30.9.09

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Κύριε διευθυντά,

Στο τεύχος 497 της «ΟΔΟΥ» και στη σελ.20 γράφετε με τίτλο «Πρώτα η Κοζάνη» για τη μεροληπτική θέση υπέρ της Κοζάνης του κυρίου περιφερειάρχη, και τα εξ αυτής αποτελέσματα για την πόλη μας
Από την άλλη μεριά ανακοινώθηκε η σύμπτυξη των φορέων διαχείρισης υγροβιοτόπων σε έναν κατά περιφέρεια, γεγονός πού προξένησε δυσφορία και διαφωνία των διαφόρων οργανώσεων της Καστοριάς και αποστολή επιστολής στον κύριο πρωθυπουργό, όπως αναφέρεται στη σελ.5 του παραπάνω τεύχους σας.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι ο ανακοινωθείς φορέας διαχείρισης της λίμνης μας, ότι θα υλοποιηθεί σε τρείς μήνες δεν θα γίνει ή καταργείται και αντ' αυτού θα διαχειρίζεται την λίμνη μας ο φορέας της περιφέρειας δηλ. της Κοζάνης! Δηλ. ας ξεχάσουν οι υποψήφιοι καστοριανοί μνηστήρες των 30 οφικίων, πού περιμένουν εναγωνίως τη σύσταση με ΦΕΚ του φορέα, διότι αυτός θα αφορά στη Κοζάνη, θα επανδρωθεί με Κοζανίτες, θα ρυθμίζεται από τη Κοζάνη, θα νοιάζεται για τη Κοζάνη, θα λύνει τα προβλήματα της Κοζάνης και η Καστοριά θα είναι στο περιθώριο, όπως πάντα και διά πάντα. Ο φορέας αυτός θα είναι για τη Καστοριά, φορέας κακοδιαχείρισης που θα διαχειρίζεται τα χρήματα επιδότησης αυτού, κατά το πρότυπο της διαχείρισης των προβλημάτων της λίμνης μας, όπως έγινε η διαχείριση κατά την περίοδο 1996-1999. Επομένως το τι θα κάνει ο φορέας αυτός για τη λίμνη, θα το συμπεράνουμε αν δούμε το τι έγινε στη τετραετία 1996-1999, δηλ. να δούμε το διαχειριστικό έγκλημα, που έγινε τότε σε βάρος της λίμνης μας και μάλιστα από Καστοριανούς, για να συμπεράνουμε για το τι θα γίνει από τούς Κοζανίτες που θα χειρίζονται προβλήματα της λίμνης Καστοριάς. Από τα παρακάτω αναφερόμενα θα δούμε τι είδους έγκλημα έγινε, σε βάρος της λίμνης μας, ποιοι και πώς το έκαναν και κυρίως τα αποτελέσματα αυτού, για τη λίμνη και τις πιθανές μελλοντικές επιπτώσεις στη διατήρηση και διάσωση της λίμνης, δεδομένου ότι βασικά στοιχεία και παράμετροι της λίμνης έμειναν εκτός ενδιαφέροντος και έρευνας, ώστε ο καθένας να λέει ότι θέλει και ότι (δεν) ξέρει.

Το έγκλημα λοιπόν πού συντελέσθηκε στη περίοδο τετραετία 1996-1999 από τους διαχειριστές των άνω των 1.200.000.00 δραχμών που ενώ χορηγήθηκε σε αυτούς για να εφαρμόσουν τις υποδείξεις και τα συμπεράσματα της έρευνας που έγινε από τον καθηγητή κ. Οικονομόπουλο του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης,στην οποία συμμετείχα και εγώ (εθελοντικά χωρίς να πάρω προσωπικά ούτε ένα ευρώ), διέθεσαν αυτοί, από το παραπάνω ποσόν, λιγότερο από το ήμισυ αυτού, για τη λίμνη, ενώ το υπόλοιπο και μεγαλύτερο ποσόν, για άλλες έρευνες και εργα σίες, άσχετες άμεσα με τη λίμνη, με αποτέλεσμα βασικά βιολογικά και χημικά στοιχεία αυτής να παραμένουν ακόμα και σήμερα άγνωστα και να δημιουργούν υποθέσεις, φήμες και αοριστίες για την ποιότητα, καθαρότητα και επικινδυνότητα των προϊόντων της και ο καθένας να λέει τις (επιστημονικές) ανοησίες του. Όλοι γίνανε πανεπιστήμονες, και εμείς οι καθηγητές του ΑΠΘ και ΔΠΘ είμαστε, για αυτούς, άσχετοι για τα προβλήματα της λίμνης και της επίλυσης αυτών!
Οι δικαιολογίες που προβάλλονται από τους διαχειριστές του σημαντικού ποσού, που διατέθηκε για άσχετες με τη λίμνη έργα και μελέτες, είναι από αστείες μέχρι ανεδαφικές και θα πρέπει να είσαι από αμόρφωτος μέχρι αστοιχείωτος για να δεχθείς την αληθοφάνειά τους, ενώ η εμφανής παραπλανητική σκοπιμότητα αυτών, φαίνεται εκ του μακρόθεν.
Εξ άλλου η έρευνα που έγινε από την Ε.Ε. κατέληξε στο συμπέρασμα και στο «δια ταύτα» να χαρακτηρισθεί μεγάλο μέρος των δαπανηθέντων ποσών, ως παρανόμως δαπανηθέντα, και δια τούτο η χώρα μας, καταδικάσθηκε, για αυτό και άλλες παραλείψεις και ατασθαλίες, σε πρόστιμο, το οποίο όμως δεν πλήρωσαν οι παρανομήσαντες, αλλά η Ελλάδα και οι φορολογούμενοί της. Η ατιμωρησία αυτή, η οποία παρατηρείται σε κάθε κρατική σπατάλη και παρανομία, είναι η αιτία της παρανομίας και ανομίας, που κυριαρχεί στη χώρα μας, και η πρωταρχική θέση μας στη διαφθορά και διαπλοκή. Αν πλήρωναν μερικοί υπάλληλοι και λειτουργοί, τα πρόστιμα της Ε.Ε. για τις ατασθαλίες τους από τη τσέπη τους, θα είχαμε σίγουρα βελτίωση της εικόνας που έχουν για εμάς οι ξένοι, και εμείς για τη χώρα μας. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος και τεκμηριωμένος αναφέρω ότι, απο τα 1.256.820.783 δις. δρχ. που συνολικά ξοδεύθηκαν μόνο 521.320.783 εκ. δρχ. ξοδεύθηκαν για τη λίμνη, ενώ τα άλλα 735.500.000 εκ δρχ. ξοδεύτηκαν για άλλες, άσχετες προς τη λίμνη αιτίες. Συγκεκριμένα για τα παρακάτω περίεργα έργα και μελέτες ξοδεύθηκαν:

1. Για τη μελέτη της σπηλιάς του Δράκου 74.600.000 δρχ. (!). Αν αντί της μελέτης της σπηλιάς του Δράκου, διαθέτονταν τα 74,6 εκατομμύρια δραχμές για τις μετρήσεις μεταλλικών τοξικών στοιχείων της λίμνης μας, θα είχαμε μια πλήρη αναλυτική μελέτη των διακυμάνσεων αυτών επί δεκαετίαν και θα ξέραμε επακριβώς αν αυτές είναι επικίνδυνες για τη λίμνη και τα ψάρια της ως και αυτών που τα καταναλώνουν. Τώρα δεν ξέρουμε τίποτε, διότι δεν έγινε καμμία ανάλυση τοξικών φυκών και μετάλλων μετά τις μετρήσεις που έγιναν στις προηγούμενες (ΑΠΘ και ΔΠΘ) μελέτες. Οικονομοπούλου. Χαρακτηρίσθηκε αυτή ή μελέτη, από τους «ειδικούς» της Καστοριάς άχρηστη και άσχετη! Τόσο σχετικοί και «ειδικοί» είναι οι παντογνώστες φωνασκούντες της Καστοριάς (!).

2) Διατέθηκαν συνολικά 330,9 (24,7 και 90,7 και 859 και 129,6) εκατομμύρια δραχμές για τις αποχετεύσεις Φουντουκλή, ενώ αυτές έπρεπε να πληρωθούν από τις εισφορές των οικοπεδοποιηθέντων αμπελώνων και όχι από τα κονδύλια της λίμνης, ενώ αν διαθέτονταν αυτά για τη μελέτη του πυθμένα της λίμνης (πχ. στο ΙΓΜΕ) θα ξέραμε την κατάσταση αυτού και κυρίως τι διαφυγές νερών υπάρχουν σε αυτόν. Τώρα δεν ξέρουμε τίποτε για αυτό το σοβαρό πρόβλημα.

3) Διατέθησαν 39.900.000 εκ. δρχ. για τις αποχετεύσεις στο Νταηλάκη που επίσης βάρυναν τον Δήμο Καστοριάς, ενώ αν διαθέτονταν για την μελέτη της (χημικής) σύστασης του πυθμένα, θα είχαμε μια πλήρη εικόνα αυτού, με πολλές λεπτομέρειες και παραμέτρους.

4) Διατέθησαν για τη διαμόρφωση πεζοδρομίων (βορείου παραλίας), χωρίς να έχουν αυτά καμμία σχέση με την εξυγίανση της λίμνης, 138,66 εκατ δρχ,.ενώ αν διαθέτονταν αυτά για την έρευνα των φυτοφαρμάκων θα ξέραμε ποια είναι αυτά ενώ τώρα δεν ξέρουμε παρά μόνο ότι υπάρχουν και μολύνουν τα νερά της λίμνης!

5) Διατέθηκαν ποσόν 10.856.000 εκ. δρχ. για τη δημιουργία του Ενυδρείου (Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης),ενώ αν διαθέτονταν αυτά, για τη πλήρη οικολογική μελέτη της λίμνης, θα ξέραμε την κατάστασή της (από πάσης πλευράς) ενώ τώρα εκπονείται διδακτορική διατριβή στο θέμα αυτό της αξιολόγου ερευνήτριας κ. Ματ. Κατσιάπη και μας παρουσιάσθηκαν (στην ημερίδα των αλιέων) μερικά ενδιαφέροντα. στοιχεία και συμπεράσματα.

6) Διατέθησαν 138.750.000 εκ δρχ για τη διαμόρφωση κοινοχρήστου χώρου σχεδίου πόλης ενώ αυτή δεν είχε καμμία σχέση με τα έργα στη λίμνη και αν διαθέτονταν για την έρευνα των απορρυπαντικών-λιπασμάτων και άλλων ευτροφικών παραγόντων, θα είχαμε μια πλήρη εικόνα του ευτροφισμού, που μας γεμίζει πρασινάδα και δυσοσμίες το καλοκαίρι, ως των αιτιών αυτών και της αντιμετώπισής των. Τα νούμερα και ημερομηνίες των ενταλμάτων είναι στη διάθεση της Εισαγγελίας και του καθενός.

Η σεβαστή Εισαγγελία Καστοριάς η οποία είναι ευαίσθητη σε κάθε είδους παρανομία και αποτελεί την μοναδική ασπίδα και ελπίδα για τον κάθε Καστοριανό, ας κοιτάξει το θέμα και ας αποδώσει τις ευθύνες εκεί, δηλ. στους ενόχους, όσο και όπου ανήκουν, προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη και να δοθεί ένα μήνυμα ηθικής τάξεως και ευνομίας στις ενέργειες και τα έργα των Καστοριανών. Η ανεπηρέαστη και πράγματι ανεξάρτητη Εισαγγελία Καστοριάς μπορεί και πρέπει να βάλει τάξη σε μερικά συμβαίνοντα στη Καστοριά, όχι υπό μορφή εκδικήσεως και τιμωρίας, αλλά συμμορφώσεως και αποφυγής επαναλήψεως των ίδιων παρανομιών στο μέλλον, από τους ίδιους ή άλλους επίδοξους καταπατητές της ηθικής τάξης. Επειδή δε οι παρανομήσαντες αμύνονται δια συκοφαντιών και ψευδών διαδόσεων, θα έχουμε διπλό όφελος από την τιμωρία αυτών, με τη γενική κάθαρση και λύτρωση. Αποτείνομαι στη δικαιοσύνη από τη μια μεν μεριά διότι υπηρέτησα αυτήν επί 30 χρόνια, εκτελώντας και εκδίδοντας δια αυτήν πάνω από χίλιες τοξικολογικές γνωματεύσεις, χωρίς καμμία από αυτές να αμφισβητηθεί, και από την άλλη, διότι ως δρ χημικός-βιοχημικός και δρ ιατρός- τοξικολόγος δεν θέλω και δεν μπορώ να γνωματεύσω και αποδώσω ευθύνες, ενοχές και παρανομίες σε συμπατριώτες μου, γεγονός που αποτελεί καθήκον έργον και αποστολή της δικαιοσύνης την οποία κανένας δεν μπορεί να αντικαταστήσει και υποκαταστήσει. Αυτή, δηλ. η δικαιοσύνη, αποτελείται από τους επαίοντες ικανούς και αδέκαστους δικαστές που ξέρουν την αποστολή τους και το καθήκον τους, που εκτελούν τίμια με γνώμονα. την ηθική.

Με τιμή και εκτίμηση
Αναστάσιος Β. Κοβάτσης
καθηγητής δρ δρ

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Αποχαιρετώντας ένα πολύ αγαπημένο μας πρόσωπο…

Η είδηση δημοσιεύτηκε έτσι ακριβώς στην Καθημερινή της 9ης Σεπτεμβρίου 2009:


  • Μια ζωή αφοσιωμένη στα παιδιά
    ΑΠΩΛΕΙΑ. Αγαπούσε τα παιδιά και την αγαπούσαν. Η συγγραφέας πολλών έργων παιδικής λογοτεχνίας Νίτσα Τζώρτζογλου πέθανε χθες τριγυρισμένη από την οικογένειά της και τους φίλους της. Είχε ασφαλώς την ικανοποίηση ότι έδωσε στους μικρούς αναγνώστες πολλά κίνητρα για να γίνουν ενήλικοι αναγνώστες και φίλοι του βιβλίου.
    Η Νίτσα Τζώρτζογλου άρχισε ν’ ασχολείται με την παιδική λογοτεχνία από το 1969, πριν από 40 χρόνια δηλαδή. Τα πρώτα της ποιήματα βραβεύτηκαν από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά –έναν πρωτοπόρο για την παιδική λογοτεχνία φορέα- και στη συνέχεια κέρδισε δύο ακόμη βραβεία από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά και τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου για τα βιβλία της «Τομ, Τόμμυ και Σία» και «Ο Σιναπόσπορος».
    Από τότε μέχρι το τέλος της ζωής της ήταν αφοσιωμένη στην παιδική λογοτεχνία και στις αγωνίες των παιδιών και έγραψε περίπου 55 βιβλία που κυκλοφόρησαν από τους γνωστότερους εκδοτικούς οίκους της χώρας. Καταπιάστηκε ιδιαίτερα με θέματα που αφορούν την προεφηβική λογοτεχνία και την ιστορία.
    Σ’ όλη τη διάρκεια της συγγραφικής της ζωής δεν σταμάτησαν οι διακρίσεις. Το βιβλίο της «Προ Χριστού στη Βραυρώνα» μπήκε στον τιμητικό πίνακα του βραβείου Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το «Τρία Σίγμα» κέρδισε το Κρατικό Βραβείο το 1989. Οι διακρίσεις δεν σταμάτησαν εδώ αφού τιμήθηκε όλα αυτά τα χρόνια από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, την Εταιρεία Προστασίας Αναπήρων Παίδων, τη Εστία Ν. Σμύρνης, τον Ροταριανό Όμιλο Νότου κ.ά. Για το σύνολο του έργου της βραβεύτηκε με το έπαθλο Πηνελόπης Δέλτα το 1997 και από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά το 2006.

