεδόν να προσγειωθεί στην περιοχή των Αμπελοκήπων, ύστερα από πολλούς κύκλους στον ουρανό, ήταν ένα τεράστιο για την εποχή Ιταλικό.
Μέσα ήσαν 5 ή 6 Ιταλοί, που δεν έπαθαν τίποτε, και βγαίνοντας από το αεροπλάνο, παραδόθηκαν στον αγροφύλακα του χωριού. Αυτό συνέβη την Παρασκευή που οι Ιταλοί βομβάρδισαν την Θεσσαλονίκη.
Τέλος το τρίτο αεροπλάνο που… «προσγειώθηκε» στον ίδιο ακριβώς χώρο με το ιταλικό ήταν ένα καταδιωκτικό αγγλικό, με σώο τον πιλότο του.
Αυτό το είδα εγώ, πριν το… εξαφανίσουν. Αξίζει η αναφορά και στα περιστατικά αυτά, μέσα στα πάρα πολλά ιδιαίτερα γεγονότα που συνέβησαν στην περίοδο του πολέμου αυτού και της κατοχής αλλά ακόμη χειρότερα και μετά, στην καταταλαιπωρημένη περιοχή μας.
2. Αλέξανδρος Διάκος. Υπολοχαγός Πεζικού.
Θεωρείται, όπως σημειώνει και ο κ. Τζίφρας, ο πρώτος μόνιμος αξιωματικός του στρατού ξηράς, που έπεσε νεκρός πάλι εγγύς της περιοχής μας, στην Πίνδο.
3. Ιωάννης Παπαρόδου, Ταγματάρχης Πυροβολικού.
Ο Ιωάννης Παπαρόδου, αποτελεί (ηρωικό) μέρος της μεγάλης μάχη της 15ης Απριλίου 1941 και φυσικά δεν είναι ο μόνος.
Σαν επικεφαλής του Πυροβολικού της 13ης Μεραρχίας υπήρξε καθοριστική η επιτυχία του Πυροβολικού στην εξέλιξη αυτής της μεγαλειώδδους μάχης.
Οι Γερμανοί από την προηγούμενη 14/4/41 βρίσκονταν στην Κορησό, (δεν αναφέρεται από κανένα αφηγητή της μάχης, εκτός από τον αείμνηστο Χρυσόστομο Τζημάκα, θα επανέλθω στο θέμα), και οι τολμηρότεροι από τους Κορησώτες είχαν ανέβει στους λόφους του βουνού Γάβρου και παρακολουθούσαν την μάχη, αφού οι οβίδες των ελληνικών πυροβόλων έπεφταν στον κάμπο, όπου ήταν στημένα αυτά των Γερμανών.
Και εθαύμαζαν, με ιδιαίτερη ικανοποίηση, τις επιτυχίες των πυροβολητών μας. Δεν άφηναν να… ορθοποδήσει κανένα γερμανικό πυροβόλο. Ύστερα από μια ή δύο βολές του, το εντόπιζαν και το εξουδετέρωναν.
Στο τέλος έστησαν οι Γερμανοί, ένα πυροβόλο πίσω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στα ανατολικά του χωριού.
Αυτό το… σεβάστηκαν (ή τον Αϊ-Γιώργη), οι δικοί μας πυροβολητές, αλλά ίσως και γιατί άρχισε να σκοτεινιάζει και ό,τι ήταν να γίνει είχε γίνει.
Η μάχη είχε τελειώσει.
Εν πάση περιπτώσει, η συμβολή του ήρωα Παπαρόδου στη μεγάλη μάχη ήταν καθοριστική και με τον ηρωικό θάνατό του (θα τον επισήμανε κάποιο από τα 40 αεροπλάνα που ήρθαν σε βοήθεια της εμπροσθοφυλακής SS «Αδόλφος Χίτλερ», σκοτώθηκε πάνω στα πυροβόλα του!!!) συνέβαλε στην όλη ηρωική αντίσταση της εξουθενωμένης από το Αλβανικό Μέτωπο και της μεγάλης πορείας επιστροφής της 13ης Μεραρχίας υπό τον Υποστράτηγο Σ. Μουτούση. Που εντυπωσίασε και…. έκανε να αποκαλυφθούν και αυτοί οι ανίκητοι ακόμη τότε Γερμανοί, με απόδοση συγχαρητηρίων στον επικεφαλής Έλληνα Υποστράτηγο (μέσω του Συνταγματάρχη Ευστ. Λιόση) από τον Διοικητή της Μεραρχίας και αργότερα όλης της χώρας στρατηγό Γιόζεφ Ντήτριχ!
4. Κλείτος Χατζηλιάδης, ίλαρχος.
Έπεσε στην τρίτη κατά σειρά επίθεση των Γερμανών (ώρα 1:00 μ.μ.) στην πλευρά του χωριού Αμπελόκηποι όπου με την ίλη ιππικού που διοικούσε το υποστήριξε, έπεσε ηρωικά μαζί με άλλους ιππείς.
5. Άγγελος Βενετσάνος, Ανθυπολοχαγός
6. 13 ήρωες οπλίτες.