Για να σας προλάβω: η Νίτσα Τζώρτζογλου ήταν για μας ένα αγαπημένο πρόσωπο όχι γιατί ήταν συγγραφέας και διαβάζαμε τα βιβλία της. Αυτό ταιριάζει με όλες και όλους τους συγγραφείς που διαβάζουμε τα βιβλία τους. Εμείς στο Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου την αγαπούσαμε παραπάνω για το βιβλίο της
«Όταν τα νιάτα θέλουν»,
όπου η ηρωίδα, η Ζωή Πλατανιά, είναι δασκάλα εδώ στο δικό μας χωριό, το Μαυροχώρι.
Το βιβλίο της αυτό δεν σημαίνει πολλά μονάχα για μας, τους δασκάλους και τα παιδιά του χωριού όπου διαδραματίζεται η υπόθεσή του. Αυτό αποδεικνύεται από τις τουλάχιστον 7 εκδόσεις που έχει κάνει μέχρι σήμερα. Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, επειδή είναι ένα σημαντικό βιβλίο, θα εστιάσουμε στο περιεχόμενό του, τη στιγμή αυτήν που αποχαιρετούμε την ξεχωριστή γυναίκα που το έγραψε…
Η υπόθεσή του ξετυλίγεται στην Καστοριά του Μακεδονικού Αγώνα, την Καστοριά των ντόπιων που αντιστέκονται σθεναρά στην έντονη προσπάθεια των Βουλγάρων να την κερδίσουν με αίμα και βία, την Καστοριά του Καραβαγγέλη και του Μελά. Τότε ακριβώς είναι που η Ζωή Πλατανιά διορίζεται στο χωριό μας και, παρά τις αντιρρήσεις των δικών της που φοβούνται γι’ αυτήν, δέχεται να έρθει. Δέχεται και ας το ξέρει πολύ καλά ότι εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο από τους διεκδικητές της Μακεδονίας είναι οι ιερείς και οι δάσκαλοι. Και όχι μόνο έρχεται από την πόλη της, τη Θεσσαλονίκη, για να μορφώσει τα παιδιά του χωριού μας, αλλά ανακατεύεται ενεργά στην ιερή υπόθεση του Μακεδονικού Αγώνα: «Ο τόπος αναβράζει κει πάνω. Ξέρεις τον κίνδυνο; Μα γι’ αυτό ίσα ίσα πηγαίνω. Μόνη μου το ζήτησα. Αν όλες φοβηθούν, τότε ποιος θα μάθει στα παιδιά γράμματα, ποιος θα τα μορφώσει, ποιος θα τους πει ότι είναι Ελληνόπουλα; Ξέρεις τι αγραμματωσύνη τα δέρνει τα φουκαριάρικα; Να τους μιλάνε λέει για τον Μεγ’ Αλέξανδρο, για το Φίλιππο, για τη δοξασμένη Μακεδονίτικη ιστορία…Να δεις το γράμμα του Γερμανού Καραβαγγέλη, του Δεσπότη της Καστοριάς, να σου σηκωθεί η τρίχα. Δυο χρόνια είναι κλειστό το σχολείο στο Μαύροβο, δυο χρόνια τα παιδιά χωρίς δάσκαλο.»
Θα κρατηθούμε και δε θα πούμε περισσότερα. Μονάχα πως η συγγραφέας του βιβλίου, η Νίτσα Τζώρτζογλου, με τον χαρακτήρα της Ζωής Πλατανιά πέτυχε να μας δώσει τον ιδανικό τύπο του δασκάλου: μια δασκάλα που παιδαγωγεί τους μαθητές της αγαπώντας τους, ζεσταίνοντάς τους και στο σώμα και στην ψυχή, διδάσκοντάς τους την αγάπη για την πατρίδα. Τους διδάσκει κυρίως με το ίδιο της το παράδειγμα και το ξέρουμε όλοι πως αυτή είναι η δυνατότερη διδασκαλία. Η δασκάλα του σπουδαίου αυτού βιβλίου είναι ένας άνθρωπος του χρέους. Η έννοια του χρέους, όμως, δεν περιορίζεται γι’ αυτήν ανάμεσα στους τοίχους του μικρού της σχολείου, αλλά ξεχύνεται με ορμή πολύ πιο έξω απ’ αυτό. Είναι παρούσα παντού όπου νιώθει και είναι χρήσιμη. Η συγγραφέας έδωσε στο πρόσωπο της δικής της δασκάλας όχι μόνο τον ιδανικό για τότε, αλλά και τον διαχρονικά ιδανικό τύπο του δασκάλου. Την προσφορά αυτού του δασκάλου δεν την επηρεάζει κανένας εξωτερικός παράγοντας. Ούτε καν η άθλια κατάσταση του κτιρίου όπου καλείται να διδάξει. Μέσα σε μια σχολική χρονιά καταφέρνει να μεταμορφώσει σε σχολείο ένα ερειπωμένο κτίριο: «με τα παράθυρά του να μπάζουν από παντού, με τα λιγοστά σπασμένα θρανία…Η υγρασία είχε λεκιάσει τους τοίχους, η αναδοσιά της μούχλας σ’ έπνιγε…». Η δασκάλα Ζωή Πλατανιά μάς απογυμνώνει εμάς τους σημερινούς δασκάλους με τα χίλια άλλοθι και τις χίλιες προφάσεις από κάθε φτιαχτό μας επιχείρημα: τον καλό δάσκαλο δεν τον κάνουν ούτε τα ντουβάρια ούτε και οι υπολογιστές. Τον καλό δάσκαλο τον κάνει η φλόγα που πυρπολεί τα σπλάχνα του. Αυτή και μόνο φτάνει και περισσεύει για να μεγαλουργήσει σ’ αυτήν τη δουλειά που είναι από μόνη της ένα μεγαλείο, αφού έχει να κάνει με παιδιά.
Κι είναι τόση η αγάπη των Μαυροβινών στη δασκάλα των παιδιών τους, τόση η αναγνώρισή τους στο έργο της και η ευγνωμοσύνη τους στο πρόσωπό της, ώστε, όταν φεύγει για τις καλοκαιρινές διακοπές της…
«Όλο το Μαύροβο, μεγάλοι και μικροί, είχε μαζευτεί μπρος στο σχολείο ν’ αποχαιρετίσει τη δασκάλα του (Σε ποιον ακριβώς αναφέρεται άραγε αυτό το «του»; Στο σχολείο ή σ’ ολόκληρο το χωριό; Νομίζω ότι η συγγραφέας όχι μονάχα εννοεί το δεύτερο, αλλά μ’ αυτό το «του» φανερώνει κάτι παραπάνω, πολύ σημαντικό: πως η Ζωή Πλατανιά είχε καταφέρει να κερδίσει τις καρδιές των χωριανών, πως είχε καταφέρει να γίνει η δασκάλα της καρδιάς τους…). Με το καλό να μας ξανάρθεις.»
Με αυτήν τη σύντομη αναφορά στο βιβλίο της καρδιάς μας αποχαιρετούμε κι εμείς, οι μαθητές κι οι δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Μαυροχωρίου, την πολύ σημαντική συγγραφέα του. Και προτείνουμε σε όλους εσάς τους αναγνώστες, μικρούς και μεγάλους, να το διαβάσετε, αν δεν το ‘χετε ήδη κάνει, και να κρατήσετε ως σύνθημα τον υπέροχο τίτλο του:
«Όταν τα νιάτα θέλουν».
Γιατί, πράγματι, όταν τα νιάτα θέλουν, μπορούν και θαύματα ακόμη να κάνουν. Ακόμη και τα θαύματα που ξέφυγαν οριστικά μέσ’ από τα χέρια τα δικά μας, των μεγάλων∙ τα θαύματα που ξέφυγαν απλώς γιατί εμείς δεν πιστέψαμε σ’ αυτήν την τεράστια δύναμη που έχει η θέληση του ανθρώπου και, άρα, και η δική μας
θέληση …

Για το Δημοτικό Σχολείο Μαυροχωρίου
Η δασκάλα του
Σόνια Ευθυμιάδου Παπασταύρου

29.9.09

ΟΔΟΣ: Χρυσόστομος Τζημάκας

Aπεβίωσε, σε γόνιμη και αποδοτική περίοδο της δραστήριας ζωής του, αιφνίδια, σε ηλικία 72 ετών ο γιατρός και καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Χρυσόστομος Τζημάκας. Η είδηση του θανάτου του προκάλεσε θλίψη για την απώλεια ενός επιφανούς εκπροσώπου του εύανδρου Βογατσικού από το οποίο καταγόταν.

Ο Χρυσόστομος Τζημάκας, υπήρξε τακτικός συνεργάτης της ΟΔΟΥ. Μάλιστα λίγες ημέρες πριν τις ραγδαίες εξελίξεις στην υγεία του, είχε την πρόνοια να ετοιμάσει ακόμη ένα άρθρο για την ΟΔΟ, το οποίο παρέλαβε η εφημερίδα την επομένη της κηδείας του, ενώ μία άλλη συνεργασία του (από το καλοκαίρι), ετοιμάζεται να δημοσιευθεί σύντομα στην ΟΔΟ.

Το γεγονός σκιαγραφεί ακόμη περισσότερο την πολυσχιδή προσωπικότητα του. Με τις επιτυχημένες επιδόσεις του στην Ιατρική αλλά όχι μόνο εκεί. Διότι ο Χρ. Τζημάκας υπηρέτησε την ποίηση, την λογοτεχνία, την γλυπτική, την ζωγραφική… κά Δημιούργησε εκτός των άλλων και 11 επιστημονικά ντοκυμανταίρ με διεθνείς διακρίσεις. Σε όλους αυτούς τους τομείς διακρίθηκε με το σπάνιο χάρισμα του ταλαντούχου.

Ο Χρυσόστομος Τζημάκας, είχε επιλεγεί από τους αναγνώστες της ΟΔΟΥ ως ένα από τα πρόσωπα του 2007 για τα συγγράμματά του την χρονιά εκείνη, καθώς και ως ένα από τα πρόσωπα του 2004, για το πρώτο βραβείο που έλαβε στην Διεθνή Έκθεση Ζωγραφικής Ιατρών-Καλλιτεχνών.

Η απώλεια ενός επιστήμονα, δασκάλου και ανθρώπου των γραμμάτων και των τεχνών, του επιπέδου του Χρυσόστομου Τζημάκα προκαλεί κενό που καθιστά πιο αισθητή την απουσία του τόσο στην γενέτειρά του, όσο και στην Καστοριά.

Χρυσόστομος Τρ. Τζημάκας

(1937-2009)

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα για έναν σημαντικό άνθρωπο που έφυγε από κοντά μας*

Όλα έτοιμα για τα χέρια
που εργάζονται
τρυπημένα από μια σύριγγα
γεμάτη ουρανό.


Χρυσόστομος Τρ. Τζημάκας σπούδασε ιατρική στο ΑΠΘ, και στη συνέχεια υπηρέτησε επί 2ετία στο στράτευμα ως έφεδρος ανθυπίατρος, και επί 3ετία ως αγροτικός ιατρός. Εντάχθηκε στην Πνευμονολογική κλινική του ΑΠΘ, όπου πήρε τον τίτλο του πνευμονολόγου και αναδείχθηκε σε διδάκτορα, υφηγητή και αναπληρωτή καθηγητή. Υπήρξε ιδρυτής και Διευθυντής της μονάδας Βρογχοσκοπήσεων Βορείου Ελλάδος στο νοσοκομείο Γ. Παπανικολάου και διετέλεσε προϊστάμενος του Ινστιτούτου ερεύνης Νοσημάτων Θώρακος Θεσσαλονίκης και επιστημονικός σύμβουλος του προτύπου Αντιφυματικού ιατρείο Νομού Θεσσαλονίκης.

Συνέγραψε ή συμμετείχε στη συγγραφή, το σχεδιασμό και την επιμέλεια έκδοσης 130 επιστημονικών εργασιών και 20 επιστημονικών διδακτικών συγγραμμάτων, διδακτορικών διατριβών ή υφηγεσιών. Δημιούργησε πλήθος από διδακτικά αρχεία και οπτικοακουστικά μέσα διδασκαλίας, καθώς επίσης και ένδεκα επιστημονικά ντοκυμαντέρ (έγχρωμες ομιλούσες ταινίες 16 mm) με διεθνείς διακρίσεις. Δυο από τις ταινίες του επιλέχθηκαν για το αρχείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και μια για τη Διεθνή ταινιοθήκη Επιστημονικών ταινιών.

Υπήρξε μέλος 9 ελληνικών και ξένων επιστημονικών εταιριών η συλλόγων με πολιτιστική δράση, και δημοσίευσε πολλά λογοτεχνικά άρθρα και δοκίμια με λαογραφικό, ιστορικό και φιλοσοφικό περιεχόμενο. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και την καλλιτεχνική μακέτα. Πήρε μαθήματα ζωγραφικής από το Γιώργο Ψαράκη, και τον Κώστα Λούστα. Παρουσίασε τρεις ατομικές εκθέσεις (2000, 2003 και 2004) και συμμετείχε σε δώδεκα ομαδικές. Πίνακές του βρίσκονται στα Δημαρχεία Καστοριάς και Ιωνος Δραγούμη, στον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, στην Πινακοθήκη της εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και αλλού. Είναι μέλος του συλλόγου επαγγελματιών Ζωγράφων Θεσσαλονίκης και Β. Ελλάδος καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Ιατρών Καλλιτεχνών. Στην 1η διεθνή έκθεση Ιατρών Καλλιτεχνών, που έγινε τον Απρίλιο του 2004, πήρε το πρώτο βραβείο «για την υψηλή γνώση των κανόνων της ζωγραφικής». ΄Εχει μια κόρη απόφοιτο της σχολής Δημοσιογραφίας και μέσων μαζικής επικοινωνίας του ΑΠΘ.

*Την παρουσίαση του βιογραφικού του αείμνηστου Χ.Τ. επιμελήθηκε ο κ. Νώντας Τσίγκας. Το απόσπασμα που παρατίθεται ανήκει στην ποιητική συλλογή του ποιητή Στέφ. Μπεκατώρου (Πατριδογνωσία 1968-1998). Το βιογραφικό σημείωμα είναι αυτό που συνέταξε ο ίδιος ο Χ. Τ. και χρησιμοποιήθηκε στην έκδοση περιορισμένων αντιτύπων του εξαιρετικού λευκώματος με αντιπροσωπευτικές δημιουργίες του χαρισματικούαυτού ανθρώπου που, με τον τίτλο «Εικαστικές Δημιουργίες» και σε σαράντα μόλις αντίτυπα, εκδόθηκε «ιδίοις αναλώμασιν» μόλις στην αρχή του φετινού καλοκαιριού.

ΝΑΟΥΜ ΓΚΟΣΔΑ: Χρυσόστομος Τζημάκας

Αγαπημένε αδερφέ Χρυσούλη,
Γνωριζόμαστε από την παιδική ηλικία, καθώς και με την αγαπημένη και θαυμάσια οικογένειά σου. Ήσουν ο καλύτερος στα καλύτερα, στην επίδοση των μαθημάτων, στο ήθος, στη σοβαρότητα, στη συνέπεια, στο εύρος των ενδιαφερόντων, από τα καλλιτεχνικά, τα επιστημονικά, τα πάσης φύσεως ανθρώπινα, έως τα μεταφυσικά. Ήσουν για εμάς ο φίλος υπόδειγμα. Σε αγαπούσαμε και σε θαυμάζαμε και εσύ ανταποκρινόσουν με σεμνότητα.
Ζήσαμε μαζί τα αλησμόνητα μαθητικά και φοιτητικά χρόνια, διακρινόσουν και ήσουν ο καλύτερος παντού. Αν η αποτίμηση του ανθρώπου είναι η προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο, εσύ έφθασες στην κορυφή. Στον τομέα σου, της ιατρικής, έσωσες ζωές, θεράπευσες τόσους, αλλά πρώτα τους έδινες το καλύτερο φάρμακο, την αγάπη σο, απλόχερα, γενικά στον άνθρωπο και χωρίς διάκριση. Αμοιβή σου ήταν η ματιά της ευγνωμοσύνης, αυτή και μόνο αρκούσε. Έδινες, έδινες συνεχώς και όλοι θυμούμαστε τα πόσα πήραμε από εσένα και σ’ ευχαριστούμε. Οι προσφορές σου σε ποικίλους τομείς: μουσική, ζωγραφική, ποίηση, επιστημονικούς πατριωτικούς και κυρίως στους ανθρωπιστικούς, ήταν πλούσιες και θα είναι καρποφόρες. Μαζί απλώσαμε την αναζήτηση και στα μυστήρια της φύσης, αναζητώντας τη σοφία του Δημιουργού.
Τώρα εσύ είσαι κοντά Του και γνωρίζεις, αλλά είσαι και κοντά μας. Πάντα θα ζεις στη μνήμη τόσων ανθρώπων που σε αγαπήσαμε κα σε είχαμε υπόδειγμα. Αιώνια θα μείνει η μνήμη σου αδελφέ Χρυσούλη.

Β.Π. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Ο κύριος Περιφερειάρχης πάντων των Δυτικομακεδόνων

και το «Αγνωστο αριστούργημά» του, 
του κ. Μπαλζάκ δηλαδή.

Tίτλος μακαρόνι με πολλά σημαίνοντα και περισσότερα σημαινόμενα· να δούμε πως θα τα περιπλέξουμε θα τα διατάξουμε και θα τα συνδέσουμε με κάποια λογική αλληλουχία.

Λοιπόν,
Φίλος εξαίρετος ο κ. Θεοδόσης Πυλαρινός λογοτέχνης, κριτικός, ερευνητής, καθηγητής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, πριν ίσως από χρόνο μου έστειλε ένα βαρύ τόμο, του οποίου είχε την επιμέλεια, με τον τίτλο: «Ιόνιοι Νήσοι. Ιστορία πολιτισμός». Εκδότης Περιφέρεια Ιονίων Νήσων. Έκδοση εντυπωσιακή μέσα σε κουτί καλαίσθητο, πολυτελείας η δε εκτύπωσή του άψογη· νομίζεις πως είναι έργο διακοσμητικό. Με τέτοια φροντίδα καμωμένο που σε κάνει να το χαζεύεις και να το χαϊδεύεις· ίσως και να το διαβάζεις. Τη φροντίδα του την είχε ο προαναφερθείς πολυλόγιος φίλος και στη συνέχεια από κάτω του, μια σειρά συνλόγιοι των Ιονίων τόπων και τρόπων που συνέβαλαν ο καθένας από το πόστο του. Το κουτί εσώκλειε μια επιστολή του Γεν. Γραμ. Περιφέρειας Ιονίων Νήσων κ. Σωτήριου Θ. Βόσδου. Ημερομηνία 20 Οκτωβρίου 20 08. «Προς τον κ. Καραγιάννη Βασίλειο Συγγραφέα-Εκδότη». Ένιωσα κάπως, δε λέω! Υπάρχουν κάπου κάποιοι που τέλος πάντων κάτι καταλαβαίνουν από ανθρώπους κι έργα. Έγραφε μεταξύ άλλων: «Σας αποστέλ λουμε το Λεύκωμα «Ιστορία και Πολιτισμός των Ιόνιων Νήσων, το οποίο εκδόθηκε στο πλαίσιο του ΠΕΠ Ιονίων Νήσων 2000-2006» και παρουσιάζει με απλό και εύληπτο λόγο την μακραίωνη και πολυτάραχη ιστορία των Επτανήσων και τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε από τους πολλούς φωτισμένους Επτανήσιους λογοτέχνες, λόγιους και καλλιτέχνες από την αρχαιότητα ως τον 20ό αιώνα κ.λπ.». Έργο εκπληκτικό κι εν επιγνώσει δεν φείδομαι λόγους επαίνου.

27.9.09

ΟΔΟΣ: Former


ΟΔΟΣ 17.9.2009 | 508


Στο περασμένο πρωτοσέλιδο της ΟΔΟΥ (εδώ), που σχολίαζε την απόφαση του πρωθυπουργού για διενέργεια πρόωρων εκλογών στις 4 Οκτωβρίου, αναφέρθηκε (σε σχέση των εκλογών με την Καστοριά) ότι η Νέα Δημοκρατία ζητεί την εμπιστοσύνη της λαϊκής ψήφου, παρά το γεγονός ότι δικαστικά (αλλά ούτε και πολιτικά) δεν εξιχνιάσθηκε ακόμη κανένα από τα βαρύτατα πολιτικά, ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά παραπτώματα και σκάνδαλα κυβερνητικών στελεχών, που έριξαν το σκάφος της Νέας Δημοκρατίας στην ξέρα. Και τα οποία μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα προκάλεσαν το βαθύ ρήγμα της πολιτικής ανυποληψίας. Ένα ρήγμα που βάθαινε διαρκώς με νέα σκάνδαλα και το οποίο ίσως προκαλέσει τελικά το ναυάγιο του εκλογικού αποτελέσματος.

Και όλα αυτά (μόλις) δύο χρόνια μετά τον τελευταίο εκλογικό «θρίαμβο» της Νέας Δημοκρατίας και του κυρίαρχου λαού, που αν εξελισσόταν ομαλά θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποκαθήλωση της οικογενειοκρατίας. Αρκεί βεβαίως να μην έμενε στον «Παπανδρεϊσμό» 3ης γενιάς αλλά να προχωρούσε και στα τζάκια της Νέας Δημοκρατίας.

ΟΔΟΣ: Η πλούσια ζωϊκή πανίδα και χλωρίδα της Καστοριάς

Μπανανία σε όλο της το μεγαλείο αποδεικνύεται η Καστοριά, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ άλλων η περιοχή της Μαυριώτισσας, την ευθύνη της οποίας έχουν το Δασαρχείο, η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, η Μητρόπολη, ο Δήμος Καστοριάς και η Νομαρχία.
Δεν είναι μόνο τα πλατάνια που κόβονται όπως πρόσφατα συνέβη και με άλλα δένδρα που ανεξήγητα υλοτομήθηκαν. Διότι, μετά την μετατροπή τμήματος του μοναστικού συνόλου σε ένα ακόμη παγκάρι για αποθησαυρισμό, αποταμιεύσεις «τα τυχερά» και τα «κατί τι» των εμπλεκομένων, πριν από αρκετά πλέον χρόνια, έκαναν την εμφάνισή τους δειλά-δειλά στην αρχή αυτοσχέδια παραπήγματα και πλανόδιοι πωλητές παραδοσιακών «φασολιών» και άλλων οσπρίων και αφεψημάτων (κοινώς τσάϊ) της «πλούσιας» παραγωγής και χλωρίδας του νομού Καστοριάς. Δεν είναι γνωστό ποιος εισπράττει «μπαξίσι» (την ελληνιστί μίζα), αλλά προφανώς κάτι δεν πάει καλά στην υπόθεση και κάποιοι δεν κάνουν το καθήκον τους.
Κι’ αυτό μια και στα θυμιάματα, τις φωτοτυπημένες εικόνες, τα κομποσχοίνια, τα φασόλια τις φακές και τα άλλα απαράδεκτα, σταδιακά στο αισθητικό και εμπορικό κιτς, προστέθηκαν και πλανόδια καταστήματα με παραδοσιακές γούνινες παντόφλες και άλλα προϊόντα, προφανώς αυτή την φορά κατασκευασμένα από τη πλούσια ζωϊκή πανίδα της Καστοριάς.
Το θέαμα είναι οικτρό και προκαλεί οργή για την ανοχή και την συνενοχή των υπευθύνων. Στο παζλ της Μαυριώτισσας ανήκουν και οι «επεκτάσεις» προς τον Άγιο Νικόλαο και εσχάτως (ή αισχάτως;) ακόμη πιο πίσω, στην παραλίμνια περιοχή του Νοσοκομείου Καστοριάς.
Δεν θα προκληθεί έκπληξη πια αν προστεθούν και άλλου είδους καταστήματα, όπως παραδοσιακά ιχθυοπωλεία (κατ’ ευθείαν από την παραγωγό λίμνη) και κατά την περίοδο της γουρουνοχαράς που επίκειται, παραδοσιακότατα κρεοπωλεία ή σουβλακερί. Καθώς και τσιπουράδικα, που αποτελούν την νέα αυθεντικότητα της Καστοριάς.
Έχει ετούτος ο τόπος πολλές παραδόσεις και αυθεντικότητες για να αποδεικνύουν και να εμπλουτίζουν το παγκοσμίως γνωστό καλλιτεχνικό και εμπορικό δαιμόνιο της Καστοριάς, και δη σε μια περιοχή (όπως την Μαυριώτισσα) που μερικές δεκάδες μέτρα πιο πέρα, αρχαιόθεν ονομαζόταν «τα μαγαζιά».
«Μπράβο» και «εύγε» στους υπευθύνους που έκαναν την Μαυριώτισσα για τα πανηγύρια. Που καταπολεμούν την ανεργία με την κερδοσκοπία και τον ευτελισμό της Καστοριάς, των μνημείων της και του περιβάλλοντός τους (τουλάχιστον να επιτρέψουν και τους εξορκισμούς από τον δαίμονα της κερδοσκοπίας).

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Μιλώντας με τα παιδιά για τη δημοκρατία …

Σπάνια απολαμβάνω εγκύκλιο που μας έρχεται στο Σχολείο τόσο όσο τη συγκεκριμένη∙ αυτήν που μας ζητά να γιορτάσουμε με τα παιδιά μας στις 15 Σεπτεμβρίου την Παγκόσμια Ημέρα της Δημοκρατίας*.
Η εγκύκλιος στάλθηκε από το Υπουργείο Παιδείας πριν προκηρυχθούν οι εκλογές. Έτσι, προσωπικά, είχα δύο λόγους να την απολαύσω: ο πρώτος είναι αυτό καθαυτό το γεγονός, το να αφιερωθεί χρόνος τη μέρα αυτή για να μιλήσουμε παιδιά και δάσκαλοι για δημοκρατία, και ο άλλος το να μιλούμε για δημοκρατία εν μέσω προεκλογικής περιόδου. Κάποιες από τις σκέψεις που μου γεννήθηκαν ένιωσα την ανάγκη να καταγράψω εδώ σήμερα, και θα το κάνω παίζοντας με το θέμα, όπως παίζουμε με τους μαθητές μας στο Σχολείο.
Θα ξεκινούσα, λοιπόν, ζητώντας από αυτούς να αναφέρουν λέξεις που τους έρχονται στο νου, ακούγοντας τη λέξη «δημοκρατία». Και θα ευχόμουν η πρώτη που θ’ άκουγα να ήταν η λέξη «λαός».
Γιατί στη Δημοκρατία είναι ο λαός που κυβερνάει. Και, καθώς δεν μπορεί να γίνει ακριβώς έτσι, μια που είμαστε πολλοί, κυβερνάμε μέσω των αντιπροσώπων που εμείς επιλέγουμε να μας κυβερνήσουν. Μακάρι να ήταν έτσι στ’ αλήθεια! Γιατί, απ’ όσο θυμάμαι, το «ο λαός στην εξουσία» μόνο ως έντονο λαϊκιστικό σύνθημα το έχουμε ζήσει. Όχι ως πραγματικότητα. Αυτό αποδεικνύεται από την απόσταση που αρχίζει κατά κανόνα να χωρίζει αυτούς που τελικά εκλέγονται από μας που τους εκλέγουμε. Όχι πριν από τις εκλογές, οπότε αυτές οι αποστάσεις είναι, για τον ευνόητο λόγο της ψηφοθηρίας, τελείως εκμηδενισμένες, αλλά μετά τις εκλογές, οπότε δεν είμαστε πια απαραίτητοι σ’ αυτούς που έχουν ήδη αναδειχθεί σ’ αυτό που επεδίωκαν. Αυτό είναι το πρώτο κρατούμενο, γι’ αυτό και προκύπτει η διαπίστωσή μας πως οι εκλεγμένοι, οι πολιτικοί μας, δεν αργούν να χάσουν επαφή με την πραγματικότητα και την καθημερινότητα των πολιτών που τους εξέλεξαν. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό τους έκανε τον Ολυμπιονίκη μας Πύρρο Δήμα να πει κάποτε το παρακάτω πολύ πετυχημένο και, δυστυχώς, πολύ αληθινό: «Μερικές φορές πιστεύω πως κάποιοι πολιτικοί ζουν όχι απλώς σε άλλη χώρα, αλλά σε άλλον κόσμο. Λες και είναι επισκέπτες την περίοδο των εκλογών.». Το δεύτερο κρατούμενο-ξέρω πως το έχουμε ζήσει όλοι και αυτό- είναι το να μας χρεώνει το κόμμα που «νίκησε» (το σωστό είναι να μη νικάει κανένα κόμμα εκτός από αυτό της Πατρίδας, που δεν είναι κόμμα, αλλά σύνολο ακομμάτιαστο) στο κόμμα που δε νίκησε, αν… δεν είχαμε την τύχη με το μέρος μας και ψηφίσαμε την όποια αντιπολίτευση. Επίσης, και το να μας χρεώνει το πρόσωπο που νικάει στον άλλο συνυποψήφιό του που νικήθηκε, επειδή αυτόν στηρίξαμε με την ψήφο μας, οπότε δε βρίσκουμε και πάλι ανταπόκριση και στα πιο δίκαια αιτήματά μας, και αυτό το έχουμε ζήσει όλοι. Οπότε για ποιο λαό μιλάμε και για ποια εξουσία;
«Η Δημοκρατία είναι διαρκώς σε κίνδυνο. Αυτή είναι η φύση της: είναι μια διαδικασία, όχι μια κατάσταση, και απαιτεί τη διαρκή ενέργεια και αφοσίωση των πολιτών.» Όλων των πολιτών, κυρίως αυτών που βρίσκονται στο τιμόνι της. «Είναι εγγενώς εύθραυστη μπροστά στην ανθρώπινη αδυναμία ή την υποκρισία των υπερασπιστών της, που συμβουλεύουν πάντα τους άλλους για αξίες που οι ίδιοι δεν εφαρμόζουν.» Αυτό πρέπει να το έχουμε όλοι ανεξαιρέτως στο νου μας. Η Δημοκρατία είναι σαν την ελευθερία: το να την κερδίσουμε μια φορά δε σημαίνει καθόλου πως την έχουμε εξασφαλίσει οριστικά και για πάντα. Αν δεν την προσέξουμε όπως της αξίζει, είναι μεγάλος ο κίνδυνος να την πληγώσουμε ή και να τη χάσουμε ακόμη, με ό,τι αυτό σημαίνει…