Άρα οι νεκροί του 1940 – 1941 στην περιοχή μας είναι τουλάχιστο 18. Λυπούμαι γιατί δεν έχω ακόμη περισσότερες πληροφορίες για τους τελευταίους. Πάντως η 13η Μεραρχία ή του αρχιπελάγους όπως λεγόταν αποτελούνταν από στρατιώτες που προέρχονταν από τα νησιά, Λέσβος, Χίος και Σάμος όπως σημείωνει στην αφήγησή της μάχης ο Χρυσόστομος Τζημάκας. Θα ζητήσω, έστω λίγο αργά, σχετικές πληροφορίες από το ΓΕΣ , κυρίως τα ονόματα των οπλιτών και τους τόπους καταγωγής τους.
Πριν καταγράψω τα σημαντικά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της Μάχης της 15/4/1941 (το έχω κάνει πολλές φορές) θα ήθελα να εκφράσω την άποψή μου όπως διαμορφώθηκε από την ενασχόληση μου με το θέμα αυτό, πως παρουσιάζουν κενά οι διαφορές, αναφορές.
Μου κάνει εντύπωση πως όταν γράφουν για ενισχύσεις, για την πραγματοποίηση των αλλεπάληλων επιθέσεων των Γερμανών (1η, 2η, 3η, 4η) αναφέρονται στην Κλεισούρα, ενώ αυτοί από την προηγούμενη 14/4 βρίσκονταν στην Κορησό. Και ο Τερζάκης, στο βιβλίο του! Μη θεωρηθεί πως μου κακοφαίνεται γιατί δεν αναφέρεται η Κορησός (θα ήταν μια ευκαιρία μ’όλα ταύτα). Αλλά θεωρώ σοβαρή παράλειψη και έλλειψη σφαιρικής γνώσης των λεπτομερειών της μάχης, όταν δεν γνωρίζουν οι συγγραφείς που και πως βρίσκονταν ο εχθρός (εκτός από τον Χρ. Τζημάκα).
Αν κάθε φορά περίμεναν ενισχύσεις από την Κλεισούρα δεν θα προλάβαιναν να κάνουν όχι τέσσερις αλλά ούτε καλά-καλά δύο επιθέσεις έχοντας να περάσουν το δρόμο στο Νταούλι όπως ήταν τότε, και με τα τεράστια μηχανοκίνητά τους.
Ήταν στην Κορησό… μια αναπνοή, μηχανοκίνητοι όντες από την καρδιά της αναμέτρησης.
Επίσης δεν έγινε μάχη στην Φωτεινή. Οι ελληνικές μονάδες που είχαν εγκατασταθεί λίγο πριν στον κάμπο της Κορησού που συνόρευε με εκείνο της Φωτεινής εξουδετερώθηκαν με βροχή από κανονιοβολισμούς την Κυριακή 13/4 από το Νταούλι –Κλεισούρα και με δύο στούκας που ξεκαθάρισαν την κατάσταση .
Δυστυχώς δεν υπάρχει πλέον ο εξαίρετος Χρυσόστομος Τζημάκας που με την διεισδυτική ικανότητά του σε πηγές θα μπορούσε να δώσει λύσεις. Εγώ, ομολογώ, δεν μπορώ να βρω άκρη σ’αυτό.
Όμως η ουσία έγκειται αλλού. Δηλαδή στα πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτής της μάχης, πέρα από την επίτευξη του σκοπού για τον οποίο στήθηκε, δηλαδή καθυστέρηση της προώθησης των Γερμανών έστω για μια ημέρα. Αλλά και για την παροιμιώδη αντοχή των ανδρών της 13ης Μεραρχίας που οπισθοχωρούσα από το Πόγραδετς για να φτάσει στην περιοχή μας κατήγαγε νίκες επί των Ιταλών. Ποια ήταν λοιπόν αυτά τα χαρακτηριστικά:

1. Ήταν ένας άνισος αγώνας
Στην ξεκούραστη Κορωνίδα του Γερμανικού Στρατού, στην «εμπροσθοφυλακή SS Αδόλφος Χίτλερ» αντιπαρατάχθηκε η 13η Μεραρχία κατακουρασμένη, εξουθενωμένη από το μέτωπο στο Πόγραδετς και την πορεία οπισθοχώρησης πολεμώντας και νικώντας (έπιασε 26 αιχμαλώτους).
2. Υπήρξαν ήρωες νεκροί από την ελληνική πλευρά, τρεις αξιωματικοί και 13 οπλίτες.
3. Υπήρξαν πέρα από τις υλικές ζημιές και νεκροί Γερμανοί. Πολλοί τάφηκαν στην Κορησό.
4. Ο σκοπός της αντίστασης ήταν σημαντικός και επιτεύχθηκε (καθυστέρηση έστω και μιας ημέρας).
5. Ο Άγγελος Τερζάκης συγγραφέας του βιβλίου «Ελληνική Εποποιία 1940-1941» σε συνεργασία με το ΓΕΣ γράφει πως ήταν η μοναδική εξ συναντήσεως και επί ανοικτού πεδίου μάχη του ελληνογερμανικού πολέμου. Και ακόμη την χαρακτήριζε σαν την τελευταία μάχη του ελληνογερμανικού και του ελληνοϊταλικού πολέμου.
6. Η αναγνώριση της γεναιότητας και την ικανότητας των Ελλήνων από τον αγαπητό στον Χίτλερ νεαρό στρατηγό Γιόζεφ Ντήτριχ διοικητής της Μεραρχίας και αργότερα της χώρας.
7. Και τέλος κατά τον ανεπανάληπτο Χρυσόστομο Τζημάκα περιέχει στοιχεία που της προσδίδουν και…. παγκόσμια αν όχι διάσταση τουλάχιστο πρωτοτυπία. Μια μέρα ένας εθνικός στρατός να έχει πολεμήσει μια «αυτοκρατορία» (13,14/4/41) του Ντούτσε και την άλλη (15/4) μια άλλη «αυτοκρατορία» του Χίτλερ!!
Θα κλείσω αυτήν την παρέμβασή μου, όπως πάντα, με την ευχή τώρα ο συμπολίτης μας Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Πετσάλνικος ο νέος βουλευτής του Νομού κ. Τζηγκαλάγια και ο Νομάρχης κ. Λιάντσης, ο Δήμαρχος κ. Τσαμίσης ας ορίσουν μια επιτροπή ας την… ευλογήσουν και αυτή θα κάνει το καθήκον. Ένα μνημείο!

3 σχόλια:

  1. Ανώνυμος19/10/12

    Οφείλω να ομολογήσω (και έχει σημασία, γιατί είμαι όπως και πολλοί άλλοι) ότι δεν είχα ιδέα για την ιστορία που περιγράφεται στο δημοσίευμα.
    Γι' αυτό, συγχαρητήρια στον κύριο Βασίλη Χριστόπουλο για ευνόητους λόγους, συγχαρητήρια στην ΟΔΟ, που επιτελεί και διδακτικό έργο, συγχαρητήρια και στους αναγνώστες που το έφεραν στις δημοφιλείς αναρτήσεις, ώστε να (ξανα)διαβαστεί και λόγω επικαιρότητος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος21/10/12

    Για τον Αλέξανδρο Διάκο έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης το "Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας";

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ανώνυμος21/10/12

    Τόσοι τοπικοί άρχοντες που ήλθαν και παρήλθαν δεν ανήγειραν ένα μνημείο. Έχουν άλλες προτεραιότητες (βλ. Αρλεκίνο)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