Να, όμως, τώρα και η δεύτερη λέξη που θα περίμενα να μου πουν τα παιδιά ως απάντηση στο αρχικό πλάγιο ερώτημα, η λέξη «ελευθερία». Και η εγκύκλιος εστιάζει εδώ. Και ειδικότερα στην ελευθερία του λόγου. Στο θέμα αυτό θα αρκούσε ίσως ο λόγος του Βολταίρου: «Διαφωνώ με αυτά που λες, αλλά θα υπερασπιστώ το δικαίωμά σου να τα λες». Πεμπτουσία της Δημοκρατίας ο σεβασμός στη φωνή του άλλου. Του οπουδήποτε άλλου; Ακόμη και κάποιου των άκρων; Ή των «άκρων»; Σύμφωνα με τον Βολταίρο τουλάχιστον, ακόμη και αυτών. Σκεφτείτε, όμως, το τι έχουν αποκομίσει τα παιδιά μας παρακολουθώντας στην τηλεόραση τις «συζητήσεις» μεταξύ των πολιτικών μας, οι οποίοι μιλούν όλοι μαζί και φωνάζουν, σκεπάζοντας ο ένας τη φωνή του άλλου, με αποτέλεσμα να μην κατανοεί ο ακροατής απολύτως τίποτε. Τίποτε.
Αλλά εγώ δε μένω στην ελευθερία του λόγου. Προχωρώ στην υποχρέωση του λόγου: είναι υποχρεωμένος ο καθένας μας να μιλά. Να μιλά όχι μόνο όταν κάτι τον αφορά προσωπικά, όπως γίνεται συνηθέστατα, αλλά και κάθε φορά που γίνεται μια αδικία σε βάρος άλλου. Ακόμη και όταν αυτός ο άλλος δε θεωρείται κοντινός μας. Κι εδώ έρχεται ο Μπρεχτ και βάζει τα πράγματα στη θέση τους:
«Όταν ο Χίτλερ φυλάκιζε Εβραίους, δεν αντέδρασα, γιατί δεν ήμουν Εβραίος.
Όταν ο Χίτλερ φυλάκιζε τσιγγάνους, δεν αντέδρασα, γιατί δεν ήμουν τσιγγάνος.
Όταν ο Χίτλερ φυλάκιζε ομοφυλόφιλους, δεν αντέδρασα, γιατί δεν ήμουν ομοφυλόφιλος.
Όταν ο Χίτλερ φυλάκιζε κομμουνιστές, δεν αντέδρασα, γιατί δεν ήμουν κομμουνιστής.
Ο επόμενος στη σειρά ήμουν εγώ, αλλά δεν υπήρχε κανείς για να φωνάξει.»
Αυτά τα λόγια και μόνο αρκούν για να πεισθούμε για την υποχρέωση-και όχι μονάχα ελευθερία- του λόγου, αλλά και της πράξης ( «Η απραξία είναι μια μέγιστη μορφή βιαιότητας και μόνο θυμό μπορεί να προκαλέσει» έλεγε στην Καθημερινή της περασμένης Κυριακής η σκηνοθέτις Κ. Ευαγγελάκου ) . Όμως, θα προσθέσουμε και κάποια… λόγια αρχαία: το «Ουδένα δει ιδιωτεύειν» και το του Θουκυδίδη «Όποιος δεν παίρνει καθόλου μέρος στα κοινά, τον θαρρούμε ένα άνθρωπο όχι ήσυχο, μόνο άχρηστο».
Νομίζω πως τα λόγια των μεγάλων και σοφών μας αρκούν για να κλείσουμε εδώ με το θέμα της ελευθερίας, η οποία αποτελεί βασικό συστατικό της δημοκρατίας. Και προχωρούμε στην τρίτη λέξη που θα περίμενα να μου πουν οι μαθητές μας. Είναι η λέξη «ευθύνη». Εδώ θα εστιάσω περισσότερο, απλώς γιατί εδώ θεωρώ πως χωλαίνει σήμερα η Δημοκρατία μας, στο ζήτημα της ευθύνης που έχουμε όλοι ανεξαιρέτως για να μην τρωθεί αυτό το εύθραυστο αγαθό που αξίζει και χρειάζεται την αμέριστη προσοχή μας. Και πάλι θ’ αφήσω άλλους, πολύ σοφότερους από την ταπεινότητά μου, να μιλήσουν με το δυνατό τους λόγο:
«Δημοκρατία είναι η υπευθυνότης ενός εκάστου, ο οποίος με τις πράξεις του τη βεβαιώνει και αποδεικνύει πως αυτές είναι αποδεκτές προς όφελος του συνόλου.», λέει ο γνωστός μας ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης.
«Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω…», λέει ο Νίκος Καζαντζάκης για ολόκληρη τη γη, αλλά ταιριάζουν τα λόγια του μια χαρά και στο δικό μας τόπο, την όμορφή μας πατρίδα.
«Όλοι οι άνθρωποι είναι υπεύθυνοι και εγώ πιο πολύ απ’ τους άλλους.», είναι η φράση που λέει για το ίδιο θέμα ο οικουμενικός Ντοστογιέφσκι, ενώ και πάλι για το θέμα αυτό γράφει με τον χαρακτηριστικό ορμητικό του τρόπο ο Ίων Δραγούμης:
«Ο καθένας πρέπει να φαντάζεται πως αυτός πρέπει να σώσει το έθνος του. Να μην κοιτάζει τι κάνουν οι άλλοι και να φαντάζεται ότι αυτός έχει το μεγάλο χρέος της σωτηρίας.»
Δε θα επιμείνω άλλο στο θέμα της ευθύνης, όσο κι αν το θεωρώ βασικότατο. Δε θ’ αντισταθώ, όμως, στον πειρασμό να φανταστώ-και να φαντάζομαι διαρκώς- τι όμορφος θα ήταν ο κόσμος μας, αν όλοι σκεφτόμασταν και ενεργούσαμε με τόσο αυξημένο αίσθημα ευθύνης σε κάθε τομέα όπου κινούμαστε: στο ζωτικότατο τομέα της οικογένειας, όπου τα πράγματα δεν είναι ιδανικά, όσο κι αν επιμένουμε να μη μιλάμε γι’ αυτά, στον επαγγελματικό μας χώρο ο καθένας, κατ’ αρχήν σ’ αυτά τα δυο πεδία δράσης του καθενός μας κι έπειτα σε κάθε άλλον χώρο όπου δραστηριοποιούμαστε, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητές του ο καθένας μας…
Κι επειδή συμβαίνει να είμαστε σε προεκλογική περίοδο και οι υποψήφιοι-και όχι μόνον αυτοί, μια που στην Ελλάδα στο θέμα των εκλογών εμπλέκονται ένα σωρό παρατρεχάμενοι των κομμάτων, για λόγους προσωπικούς ο καθένας- έχουν πολύ αγώνα και πολύ κόπο για να πείσουν, ας τους αφιερώσουμε το παρακάτω κομμάτι, με την παράκληση να το προσέξουν ιδιαίτερα:
«Οι πολιτικοί θα έπρεπε να αποτελούν την αφρόκρεμα της κοινωνίας, που διαμορφώνει μαζί με την πνευματική ηγεσία του τόπου τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του λαού μας όπως είναι ο πατριωτισμός, η μόρφωση, η εργατικότητα, το ήθος, η αδελφοσύνη, η ανιδιοτέλεια, η νομιμοφροσύνη και η αλληλεγγύη των γενεών».
«Θα έπρεπε», αν και θα μας ωφελούσε πολύ να έλεγε «πρέπει». «Θα έπρεπε» και όχι «πρέπει», γιατί μάλλον μιλάμε για μια κατάσταση που δε διορθώνεται, που δεν έχει γυρισμό.
Απλώς γιατί οι ίδιοι οι πολιτικοί μας δεν ενδιαφέρονται για το πού έχουμε φτάσει και για το ποια είναι η ευθύνη η προσωπική (η συλλογική ευθύνη τούς βολεύει περισσότερο, η προσωπική δεν έχει καμία σχέση με κανενός από γύρω, είναι ολόκληρη εκείνου που φταίει) του καθενός τους ξεχωριστά γι’ αυτό.
Και, το χειρότερο, με τη συμπεριφορά τους δείχνουν πως ούτε θίγονται από αυτήν την οδυνηρή για όλους μας πραγματικότητα…


* Το ξέρουμε όλοι πως η έννοια της δημοκρατίας (και στο σπίτι και στο σχολείο) διδάσκεται πολύ λιγότερο με συζητήσεις, πολύ περισσότερο με το βίωμα. Και δεν ξεχνάμε πως «Ο χαρακτήρας του ανθρώπου προβάλλει και δοκιμάζεται όταν έχει δύναμη και ασκεί εξουσία.» (Πλούταρχος).
Του ανθρώπου που έχει την οποιαδήποτε δύναμη και ασκεί την οποιαδήποτε εξουσία…

22.9.09

ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΣΙΠΟΥ: Το τέλος της ιστορίας

Ξεκινώντας να διευκρινίσουμε τον όρο ιδεολογία θα ορίσουμε ότι ιδεολογία είναι μια οργανωμένη συλλογή ιδεών. Είναι ένας συνολικός τρόπος αντιμετώπισης των πραγμάτων, στην κοινή λογική και σύμφωνα με διάφορες φιλοσοφικές τάσεις, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών ιδεολογιών. Ο βασικός συνήθως στόχος μιας ιδεολογίας είναι να φέρει μια αλλαγή στην κοινωνία μέσω μιας ρυθμιστικής διαδικασίας. Το πώς δηλαδή θα πρέπει να είναι ο κόσμος. Συνήθως οι ιδεολογίες έχουν την τάση να περιλαμβάνουν αφηρημένες έννοιες προς εφαρμογή. Παρέχουν δηλαδή ένα μοντέλο του επιθυμητού μέλλοντος και υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί και πρέπει να έρθει μια πολιτική αλλαγή.

Ωστόσο οι ιδεολογίες δεν είναι κλειστά συστήματα σκέψης. Είναι περισσότερο σύνολα ιδεών που πολλές φορές εισέρχονται ή αλληλεπικαλύπτουν το ένα το άλλο. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο θα πρέπει να είμαστε ουδέτεροι όταν δίνουμε χαρακτηρισμούς σε μια ιδεολογία. Πρέπει να απορρίπτεται η άποψη ότι μια ιδεολογία είναι καλή ή κακή, αληθής ή ψευδής. Στο θεμελιώδες επίπεδο οι ιδεολογίες προσομοιάζουν στις πολιτικές φιλοσοφίες στο μέτρο που αναφέρονται σε αφηρημένες ιδέες και θεωρίες. Διαφέρουν ωστόσο από τις πολιτικές φιλοσοφίες στο λειτουργικό επίπεδο, όπου προσπαθούν να δημιουργήσουν πολιτικά κινήματα και να εκφραστούν με συνθηματολογία και ρητορικά μέσα.
Η σημασία κάθε ιδεολογίας αυξάνεται και μειώνεται ανάλογα με την συνάφεια της προς τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, αλλά και από την ικανότητα της να ανανεώνεται θεωρητικά. Η ιδεολογική αντιπαράθεση στον 20ο αιώνα ανάγκασε τις μεγάλες ιδεολογίες, όπως ο φιλελευθερισμός, ο συντηρητισμός και ο σοσιαλισμός, να επανεξετάσουν τις παραδοσιακές αρχές τους και πυροδότησε την ανάπτυξη νέων ιδεολογιών όπως ο φεμινισμός, η οικολογία και ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός.


ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΩΝ

Ο εικοστός αιώνας τερματίστηκε μέσα σε μια δίνη προβλημάτων για τα οποία κανείς δεν είχε, ούτε ισχυρίστηκε πως έχει λύσεις. Σήμερα, για πρώτη φορά στους δυο τελευταίους αιώνες ο κόσμος δεν έχει διεθνές σύστημα ή διεθνή δομή.
Η κρίση στην Μέση Ανατολή επιβεβαιώνει και την κρίση του διεθνούς συστήματος περιλαμβανόμενης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άνοδος του ισλαμικού φονταμενταλισμού είναι ολοφάνερα ένα κίνημα όχι μόνο εναντίον της ιδεολογίας του εκσυγχρονισμού με την εκδυτικοποίηση που έφερνε, αλλά εναντίων της ίδιας της Δύσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ακτιβιστές τέτοιων κινημάτων επιδιώκουν την επίτευξη των στόχων τους δημιουργώντας καταστάσεις που αποτρέπουν τις επισκέψεις τουριστών από την Δύση στην χώρα τους. Αντίστροφα, η λαϊκή ξενοφοβία στις πλούσιες χώρες εναντίων των μεταναστών από τον Τρίτο Κόσμο.
Συνοπτικά ο αιώνας τελειώνει μέσα σε συνθήκες παγκόσμιας αταξίας, χωρίς να υπάρχει κάποιος μηχανισμός που θα μπορούσε να την τερματίσει ή να την θέση υπό έλεγχο. Ο λόγος για αυτήν την ανικανότητα δεν οφείλεται μόνο στην πολυπλοκότητα της κρίσης αλλά και στην προφανή αποτυχία όλων των ιδεολογιών, παλαιών και νέων, να διαχειριστούν ή να βελτιώσουν την ζωή των ανθρώπων.

Οι ιδεολογίες του 20ου αιώνα όπως ο κομμουνισμός και ο εθνικισμός, που αντί για είδωλα-όπως οι θρησκευτικές ιδεολογίες-είχαν τις δικές τους αφηρημένες ιδέες ή πολιτικούς που λάτρεψαν σαν θεότητες στάθηκαν οι πιο μαχητικές και αιμοδιψείς ιδεολογίες. Παρ΄όλα αυτά, η δύναμη των ιδεολογιών δεν εντοπίζεται τόσο στην ικανότητα τους να κινητοποιούν αισθήματα και να προκαλούν συγκινήσεις-όπως η παραδοσιακή θρησκεία- αλλά στην επαγγελία τους ότι προσφέρουν διαρκείς λύσεις στα προβλήματα ενός κόσμου σε κρίση. Όπως βλέπουμε όμως στις μέρες μας η αποτυχία τους ήταν πλήρης.
Οι θεωρίες πάνω στις οποίες βασίστηκε η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία ελάχιστη σχέση είχαν με την πραγματικότητα. Η αποτυχία του σοβιετικού προτύπου επιβεβαίωσε την πεποίθηση των υποστηρικτών του καπιταλισμού ότι καμία οικονομία δεν μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς χρηματιστήριο. Από την άλλη πλευρά όμως η αποτυχία του ακραίου φιλελευθερισμού επιβεβαίωσε την δικαιολογημένη πεποίθηση ότι οι ανθρώπινες υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης και της οικονομίας, είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσει κανείς στο έλεος της ελεύθερης αγοράς.
Πιο σοβαρό γεγονός από την προφανή κατάρρευση των δυο ακραίων πόλων ήταν όμως ο αποπροσανατολισμός των ενδιάμεσων ή μεικτών προγραμμάτων και πολιτικών. Προγράμματα και πολιτικές που θέλησαν να συνδυάσουν το δημόσιο με το ιδιωτικό, την αγορά και τον σχεδιασμό και το κράτος με την ιδιωτική επιχείρηση. Η πρακτική επιτυχία αυτών των συστημάτων διαβρώθηκε από τις άκρατες δυνάμεις της αγοράς.
τα τέλη του εικοστού αιώνα παρατηρήσαμε όμως ότι ούτε οι θρησκείες έδωσαν κάποια εύλογη εναλλακτική λύση στην κρίση. Οι δυτικές θρησκείες περιέπεσαν σε πλήρη σύγχυση ενώ στον υπόλοιπο κόσμο οι «φονταμενταλιστές» δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν στους πιστούς σε σχέση με τα πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας, εκτός ίσως από μια επιστροφή στο παρελθόν, κάτι που φυσικά είναι αδύνατο στην σημερινή εποχή.
Σημαντικό επίσης πρόβλημα είναι ότι τα τελευταία χρόνια πολλοί πολίτες αποσύρονται από την πολιτική, αφήνοντας τις υποθέσεις του κράτους στα χέρια της «πολιτικής τάξης». Σε ομάδες δηλαδή συμφερόντων που αποτελούνται από επαγγελματίες πολιτικούς, δημοσιογράφους, εκδότες και ανθρώπους που ανήκουν σε κάποιο πολιτικό lobby.
Η παρακμή των οργανωμένων μαζικών κομμάτων με ταξική βάση αχρήστευσε τον κυριότερο τρόπο μετατροπής ανδρών και γυναικών σε πολιτικά ενεργούς πολίτες.

Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, πολλοί θεώρησαν ότι είχε έλθει επίσης το τέλος των ιδεολογικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων (το "τέλος της Ιστορίας"), ότι είχε έλθει η εποχή για μια "νέα παγκόσμια τάξη" που λίγο πολύ θα στηριζόταν στη μονοπολική ηγεμονία των ΗΠΑ, που θα διασφάλιζε την ειρήνη, τη σταθερότητα, τη δημοκρατία και την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Είκοσι χρόνια μετά το όραμα αυτό βρίσκεται σε ερείπια. Όχι μόνο δεν έχει έλθει το τέλος των (ιδεολογικών) αντιπαραθέσεων, αλλά οι αντιπαραθέσεις έχουν προσλάβει οξύτερο και επικινδυνότερο χαρακτήρα ως σύγκρουση πολιτιστικών εκδοχών και μορφωμάτων. Όχι μόνο δεν έχει εγκαθιδρυθεί "νέα παγκόσμια τάξη", αλλά εάν κάτι χαρακτηρίζει το διεθνές σύστημα είναι η «πολύ-πολική αταξία» με υπό- και εξω-κρατικούς (sub-state) συντελεστές, όπως η τρομοκρατία, να διαδραματίζουν ολοένα και ισχυρότερο ρόλο.
Μπορεί από τα παραπάνω να φαίνεται ότι οι ιδεολογίες διέρχονται σοβαρή κρίση όμως το να θεωρούμε ότι έχουν «τελειώσει» το θεωρώ θλιβερό, ανιστόρητο και ίσως «εκ του πονηρού» προερχόμενο, αν μη τι άλλο προβοκατόρικο.

Καμία θεωρία δεν μπορεί να μας πείσει ότι ξαφνικά δεν υπάρχουν αντίπαλοι, ότι έπαψαν να υπάρχουν κοινωνικές τάξεις και πάλη των τάξεων. Δεξιές και αριστερές πολιτικές, προοδευτικές και συντηρητικές κοινωνικές αντιλήψεις. Οικονομικά συμφέροντα που προκαλούν πολέμους για να πουλήσουν όπλα, καπιταλισμός που προσαρμόζεται και επιβιώνει στηριζόμενος στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης και στην εγκληματική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων καθώς και τη ρύπανση του περιβάλλοντος.
Πιστεύω ότι οι πολίτες όλου του κόσμου θα πρέπει, να αντιτάξουνε το όραμα της παγκόσμιας δημοκρατικής διακυβέρνησης, την οικουμενικότητα των ανθρώπινων αξιών και την αναγκαιότητα της διεθνούς συνεργασίας και αλληλεγγύης.
Η σκέψη ότι ήρθε το «τέλος» των ιδεολογιών είναι και αντιεπιστημονική καθώς προσπαθεί να καλύψει την ανυπαρξία της σημερινής πολιτικής και κοινωνιολογικής σκέψης. Στο μεταξύ όμως οι κοινωνίες σιγοβράζουν, οι κυβερνήσεις περικόπτουν κοινωνικές δαπάνες και τα καπιταλιστικά μονοπώλια ασελγούν πάνω στον πλανήτη.

Ο Φουκουγιάμα προσπάθησε να μας πείσει για το τέλος της Ιστορίας. Τον διαψεύδει όμως η αμείλικτη πραγματικότητα των πολεμικών επεμβάσεων στο Ιράκ, Αφγανιστάν και Γιουγκοσλαβία, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η κοινωνία των δυο τρίτων, τα δισεκατομμύρια των εξαθλιωμένων αλλά και η κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη και η συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας.
Τον διαψεύδουν επίσης ο ακραίος μουσουλμανικός φονταμενταλισμος και οι υπερσυντηρητικοί Ευαγγελιστές των Η.Π.Α.
Τα αιτήματα για αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία των λαών, για οικολογική ισορροπία, για πολιτισμική απελευθέρωση από την ισοπεδοποίηση της παγκοσμιοποίησης, τα αιτήματα για το τέλος της φτώχειας, και του κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι τώρα πιο ζωντανά και επίκαιρα από ποτέ άλλοτε.


ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΝΤΑΙ

Νομίζω πως ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα του 20ου αιώνα είναι η δημιουργία των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Οργανώσεις που προσφέρουν επείγουσα ιατρική βοήθεια, τρόφιμα αρωγή και περίθαλψη, που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των μειονοτήτων, συμπαρίστανται στους πολιτικούς κρατούμενους και αντιμάχονται στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Σημαντική ιδεολογία που αντιστέκεται είναι και το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης. Μπορεί ακόμη να είναι ετερόκλητο, μη συστηματικό και απλά διαμαρτυρόμενο όμως δεν παύει να είναι μια ανάγκη για ανασύσταση του κοινωνικού και πολιτικού ιστού. Και η ανάγκη αυτή φάνηκε στα γεγονότα του Σιάτλ κατά την συνδιάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οι διαδηλώσεις που διατάραξαν την συνδιάσκεψη αντανακλούν την αυξανόμενη αντίθεση της κοινής γνώμης στην κοινωνικοοικονομική τάξη που μερικοί προσπαθούν εδώ και είκοσι χρόνια να επιβάλουν. Μια τάξη που έχει ανησυχητικές συνέπειες για το μέλλον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημοκρατία και το περιβάλλον.
Μιλώντας για το περιβάλλον συναντούμε άλλη μια ιδεολογία που αντιστέκεται, αυτή του οικολογισμού. Είναι μια θεωρία που δομείται στη βάση οικολογικών προτάσεων, ιδιαίτερα εκείνων που συνδέουν την ανθρωπότητα με τον φυσικό κόσμο. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει ισχυρό ρεύμα και οι κινητοποιήσεις των οικολόγων κατάφεραν να σταματήσουν πολλές καταστροφικές για το περιβάλλον ενέργειες κρατών και επιχειρήσεων.

Η ιστορία των ιδεών, κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες, δείχνει ότι σε κάθε εποχή διαμορφώνονται φιλοσοφικές θεωρήσεις που διεκδικούν το μονοπώλιο της απόλυτης νίκης. Με άλλα λόγια, εκλαμβάνουν την ιστορία ως την αρένα που τους αναδεικνύει ως "τελικούς νικητές". Γι' αυτό και οι ιδεολογίες, που κερδίζουν μία μακρά ιδεολογική αντιπαράθεση, έχουν την απαίτηση η οπτική τους για τον κόσμο να είναι ταυτόχρονα και οπτική των υπολοίπων. Ο Χέγκελ έβλεπε το τέλος της ιστορίας να υλοποιείται μέσω του πρώιμου αστικού κράτους και του Ναπολέοντα. Η ιστορία διέψευσε τον τελευταίο και απέδειξε ότι η επέκταση του καπιταλισμού τον 18ο αιώνα θα γεννούσε νέα φαινόμενα, όπως την παγκοσμιοποίηση, αλλά και τους αντιπάλους του, τον κομμουνισμό. Ανάλογα, πολλοί μέσα στο μαρξιστικό ιδεολογικό πλαίσιο πίστεψαν ότι ο κομμουνισμός θα γινόταν ο νεκροθάφτης του καπιταλισμού και ότι οδηγούσε τα πράγματα στο "τέλος της ιστορίας", όπως ευαγγελίστηκε η επανάσταση του Οκτωβρίου του 1917. Η ιστορία έδειξε ότι οι κοινωνικές αλλαγές είναι ένα πολύ πιο σύνθετο ζήτημα και δεν μπαίνει στον τελικό της δρόμο με μια επανάσταση. Ανάλογα, οι Αμερικανοί νεοσυντηρητικοί πίστεψαν ότι μπορούσαν να αλλάξουν όλο τον κόσμο, μέσα σε λίγα χρόνια, αφού πίστεψαν ότι το 1989 επήλθε η στιγμή της πλήρους και τελικής τους νίκης. Η πλήρης παγκόσμια αταξία που επικρατεί τους θυμίζει καθημερινά ότι η δημοκρατία δεν επιβάλλεται στους λαούς με τα όπλα αλλά κερδίζεται με συλλογικούς αγώνες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μαρκέτος, Σπύρος, Ευρωπαϊκά Ιδεολογικά Ρεύματα, ΕΑΠ, ΠΑΤΡΑ 2002
Heywood, Andrew, Εισαγωγή στην πολιτική, εκδ. ΠΟΛΙΣ, ΑΘΗΝΑ 2006
Hobsbawm, Eric, Η Εποχή των Άκρων, εκδ. ΘΕΜΕΛΙΟ, ΑΘΗΝΑ 2002

Β.Π. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Μια βραδιά στον «Ηλιάτορα» της πόλεως Κατερίνης και ένα απόγευμα εντός της

Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα παντοτινό τον Ηλιο τον Ηλιάτορα 1
Οδ. Ελύτης


Σκεφτόμουν αυτήν την κατάληξη του Ελύτη καθώς, ψάχνοντας τον «Ηλιάτορα», βιβλιοπωλείο Κατερίνης, βάδιζα στην καρίνα της πόλεως, τον πεζόδρομό της, λίαν εμπορικό αλλά και καφετεριακό δρόμο, που φέρει το όνομα του Μ. Αλεξάνδρου (αυτό έλειπε να μην ονομαζόταν έτσι). Εφθόνησα κανονικά αυτόν το δρόμο, ότι με της πόλεως μας (τον ονομάζουμε και βλακωδώς Ειρήνης, κατάλοιπο του αλήστου μνήμης «ειρηνοφιλίας» που έπληττε, σαν η γρίπη των πτηνών, τις πόλεις και τα χωριά), είναι απελπιστικά -δι ημάς- ασύγκριτος.

ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: Ο Καστοριεύς Αλέξανδρος, μύθος και λόγος

Θα αρχίσω φιλοσοφώντας!
Μου έχει δημιουργηθεί η ιδέα, η άποψη ύστερα από τα πολλά που μου έχουν… τύχει στην ζωή, πως κάθε άτομο έχει δύο «φύσεις» ή χαρακτήρες (με τα σχετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα ή ικανότητες και αδυναμίες) μια αυτή που γίνεται αντιληπτή από τους άλλους με τις ποικίλες αντιδράσεις του και μια κρυφή, που ούτε το ίδιο ξέρει.
Ανάλογα λοιπόν με τις ικανότητες, επιδεξιότητες αλλά και τις αδυναμίες και αδεξιότητες της φανερές φύσης του, προχωρεί στα στάδια της ζωής δημιουργώντας την ιστορία του.
Αυτή μπορεί να γίνεται γνωστή στο στενό κύκλο του ή λίγο πιο πέρα. Όμως μπορεί και να… λάμψει, αν διαχειριστεί σωστά τα τυχόν ταλέντα του, π.χ. ένας δίμετρος και βάλε ή ένας νεαρός με επιδέξια… πόδια μπορούν να στραφούν στην καλαθόσφαιρα (μπάσκετ) ή το ποδόσφαιρο, να αποκτήσουν και πλούτη που πολλοί τα… μισούν αλλά και δόξα, που όλοι αγαπούν, αλλά ακόμη και θέση στη Βουλή των Ελλήνων ή και Υφυπουργού ή Δημάρχου.
Λάμψη μπορεί να υπάρξει και με μια διάκριση σε επιστήμες ή άλλες επαγγελματικές επιλογές. Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί πως την συμπαθή δόξα δεν την ακολουθεί πάντα ο… μισητός πλούτος. Στην περίπτωση αυτή ακολουθεί ένας εσωτερικός αγώνας, όπως στην περίπτωση του αρχαίου Ηρακλή για επιλογή μεταξύ της Αρετής και της Κακίας. Ο Ηρακλής που ακολούθησε τον δρόμο της Αρετής εξασφάλισε δόξα για πάντα, ενώ αν ακολουθούσε τον άλλο δρόμο…
Τι συμβαίνει όμως με τον κρυφό εαυτό μας;
Όσο αφορά τα τυχόν θετικά στοιχεία του, με το να δοκιμάζουμε εδώ και εκεί την τύχη μας μέχρι να κατασταλάξουμε και κολλήσουμε κάπου, υποτίθεται τα… αναζητούμε, και καμιά φορά ανακαλύπτουμε κάποιο ενδιαφέρον και χρήσιμο στοιχείο του.
Όμως παίζει ρόλο και η τύχη στην αποκάλυψή τους. Δύο παραδείγματα.
1. Αν τον μεγάλο πιανίστα τον Δ. Σγούρο, σαν έξυπνο άτομο, οι γονείς του, έβαζαν πλώρη να τον κάνουν δικηγόρο ή γιατρό, ή κάτι άλλο (τώρα πληροφορική) και δε τον έστελναν στην κυρία… Χ, να του μάθει πιάνο αυτή η μουσική ιδιοφυΐα θα πήγαινε χαμένη.
2. Το άλλο, σκληρό αλλά και χαρακτηριστικό. Γκαρσόνι σε καφενείο για κάποιο ασήμαντο λόγο λογομάχησε με πελάτη και πάνω στον καβγά δίδοντας μια γροθιά, άφησε άπνουν, δηλαδή νεκρό τον πελάτη. Βέβαια ακολούθησαν πολλά, αλλά παράλληλα έτρεξαν και οι παράγοντες περί την πυγμαχίαν εντυπωσιασμένοι από την δύναμη της πυγμής του.
Έγινε μεγάλος πυγμάχος στη συνέχεια, ξεμπλέκοντας με την υπόθεση αφού δεν υπήρξε πρόθεση και ο ίδιος δεν εγνώριζε τότε την υπερδυναμικότητα της γροθιάς του. Τα κακά (σκληράδα, εγκληματικότητα, εκμετάλλευση, αδιαφορία, πονηρία κ.λ.π.) εμφανίζονται σε… κακές στιγμές.
Δυστυχώς στις μέρες μας, σχεδόν καθημερινά, ακούμε, βλέπουμε ή διαβάζουμε πολλά και ποικίλα εγκλήματα, μέχρι σκοτωμούς.
Και όταν κάποιοι δράστες συλλαμβάνονται και ρωτούνται συγκάτοικοί τους ή γείτονες για το ποιόν τους, ακούμε: Μα ήταν καλό παιδί. Τύπος και υπογραμμός, άνθρωπος της διπλανής πόρτας, που λένε και άλλα παρόμοια.
Όλα τα παραπάνω για να καταλήξουμε στον Κώστα Δούφλια που την Κυριακή στις 17 Μαΐου, στην αίθουσα της Ομοσπονδίας Δυτικομακεδονικών Σωματείων έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του: Ο Καστοριεύς Αλέξανδρος Μύθος και Λόγος.
Στην περίπτωση του Κώστα Δούφλια, από το Γέρμα (κάποτε, υπήρχαν στενές σχέσεις με την Κορησό, τώρα έχουν κοπεί σχεδόν τελείως. Έχουν ξεκαθαρίσει πως ανήκουν στο…Νότο).
Τύχη αγαθή οι δύο αυτοί εαυτοί συναντήθηκαν και με ενωμένες τις ικανότητες είχαν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός σημαντικού έργου, σχετικού με την ιστορία, την παράδοση, την λογοτεχνία, τον πολιτισμό κ.λ.π. της περιοχής μας, της Άνω Μακεδονίας (ή της Ορεστικής Μακεδονίας) όπως την αναφέρει το Κάστρο, (Καστοριά), Το Γρεβενό, το Άσκιο, το Μουρίκι, τον Αλιάκμονα.
Έχοντας ασχοληθεί με το προηγούμενο βιβλίο του (από τα πολλά) το: «Τα δημοτικά τραγούδια της Άνω Μακεδονίας» και εξετάζοντας τα τελευταίο, που η πρόεδρός μας η Αθηνά Βλέτσιου αγόρασε για την βιβλιοθήκη του συλλόγου, διακρίνω μια άνευ προηγουμένου, τάση, διάθεση συγκέντρωσης παλαιών-τραγουδιών ποιημάτων μύθων και άλλων ιστορικών στοιχείων ανακατεμένων με τοπικούς μύθους.
Και η πρωτοτυπία και η ομορφιά των προσπαθειών του ήταν και είναι οι πηγές του να είναι αυθεντικές άτομα (ηλικιωμένες-και ηλικιωμένοι) που αυτά (τραγούδια και μύθους) τα παρέλαβαν από τις προηγούμενες γενεές τα συντήρησαν στη δικιά τους για να τα παραλάβει ο Δούφλιας, να τα καταγράψει και να διαφυλαχθούν για τις επερχόμενες γενεές. Αν δεν προλάβαινε ο Κώστας Δούφλιας, οπωσδήποτε πολλά, τα περισσότερα θα χανόταν.
Αξιοπρόσεχτα στοιχεία του καινούργιου βιβλίου του Κώστα Δούφλια, πέρα από τα άλλα και θέλω να τα υπογραμμίσω, είναι η γλαφυρότητα της διήγησης αυτών των μύθων στο ανακάτεμά τους με ντόπια παλιά πρόσωπα ή πιο σύγχρονα και ντόπιες γνωστές και άγνωστες τοποθεσίες. Πολλοί απ’ αυτούς αναφέρονται στο Κάστρο δηλαδή στην Καστοριά.
Ακόμη είναι αξιοπρόσεκτο στοιχείο και άξιο ιδιαίτερης «ανάγνωσης» η συχνότητα παρεμβολής σε σημαντικά πραττόμενα του μεγάλου αρχηγού του Μεγαλέξανδρου. Δηλαδή να συμπράττει πάντα σε ηρωϊκές πράξεις με ντόπια παλληκάρια, ή με διάφορους αυτοκράτορες ή και με άγιους, στην αντιμετώπιση εχθρών ή δύσκολων καταστάσεων.
Αν στα διεθνή… παζάρια κυριαρχούσε η λογική, θα μπορούσε να προταθεί στο διαμεσολαβητή του ΟΗΕ, τον πολύ γνωστό μας πλέον, Μάθιου Νίμιτς να διαβάσει το βιβλίο του Κώστα Δούφλια, για να διαπιστώσει πόσο βαθειά μέσα στις καρδιές των Ελλήνων είναι ριζωμένος ο Μέγας στρατηλάτης, χωρίς να χάνεται με το πέρασμα των αιώνων.
Αλλά μήπως δεν υπάρχουν και του έχουν δοθεί πάμπολλα στοιχεία απ’ τα οποία βγαίνει ποιος είναι ο νοικοκύρης και ποιος ο κλέφτης; Όμως στα διεθνή δεν μετράνε οι συναισθηματισμοί και τα ιστορικά, αλλά τι βολεύει στους εκάστοτε ισχυρούς.
Ζήσαμε τον Μπους και τη Κοντολίζα, τα μαύρα γεράκια. Πιο ευγενείς, και ήπιοι οι Ομπάμα και Κλίντον, φαίνεται να μη αποκλίνουν πολύ από την γραμμή των προηγουμένων.
Αλλά ας περιμένουμε να δούμε «δείγμα γραφής» στην πράξη!
Εν πάση περιπτώσει, το νέο βιβλίο του Κώστα Δούφλια παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί και πρωτοτυπίες έχει, και ιστορικότητα αλλά, και είναι σπουδαίο, έχει μια πολύ γλαφυρή γλώσσα και διαβάζεται ευχάριστα!

15.9.09

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Τ` ακούσαμε κι αυτό!

23 Αυγούστου 2009. Μια τάξη γιορτάζει τα πενήντα χρόνια αποφοίτησης. Μαζεύονται λοιπόν όλοι στην προκυμαία της βόρειας παραλίας για να πάνε βόλτα με το καραβάκι Μαυρόβου, γιατί της Καστοριάς είναι ήδη αγκαζαρισμένο. Και γίνεται το εξής αμίμητο!
Η καγκελόπορτα μπροστά από το σημείο ελλιμενισμού είναι κλειδωμένη. Τηλεφωνήματα στους αρμοδίους, οπότε καταφθάνει ένας αντιδήμαρχος, ο κύριος Κουμπάνης, και διαπιστώνει ότι έχει λάθος κλειδιά. Διαμαρτυρόμαστε σε ήπιο τόνο.
Και ο κύριος αντιδήμαρχος μας λέει ότι οι Καστοριανοί είναι “παλιοχαρακτήρες”.
Βέβαια, προσπάθησε να τα μπαλώσει αλλά δεν μας διευκρίνισε αν εννοούσε το 73%, ή τους άλλους 27%.
Η βόλτα ματαιώθηκε, ενώ κάποιοι άλλοι “παλιοχαρακτήρες” σπάσανε λίγο αργότερα την κλειδαριά και κατευχαριστήθηκαν βόλτα!
Αυτά προς γνώση- μήπως και συμμόρφωση;

Οι αποφοιτήσαντες το 1959



Μύχιες σκέψεις;

Το γλαφυρό περιστατικό που γνωστοποιήθηκε στην εφημερίδα με e-mail αναγνώστη της ΟΔΟΥ, που ασφαλώς θα ήταν και αυτήκοος μάρτυρας του συμβάντος και κατά πάσα πιθανότητα απόφοιτος του 1959, οφείλεται προφανώς σε αδυναμία ή απειρία του συγκεκριμένου αντιδημάρχου να συγκρατεί τα λόγια, ή ακόμη χειρότερα για τον ίδιο, τις σκέψεις του σε άβολες στιγμές πίεσης, ή άσκησης κρίσης.


Συνιστά ανθρώπινη γκάφα που ωστόσο εγείρει πολιτικό ζήτημα. Όχι βεβαίως για το αν μπορεί να υποπίπτει σε στιγμιαία φραστικά λάθη ένας αντιδήμαρχος (και γιατί να μην μπορεί;), αλλά για το αν πράγματι πιστεύει κάτι τέτοιο κατά βάθος ο αντιδήμαρχος Καστοριάς για τους Καστοριανούς, και μάλιστα γενικευμένα (ότι δηλαδή είναι «παλιοχαρακτήρες»), τότε πόσο θεμιτό είναι άραγε να εκλέγεται ένας συμπολίτης δημοτικός σύμβουλος και να τιμάται με το αξίωμα του αντιδημάρχου για να υπηρετεί «παλιοχαρακτήρες»; Πώς λέγεται ο σύμβουλος ή αντιδήμαρχος που είναι Καστοριανός και υπηρετεί τέτοιους συμπολίτες;


Φυσικά απαντήσεις δεν αναμένονται, και πολύ περισσότερο δεν προσδοκόνται πειστικές απαντήσεις για την γκάφα αυτή, ενώ τα δηκτικά σχόλια στο τέλος του e-mail είναι τόσο εύστοχα που ασφαλώς δεν θα πρέπει να προκαλούν καμμιά ικανοποίηση ή υπερηφάνεια στον συγκεκριμένο αντιδήμαρχο για το φραστικό αυτό ατόπημα.

ΟΔΟΣ

.

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Περί οικονομικής κρίσεως

Κύριε διευθυντά,

Δεν ξέρω πόσο έφτασε και σε μας εδώ η οικονομική κρίση, αλλά αν πάρουμε υπ’ όψη μας απόφαση του προέδρου της επιτροπής του Δήμου Καστοριάς, αρμόδιας για την λειτουργία των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος αντιδημάρχου κ. Κουμπάνη, θα πρέπει να σκεφτόμαστε παντού και πάντα να εφαρμόζουμε σαν δικαιολογία την οικονομική κρίση.
Και σαν παράδειγμα:
Η εν λόγω επιτροπή, και συγκεκριμένα ο αναφερόμενος πρόεδρός της, έλαβε απόφαση πως έπρεπε να λάβει ύστερα από συσσωρευμένες μηνύσεις της Αστυνομίας για πολλές παραβάσεις στην καφετέρια «…..*» της νότιας παραλίας. Και η απόφαση ήταν το προσωρινό κλείσιμο της καφετέριας για 10 (δέκα) μέρες. Εναντίον αυτής της απόφασης, ο ιδιοκτήτης της καφετέριας έκανε ένσταση αναφέροντας πώς δεν πρέπει να εφαρμοστεί και πρόβαλε διάφορες δικαιολογίες και ζητούσε την αναβολή της εφαρμογής της απόφασης μέχρι τον Σεπτέμβριο και για έναν λόγο ακόμη: της οικονομικής κρίσεως.
Άρπαξε την ευκαιρία ο αντιδήμαρχος και επειδή δεν μπορούσε να βρει άλλη δικαιολογία, δέχθηκε την υπόδειξη του συνηγόρου του ιδιοκτήτη της καφετέριας και ανέβαλε την εφαρμογή της απόφασης επί τρίμηνο, με την παραπάνω δικαιολογία «Λόγω οικονομικής κρίσης».
Άρα, δεν πρέπει να εφαρμόζουμε αποφάσεις που θίγουν παράνομους. Και μπορεί να φανεί και προφήτης ο αντιδήμαρχος και σε 3 μήνες λείψει η οικονομική κρίση.

Ιούνιος 2009
Α.Η.Ρ.
Αριστείδης Ηλίας Ρούνης

Μεγ. Αλεξάνδρου 81 Καστοριά
τηλ. 2467022090

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Αξιότιμε κ. Μπαϊρακτάρη,

Σας αποστέλλω φωτογραφίες από το σπιτάκι του συλλόγου Φίλων Μανιταριού.
Από ό,τι μπορούν να δουν οι αναγνώστες της έγκρισης εφημερίδας σας, έχει γίνει ένας ωραίος σκουπιδότοπος, διότι ο σύλλογος έχει παρατήσει το σπιτάκι εδώ και χρόνια! Για λέσχη Ποντικιών!
Είμαι ένας καθημερινός περιπατητής του βουνού της Καλλιθέας και ντρέπομαι που ο σύλλογος αγαπάει το βουνό και την φύση!
Εύχομαι να δημοσιευθεί και να γίνει θέμα.

Ένας φίλος του βουνού

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Κύριε διευθυντά,

Όλοι οι άνθρωποι αγαπούν, ή κόπτονται ότι αγαπούν το περιβάλλον. Και δεν κάνουν τίποτε γι’ αυτό. Τι κρίμα. Δεν έχουν ίσως καταλάβει τι σημαίνει περιβάλλον.
Μα αν καταστρέφουμε το περιβάλλον τότε δεν μπορεί να υπάρχει και ζωή. SOS λοιπόν, ας συνέλθουμε και να συνειδητοποιήσουμε ότι κινδυνεύουμε. Και ας στρατευτούμε όλοι μαζί να σώσουμε το περιβάλλον.
Απευθύνομαι στους δημοτικούς μας άρχοντες, αυτοί μπορούν αν θέλουν να κάνουν κάτι.
Σύμπτωση ήταν; Να περνάω στον δρόμο στην Σιούτιστα, πάνω από το κτήριο της ΕΔηΚα και πάνω από την γέφυρα βορειοδυτικά, να συναντώ κάθε φορά να μπαίνουν τα αυτοκίνητα φορτωμένα με λογής-λογής σκουπίδια και να τα ξεφορτώνουν σε εκείνο το σημείο.
Δύο φορές σταμάτησα περιμένοντας την έξοδό τους για να πάρω τον αριθμό του αυτοκινήτου τους, αλλά όμως αυτοί με αντιλήφθηκαν και φεύγανε από την άλλη μεριά. Ή πήγαιναν στο βάθος και περίμεναν να φύγω.
Δεν χρειάζεται κύριοι αρμόδιοι να βάλετε αστυνομικούς να περιφρουρούν. Μπορείτε όμως να τοποθετήσετε μία πινακίδα με τον σχετικό νόμο που να προειδοποιεί , έτσι ώστε, αν συλληφθεί ο παραβάτης να τιμωρηθεί αυστηρά, για να μην τολμήσει κανείς άλλος να το κάνει.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία

Ένας δημότης που αγαπά την πόλη
και ιδιαίτερα το περιβάλλον

Β.Π. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: Η πανσέληνος του Αυγούστου στην αρχαία Αιανή της Κάλλιανης

Στην αρχαία ημών γείτονα πόλη που δεν βρήκανε ακόμα
Σταδιο, Θέατρο, Ναό κι άρα η εν λόγω επιστήμη αμηχανεί
στα Λειβάδια τους που έχουν χαλίκι Α4, άσφαλτο και χώμα
στήθηκε κι αυτό το θέρος του ΥΠΠΟ η φεγγαρο-μηχανή

Θα κοιτούνε, λέει, λιγωμένοι έκθαμβοι και έως κεχηνότες
την πανσέληνο που είναι η λαμποτέρα από πάσα άλλη
Τρίχες, όλες ίδιες είναι ως οι ωραίοι Καλιανο-Αιανιώτες
που κατ’ έτος στο πάρτι αυτό φτιάχνουνε ιστορικό κεφάλι.

Κερασιώτες, Ρυμνιώτες, Ροδιανιώτες, άγιας Παρασκευής,
Χτενιώτες, Χρώμιοι δεν μπορούν άνευ πανσέληνου Αυγούστου
ρομαντικοί (SIC) εκ παραδόσεως αλλά κι εξ ιδιοκατασκευής
τα αρχαία τους θα χαϊδεύουν χάριν μάθησης και γούστου.

Φάτε λάδι ελάτε βράδυ όλοι στις Αιάνειες κ.λπ. αρχαιότητες
Το όλον θέαμα υπό πρωθιέρειας ποιητρίας κανοναρχείται.
κι ενώ Μπάμπη Τσέρτο, όχι Γκολέ έχουνε στις μουσικότητες
του ηριδανού ο μάγκας εν εκστάσει και βακχεία θα ορχείται.


Υ.Γ. Ενα από τα τραγούδια, που ίσως ακουστούν, λέει:

«Αν είστε πέντε φύγετε κι αν είστε δέκα ελάτε
κι εμένα ο ...χαρτοκόπτης μου κανέναν δεν φοβάται»
Ωχ...

ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Αποχαιρετώντας θριαμβευτικά το βασιλιά Αύγουστο

Διασχίσαμε αρκετά χιλιόμετρα για να τ’ ανταμώσουμε. Ήταν ακόμα εκεί, είχαν αντέξει άλλον ένα χρόνο. Ήταν ακόμα εκεί και μας υποδέχονταν όλους. Έστω και για μία φορά το χρόνο, για μία μόνο. Κι η χαρά τους ήταν τόσο μεγάλη που είχαν ανάψει όλα τα φώτα τους∙ τα εσωτερικά, όχi τα έξω. Κι ας έχασκαν τα παράθυρά τους ολάνοιχτα, σημάδι πως οι ένοικοί τους τα είχαν εγκαταλείψει οριστικά γι’ αλλού.
Εκεί τον αποχαιρετήσαμε το βασιλιά Αύγουστο∙ στα πλινθόκτιστα σπίτια του Κρανιώνα, τ’ ακατοίκητα εδώ και είκοσι πέντε χρόνια, που για μία φορά το χρόνο ξεγελιούνται πως περιμένουν επισκέπτες. Όχι για να μπουν στις καλές τους κάμαρες ούτε και στις καθημερινές τους, αλλά για να περπατήσουν στους στενούς δρόμους που τα περιβάλλουν. Και τον αποχαιρετήσαμε με μιαν υπέροχη συναυλία.
Στις πιο τιμητικές θέσεις της εκδήλωσης ήταν αυτά τα σπίτια τα φωτισμένα. Βάζοντας εμάς τους μη επίσημους σε λογής λογής σκέψεις γι’ αυτά:
Τα σπίτια έχουν κι αυτά ψυχή, δεν έχουν μόνο οι άνθρωποι που τα κατοικούν, όπως κακώς νομίζουμε. Είναι οι πιο αδιάψευστοι μάρτυρες της ζωής των ανθρώπων. Οι πιο αδιάψευστοι και ταυτόχρονα οι πιο σιωπηλοί, πράγμα τόσο σπάνιο στους ανθρώπους. Οι τοίχοι τους κι οι σκεπές τους έχουν δει στη διάρκεια της ζωής τους τους ανθρώπους που τα κατοικούν να χαίρονται και να λυπούνται, να γελάνε, να κλαίνε,…Να δακρύζουν άλλοτε από χαρά, άλλοτε από λύπη. Οι στέγες τους, σαν απαλές φτερούγες αγγέλων, έχουν σκεπάσει λογής λογής τρυφερά όνειρα. Έχουν τα σπίτια ζήσει αποχαιρετισμούς, καλωσορίσματα κι έχουν ακούσει πολλά : κουβέντες σοβαρές και λιγότερο σοβαρές κι αναστεναγμούς. Αναστεναγμούς μπροστά σε αδιέξοδα, αναστενάγματα από καημούς. Έχουν ζήσει και έρωτες. Έρωτες σαν τον προχτεσινό…
Καθόταν ο Ερωτόκριτος κάτω από το ανοιχτό παραθύρι της και της τραγουδούσε. Της τραγουδούσε του Έρωτα τις πίκρες και τα πάθη. Κι η Αρετή, σαν άκουσε το όμορφο λαγούτο,…
Κι οληνυκτίς που τραγουδεί τόσα πολλά ήρεσέ τση,
που ύπνον εις τα μάτια τση δεν ήβανε ποτέ τση.
Γι’ αυτό κι εγώ κρατούσα καρφωμένα τα μάτια μου στο φωτεινό της παράθυρο, προσμένοντάς την να φανεί. Γιατί σίγουρα πολλά κορίτσια του χωριού, όταν αυτό ζούσε ακόμα, είχαν ακούσει να τις τραγουδάνε (ανέφερε κάποια ονόματά τους στην πολύ τρυφερή και συγκινητική αφιέρωση που έκανε στο χαιρετισμό του ο Λάζαρος που σ’ αυτό το χωριό- όταν έσφυζε από ζωή- είχε μεγαλώσει), αλλά σαν το τραγούδι του προχτεσινού Ερωτόκριτου δεν πιστεύω πως αυτό το χωριό είχε ακούσει άλλη φορά. Αυτό πιστεύω. Γι’ αυτό περίμενα την Αρετούσα να προβάλει, μα το παράθυρο έμεινε αδειανό.
Όμως ο νεαρός με το λαγούτο του δεν το ‘βαλε κάτω. Τα έδωσε όλα. Κι εμείς δεν ξέραμε πραγματικά για ποιο απ’ όλα του τα χαρίσματα να τον παραδεχτούμε: για τη φωνή του; για το παίξιμο του λαούτου του; για τη σκηνική του παρουσία; ή για την ολοφάνερη αυθεντικότητά του; Για ποιο απ’ όλα του;
Σαν βοσκαρουδάκι ζούσε τη ζωή του ο Γιάννης Χαρούλης, ο Ερωτόκριτος της προχτεσινής βραδιάς στον Κρανιώνα, όταν ήταν αμούστακος. Αλλά είχε πάθος με το λαούτο. Ώσπου το έμαθε. Κι όχι απλά το έμαθε. Όταν παίζει, ο τρόπος που το κρατάει στα χέρια του δείχνει τον έρωτά του γι’ αυτό. Το κράτημά του τρυφερό, σαν το κράτημα της πολυαγαπημένης του. Κι όταν τρελαίνεται η τίγρη που έχει μέσα του, τότε τρελαίνεται και το χέρι του που ανεβοκατεβαίνει με τέτοιαν ορμή και τέτοιο πάθος στις χορδές. Κι είναι ακριβώς αυτή η στιγμή που αυτό το χέρι το σχεδόν μαγικό γίνεται ολόιδιο με πουλί πετούμενο, ένα πουλί που - αυτό ξέρει για ποιον ακριβώς λόγο- βουρλίζεται πάνω στις χορδές. Και βγάζει υπέροχες μουσικές.
Ξεκίνησα από το λαούτο. Η σειρά όμως δεν έχει καμιά σημασία. Γιατί θα έπρεπε να προτάξω τη φωνή του τη μεστή και ρωμαλέα σαν την ψυχή του την αναθρεμμένη ελεύθερα μέσα στη φύση του όμορφου νησιού του. Γέμισε τον τόπο με την υπέροχη φωνή του το μόλις 27 χρονών παλικάρι από την Κρήτη. Η φωνή του έγινε από την πρώτη στιγμή ο απόλυτος κυρίαρχος σ’ ολόκληρο το τοπίο γύρω του. Η φωνή του Χαρούλη κι η φωνή του ανθρώπου!... Αυτό το μουσικό όργανο που ξεπερνάει όλα τ’ άλλα.
Απλώς γιατί εκφράζει ψυχή. Την ψυχή εκείνου που την εκπέμπει. Αυτός είναι και ο λόγος που ο συγγραφέας, όταν ρωτήθηκε ποιο είναι το χαρακτηριστικό μιας γυναίκας που θα τον έκανε να την ερωτευτεί, υπέδειξε τη φωνή. Γιατί αυτή, περισσότερο κι από τα μάτια που λένε πως καθρεφτίζουν τον εσωτερικό κόσμο του καθενός, εξωτερικεύει όλα όσα κρύβουμε μέσα μας. Αυτή, περισσότερο απ’ όλα τ’ άλλα χαρακτηριστικά μας, μας προδίδει. Ενώ όλα τ’ άλλα θα μπορούσαν και να ξεγελάσουν…
Τα τραγούδια του…Αν είναι αλήθεια αυτό που είχε πει κάποτε μία από τις πολύ καλές μας τραγουδίστριες, πως κάθε φορά που γράφεται ένα καλό τραγούδι-άρα ίσως και όταν αυτό τραγουδιέται- παίρνει ανάσα η ανθρωπότητα, τότε από τα τραγούδια που ακούστηκαν εκείνο το βράδυ στα εγκαταλειμμένα πλινθόκτιστα σίγουρα θα ανάσανε πολλές φορές η ανθρωπότητα∙ θα πήρε πολλές ανάσες μια ανθρωπότητα καταπτοημένη κι ίσως και απελπισμένη από τα όσα εμείς της προκαλούμε. Τα ατελείωτα.
Ο Γιάννης Χαρούλης τα έδωσε όλα προχτές και είχε να δώσει πολλά. Το έδειχναν όλα του. Γι’ αυτό χρωστάμε συγχαρητήρια στο Δήμο της περιοχής κυριότατα για την επιλογή του κι έπειτα και για τη διοργάνωση. Άλλα συγχαρητήρια χρωστάμε στον άνθρωπο που είχε την αρχική ιδέα, αν δεν κάνω λάθος το Χρήστο, που από τα κείμενά του φαίνεται πόσο πολύ αγαπάει το καλό ελληνικό τραγούδι και πόσα πολλά έχει κερδίσει από αυτήν του την αγάπη. Και τον συγχαίρω γιατί πάντοτε θαύμαζα το αισθητήριο εκείνων που, βλέποντας ένα χώρο φαινομενικά αδιάφορο, κατεβάζουν τόσο λαμπρές και ξεχωριστές ιδέες. Κι η ιδέα, η τόσο τρυφερή και ωραία, να ζωντανεύει έστω και για μια βραδιά το χρόνο ένα χωριό, που κάποτε ερήμωσε, με έναν τόσο γλυκό τρόπο, με το τραγούδι, ήταν και είναι μια πολύ ωραία ιδέα.
Και, καθώς ο ξεχωριστός και ιδιαίτερα ελπιδοφόρος κι επίσης ιδιαίτερα αγαπημένος μας τραγουδιστής –αυτό και να ‘θελα να το κρύψω δε θα το κατάφερνα- συνηθίζει να λέει πως η μουσική-μαζί και τα τραγούδια- σίγουρα δεν μπορεί να λύσει τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, αλλά «λύνει του καθενός έναν κόμπο μέσα του για μια στιγμή», νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω πως πάντοτε αυτή πίστευα πως είναι η εξαιρετική δύναμη του καλού τραγουδιού. Μια δύναμη που ο ίδιος ο τραγουδιστής φυσικά την υποψιάζεται για τα δικά του τραγούδια, είναι σίγουρος πως υπάρχει, αλλά δεν είναι σε θέση να τη γνωρίζει με ακρίβεια. Όμως, εμείς οι ίδιοι που τον –αλλά και τους- αγαπάμε ξέρουμε ποιους ακριβώς κόμπους μέσα μας σε πολύ συγκεκριμένες στιγμές της ζωής μας χαλαρώσαμε με τη βοήθεια αγαπημένων μας τραγουδιών τους.
Και γι’ αυτό τους αγαπάμε τόσο…

Στην όμορφη φοιτητριούλα με τη φωτογραφία του Χαρούλη στην μπλούζα.
Που τραγουδούσε όλα τα τραγούδια του τόσο όμορφα και με τόσο πάθος…

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 10 Σεπτεμβρίου 2009, αρ. φύλλου 507

9.9.09

Επιστολή των Παμμακεδονικών Ενώσεων στην υπουργό Εξωτερικών

30 Αυγούστου 2009

Κυρία Υπουργέ,

Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΥΤΗ γράφεται με αφορμή την άδικη λεκτική επίθεσή σας δημοσίως στην Ύπατο Πρόεδρο της Παμμακεδονικής Ένωσης ΗΠΑ κ. Νίνα Γκατζούλη και στην Πρόεδρο του Κέντρου Μακεδονικών Σπουδών στη Νέα Υόρκη κ. Αθανασία Μπίσκα στο Ηράκλειο της Κρήτης, τον περασμένο Ιούλιο. Παρά το γεγονός ότι σας προσέγγισαν με φιλική διάθεση για να σας χαιρετίσουν στη γενέτειρά σας, στο πλαίσιο του 41ου Συνεδρίου της Παγκρητικής Ένωσης Αμερικής, δέχθηκαν την έντονη έκφραση της δυσαρέσκειά σας για την κριτική που, όπως ισχυρισθήκατε, σας άσκησαν οι Μακεδόνες του εξωτερικού κατά τη διάρκεια των εργασιών του 10ου Παγκοσμίου Συνεδρίου των ανά την υφήλιο Παμμακεδονικών Ενώσεων στο Λιτόχωρο Πιερίας, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια.
Ως μέλη των Παμμακεδονικών Ενώσεων ανά την υφήλιο ουδέποτε ασκήσαμε κριτική στο πρόσωπό σας μέσα από τα επίσημα ψηφίσματα των συνεδρίων μας. Είναι γεγονός ότι οι θέσεις και τα ψηφίσματα της Παμμακεδονικής Ένωσης ΗΠΑ, καθώς και των λοιπών Παμμακεδονικών Ενώσεων ανά την υφήλιο διαφοροποιούνται από τις θέσεις και τις απόψεις που εσείς εκφράζετε.

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι από την ημέρα των ιδρύσεών τους οι Παμμακεδονικές Ενώσεις δεν αποδέχονται τον όρο Μακεδονία ή τα παράγωγα του όρου να συμπεριλαμβάνονται στην ονομασία των Σκοπίων. Γνωρίζετε ότι η ακλόνητη αυτή θέση μας ταυτίζεται με τη βούληση του 85% του ελληνικού λαού.
Παρακολουθώντας τη διεθνή (αμερικανική και ευρωπαϊκή) συγκυρία είμαστε αισιόδοξοι για την εξέλιξη του θέματος και είναι αλήθεια ότι δεν αντιλαμβανόμαστε την ηττοπαθή στάση του Υπουργείου Εξωτερικών. Για εμάς είναι αδιανόητες οι δηλώσεις και μάλιστα από εκλεγμένους εκπροσώπους του ελληνικού λαού, του τύπου «χάσαμε το παιχνίδι, επειδή 125 χώρες έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια ως ‘Μακεδονία’». Τα εθνικά κεκτημένα δεν αποτελούν και δεν επιτρέπεται να χαρακτηρίζονται ως «παιγνίδι». Η ηττοπάθεια εκ μέρους της ελληνικής πλευράς «θρέφει» την αδιαλλαξία και αλαζονεία της γείτονος χώρας.
Η οποιαδήποτε σύνθετη ονομασία που θα περιέχει τον όρο «Μακεδονία» για την γείτονα χώρα είναι άκρως επικίνδυνη για τον ελληνισμό. Σύνθετη ονομασία σημαίνει ότι ένα πολυεθνές, σλαβοαλβανικό επί το πλείστον, μόνον 18 χρόνων κράτος, θα μοιράζεται το αρχαίο όνομα της Μακεδονίας μας με τον ελληνισμό. Επιπλέον, η λέξη «Μακεδονία» μετά από 3000 χρόνια θα αντιπροσωπεύει ένα ολόκληρο κράτος βορείως της Μακεδονίας μας με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδος.

Είναι καιρός να εξηγήσει το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών για ποιον λόγο κατόρθωσαν να αναγνωριστούν τα Σκόπια ως «Μακεδονία», όπως αναφερθήκατε στην συνάντησή σας με τις κυρίες Γκατζούλη και Μπίσκα στο Ηράκλειο, «από 125 κράτη» και ποιος είναι ο υπεύθυνος για την ανικανότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής η οποία απεδείχθη κατώτερη των περιστάσεων και επέτρεψε αυτή την εξέλιξη. Είναι αδιανόητη η πρόσφατη αναγνώριση των Σκοπίων ως «Μακεδονία» από την Ινδία, μια χώρα στην οποία διδάσκεται η ελληνικότητα του Μ. Αλεξάνδρου τη στιγμή μάλιστα που η παγκόσμια διανόηση έχει λάβει σαφή θέση υπέρ της ελληνικότητας της Μακεδονίας.

Τι μήνυμα δίνει στη γείτονα Τουρκία των 75 εκατομμυρίων όταν η Ελλάδα διαπραγματεύεται το όνομα «Μακεδονία» με τους Σκοπιανούς των 2 εκατομμυρίων;
Σας υπενθυμίζουμε ότι η Τουρκία με την ενεργό, συνεπή και κατά συνέπεια επιτυχή πολιτική της, ξεπέρασε όλα τα νόμιμα εμπόδια όλων των αποφάσεων του ΟΗΕ και έχει καταφέρει όχι μόνον να εξισώσει πολιτικώς την ΤΔΒΚ, αλλά επιπροσθέτως να χτυπά τη θύρα της Ε.Ε. χωρίς να υποχωρεί για ό,τι κρίνει να εξυπηρετεί τα εθνικά δίκαια και συμφέροντά της.

Η πρωτοβουλία επιστολής προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα από πανεπιστημιακούς αρχαιολόγους και ερευνητές, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ότι ουδεμία απολύτως σχέση είχε με πρωτοβουλία του τέως πρέσβη στην Ουάσινγκτον κ. Αλ. Μαλλιά και το υπουργείο Εξωτερικών, όπως ισχυρισθήκατε. Δεν είναι έργο του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών. Αντιθέτως ουδόλως αξιοποιήθηκε από αυτό. Θα λέγαμε μάλιστα ότι αγνοήθηκε με προκλητικά επιδεικτικό τρόπο με λαμπρή εξαίρεση τον Πρόεδρο της Ελληνικής Βουλής κ. Δ. Σιούφα.
Όταν η εν λόγω επιστολή περιήλθε στην προσοχή του κ. πρέσβη Αλ. Μαλλιά από την ελληνική πρεσβεία της Τουρκίας, ανώτατο στέλεχος της πρεσβείας επικοινώνησε μαζί μας αναρωτώμενος για την κίνηση αυτή των αρχαιολόγων. Του απαντήσαμε πως η επιστολή προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μ. Ομπάμα ήταν μια ανεξάρτητη –όπως και πραγματικά είναι- κίνηση των καθηγητών και ερευνητών της ιστορίας οι οποίοι προέρχονται από πανεπιστήμια κύρους πολλών χωρών. Η κίνηση αυτή των αρχαιολόγων δεν είχε πρόθεση την στήριξη της ελληνικής πλευράς αλλά τη διαφύλαξη του επιστημονικού τους αντικειμένου από αυθαίρετες παραχαράξεις.

Οι Παμμακεδονικές Ενώσεις, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους από το 1947 ήταν οι πρώτες που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τις προδιαγραφόμενες εξελίξεις και τα σημερινά αδιέξοδα.
Η έκφρασή σας προς τις εν λόγω προέδρους των Μακεδονικών οργανώσεων ότι οι Ελληνες των ΗΠΑ «είναι αχάριστοι και ενεργούν από την ασφάλεια της Αμερικής» ήταν δυστυχώς ατυχής.

Δεν έχουμε καμία πρόθεση να παρεμβαίνουμε στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδος, η οποία είναι ευθύνη της εκάστοτε ελληνικής κυβέρνησης. Όμως, έχουμε το δικαίωμα ως πολίτες και ψηφοφόροι χωρών στις οποίες ζούμε -και πολλοί από εμάς πολίτες και ψηφοφόροι της Ελλάδος-, να εκφράζουμε τις ανησυχίες μας και τις απόψεις μας στα ψηφίσματα των συνεδρίων μας και προς τις κυβερνήσεις μας για ένα θέμα που αφορά την πολιτιστική μας κληρονομιά και την εδαφική ακεραιότητα της γενέτειρας πατρίδας μας.

Οι ενέργειες της ομογένειας πρέπει να ενδυναμώνουν την διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας και όπως άλλωστε εκπρόσωποι της ελληνικής πολιτείας μας έχουν διαβεβαιώσει, αποτελούν άλλοθι στις διαπραγματεύσεις της με την άλλη πλευρά. Επισυνάπτουμε το κείμενο του ψηφίσματος το οποίο διαβάστηκε παρουσία του προέδρου της Ελληνικής Δ μοκρατίας. Λυπούμεθα πολύ που εσείς απουσιάζατε από τις εργασίες του παγκόσμιου συνεδρίου μας, ώστε να έχουμε έναν εποικοδομητικό διάλογο.

Μετά τιμής,

Πρόεδρος Παμμακεδονικών Ένώσεων ανά την Υφήλιο
& Πρόεδρος Παμμακεδονικής Ενώσης ΗΠΑ
Νίνα Γκατζούλη

Πρόεδρος Παμμακεδονικής Ένωσης Αυστραλίας
Δημήτρης Μηνάς

Πρόεδρος Παμμακεδονικής Ένωσης Καναδά
Χαράλαμπος Μουτουσίδης

Πρόεδρος Παμμακεδονικής Ένωσης Ευρώπης Αρχιμανδρίτης
Π.Τσορμπατζόγλου

Πρ.Μακ.Τμημάτων Αφρικής
Α.Παπαθανασίου

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 10.9.2009

ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ: Ένα κολάζ για τον Οδυσσέα Ελύτη

…κανείς δεν συμμάχησε στενότερα με τη λέξη, εναντίον του θανάτου.
(Ο Νίκος Δήμου για τον Οδυσσέα Ελύτη)



Τρίτη 18 Μαρτίου 1996. Λίγο μετά το μεσημέρι. Οδηγώ το αυτοκίνητό μου μέσα στον απέραντο συνωστισμό της πόλης και τη βουή. Το ραδιόφωνο «διακόπτει τη ροή του προγράμματός του» και ήρεμα, πολύ απλά, μας αναγγέλλει το θάνατο του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη…

Η ώρα θα είναι μισό δεύτερο λεπτού μετά τη μεσημβρία…

Ο αιφνιδιασμός είναι απόλυτος φαίνεται. Και σε κείνους και σε μας. Η μέσα μας βουβότητα και ερημία αγκαλιάζεται με τους απροετοίμαστους σταθμούς. Που δεν έχουν προφτάσει ν’ ανασύρουν ούτε και τους δίσκους με τα μελοποιημένα ποιήματα, μήτε τις ηχογραφημένες απαγγελίες των έργων από τον ίδιο τον Ποιητή ή άλλα, ντοκουμέντα από το αρχείο τους. Δεν αργεί όμως και σε λίγο γίνονται τα θαύματα:

Κάτω στης μαργαρίτας τ’ αλωνάκι
στήσαν τρελλό χορό τα μελισσόπουλα
Κι ιδρώνει ο ήλιος τρέμει, τρέμει το νερό…

Και

Όλα τα κυπαρίσσια δείχνουνε μεσάνυχτα.
Όλα τα δάχτυλα σιωπή…

Τα τραγούδια και οι μουσικές πληθαίνουν. Αλληλοδιάδοχα περάσματα σε κρατικούς και ιδιωτικούς σταθμούς. Το παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο συντροφεύει τη Μαρίνα το πράσινο αστέρι. Και τη Μυρτώ που στέκει αντικρύ του πελάγους σαν ωραίο οκτώ ή σαν κανάτι…
Θυμάμαι το 1979. Τη χρονιά της μεγάλης βράβευσης. Το δεύτερο Νόμπελ λογοτεχνίας (ύστερα από εκείνο του Σεφέρη το ’63) περίμενε τον Ελύτη και την Ελλάδα. Η εποχή της διεκδικητικής ντουντούκας και της φτηνής αφίσας, της απόλυτης κυριαρχίας των κομμάτων φωτίστηκε δια μιας. Παραξένεψε στην αρχή τους συντρόφους μας στη σχολή που το «ταμπλώ της παράταξης» εκείνον τον καιρό δεν προέβαλε αιτήματα, δεν ασκούσε κριτική, δεν εξακόντιζε μύδρους επαναστατικούς. Περιείχε ύμνους για έναν ποιητή και αποσπάσματα από το έργο του. Συνθήματα δίκαια που θα έπρεπαν μιας νιότης:

Είναι η τρελή ροδιά που μάχεται τη συννεφιά του κόσμου;
ή
Έφερα τη ζωή μου ως εδώ
Στο σημάδι ετούτο που παλεύει
Πάντα κοντά στη θάλασσα
Νιάτα στα βράχια επάνω, στήθος,
Με στήθος προς τον άνεμο
Που πηγαίνει ένας άνθρωπος
Που δεν είναι άλλο από άνθρωπος…

ή ακόμα

Κάθε καιρός και ο Στάλιν του. Κάθε καιρός και η Ουγγρική του εξέγερση.

Και
Κάνε άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά.
Κι
Όταν ακούς «τάξη» ανθρώπινο κρέας μυρίζει.
Όπως επίσης
Κι αφού σ’ εξοντώσουν θα ’ναι ακόμη ωραίος
Ο κόσμος εξαιτίας σου.
ή
Αν είναι να πεθάνεις πέθανε
κοίταξε όμως να γίνεις
ο πρώτος πετεινός μέσα στον Άδη.

Ήταν τότε εβδομήντα χρονών. Και καθώς έφευγε για την τελετή βράβευσης από την Ακαδημία της Στοκχόλμης έκανε μια γεμάτη μετριοφροσύνη δήλωση μπροστά στα τηλεοπτικά συνεργεία. Θέρμη στο πρόσωπο και αδιαμφισβήτητο «τράκ» ενός εφήβου στα εβδομήντα που πάει επειγόντως να κρυφτεί από την ξαφνική δημοσιότητα που ξέσπασε σαν μπόρα.

Τα παιδικά μου χρόνια είναι γεμάτα καλαμιές. Ξόδεψα πολύν άνεμο για να μεγαλώσω. Μόνον έτσι όμως έμαθα να ξεχωρίζω τους ανεπαίσθητους συριγμούς, ν’ ακριβολογώ μες στα μυστήρια.

Κι ύστερα περάσαμε σε μιαν άλλη εποχή. Οι άνθρωποι του οργανωμένου συμφέροντος και των μετρημένων υπολογισμών κυριάρχησαν. Στην πολιτική σκηνή του τόπου πλεόνασαν η ρηχότητα και οι φαύλοι παντός καιρού. Η ποίηση ως μη χρήσιμη, προορίζονταν πλέον για τους αναχωρητές και τους «φευγάτους». Όχι για τους καθημερινούς ανθρώπους. Οι νεοέλληνες -ένα ανυπόφορο ζωϊκό είδος, υπανάπτυκτο και ψοφοδεές, μονίμως αγανακτισμένο και οργίλο, ένα αποσπόρι της ανίας, της χυδαιότητας και της αγραμματοσύνης- «δεν βρίσκουν τώρα καιρό για σαχλαμάρες». Προτιμούν να χαρούν τα χρόνια τους επί της γης φαιδροί και χαρμόσυνοι. Σαν παρέα ηλιθίων σε φρενοκομείο. Αδυνατούν να ξεχωρίσουν τα απαραίτητα, τα αναγκαία πράγματα από τις ψευτοανάγκες. Μάταια ο ποιητής ψελλίζει:

Αν δεν στηρίξεις το ένα πόδι σου έξω από τη γη
Ποτέ δε θα μπορέσεις να σταθεί επάνω της.
Μάταια επίσης αφήνει να ξεχυθούν οικεία, φιλικά και αιώνια σύμβολα για τον κάτοικο αυτής της γωνιάς της γης καθώς χρώματα κι αρώματα μέσα από το ΄Αξιον Εστί (την μεγαλειώδη αυτή βίβλο του Ελληνισμού που διόλου δεν κολακεύει «τη φυλή» όμως φροντίζει να θεσπίσει τα δίκαια της χορηγώντας, κληρονομικώ δικαιώματι, άδεια παραμονής στα Ομηρικά ακρογιάλια μονάχα στους σιωπηρά μυημένους και τους ικανούς εραστές αυτής της «κρυφής»-με το αδηφάγο και καταναλωτικό μάτι κοιταγμένης- μα ωστόσο ολοφάνερης Ελλάδας).
Γίνεται ποίηση με λουλουδικά και μυριστικά;

Κατοικώ την πιο μικρή χώρα, με το πιο μικρό σπιτάκι, το πιο μικρό αυλιδάκι και τις πιο μεγάλες γλάστρες του κόσμου. Το ποτίζειν τες είναι υπόθεση κρατική. Το χαριεντίζειν τες, δική μου. Μη λησμονούμε ότι χρειάστηκαν τριακόσια εκατομμύρια χρόνια για να τελειοποιηθεί ένας πανσές και να γίνει κάθε τριανταφυλλιά πριγκίπισσα.

Ορίστε λοιπόν:

Το Κρίνο, το Τριαντάφυλλο, το Γιασεμί, ο Μενεξές, η Πασχαλιά
Ο Υάκινθος, το Γιούλι, το Ζαμπάκι, το Ασπρολούλουδο.

Ένας κόσμος που φατριάζεται με ιδιοτέλεια και πάθος, καταρτίζει προγράμματα αναπτυξιακά και διεκδικεί εργολαβίες είναι τάχα ανώτερος από έναν άλλο –ανύπαρκτο δε λέω- που επιδίδεται στην κατάρτιση των Μηναίων των κήπων;
Κι ίσαμε που θ’ αρχίσει να ’χει τις αντιρρήσεις του ο ξαφνιασμένος απ’ την έλλειψη της χαρούμενης ρίμας και οπαδός της εύπεπτης στιχουργικής, της «ορθόδοξης» και συχνά στρατευμένης ποίησης αρχίζουν να σφυρίζουν άνεμοι:

Ο Μαϊστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής,
Ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος,
η Τραμουντάνα , η Όστρια

Ώσπου:

Βρίσκομε το κεφάλι μας στα χέρια του Θεού.

Ώστε λοιπόν από δαύτα τα καθημερινά τα κοινότυπα, τα χιλιοαντικρισμένα και ταπεινά πράγματα μπορεί και ζυμώνεται η ποίηση; Ναι! απαντά ο ποιητής:

Άξιον Εστί το ξύλινο τραπέζι
Το κρασί το ξανθό με την κηλίδα του ήλιου
Του νερού τα παιχνίδια στο ταβάνι
Στη γωνιά το φυλλόδεντρο που εφημερεύει
Και
Άξιον Εστί στο πέτρινο πεζούλι
αντικρύ του πελάγους η Μυρτώ να στέκει
σαν ωραίο οκτώ ή σαν κανάτι
με την ψάθα του ήλιου στο ένα χέρι.

…οι λιθιές και τα κύματα χέρι με χέρι…
…ένας τζίτζικας που έπεισε χιλιάδες άλλους.
Έτσι λοιπόν

Ποίηση μόνον είναι εκείνο που απομένει. Ποίηση δίκαιη και ουσιαστική και ευθεία. Όπως μπορεί και να την φαντάστηκαν οι πρωτόπλαστοι.
Δίκαιη και στα στιφά του κήπου και στο ρολόι αλάθητη.

Μα ποιος είναι τέλος πάντων αυτός που κάποτε από το δυαράκι του στο Κολωνάκι κι άλλοτε από τους λειμώνες των αιγαιοπελαγίτικων νήσων, ή άρτι αφιχθείς από το Παρίσι της νιότης του -εκεί που έζησε και συναναστράφηκε ολάκερη την αβανγκάρντ της Τέχνης- εκτοξεύει αυτές τις δορύαιχμες λέξεις; Τίποτ’ άλλο πάρεξ ένας σιωπηλός αυτοεξόριστος (από «Το λίγο του κόσμου» ) που τα μόνα του πλούτη μοιάζουν να ’ναι τα ρούχα που φορά, τα βιβλία του κι οι αγαπημένες μουσικές του. Αυτός που μέχρι και τον καφέ του ψήνει μοναχός. Αυτός που πριν από μια έξοδο κάποτε με τον Μάνο Ελευθερίου αφήνει να ζεσταίνεται μέσα σε αλουμινόχαρτο πάνω στο σώμα του καλοριφέρ ένα κομάτι πίτα («που έφτιαξε η μάνα της και του ’φερε μια φοιτήτρια») για να φαγωθεί ζεστό επιστρέφοντας. Είναι ο ποιητής που έχει αποφασίσει:

Να χαράζεται πάνω σε μπλέ Ιουλίτας.

Και να ψιθυρίζει ταυτόχρονα εις εαυτόν:

Χαράξου κάπου με οποιονδήποτε τρόπο
Και μετά πάλι σβήσου με γενναιοδωρία.

Είναι ο ίδιος που γνωρίζει πολύ καλά πως

…το αμύγδαλο του κόσμου
είναι βαθιά κρυμμένο
και παραμένει αδάγκωτο.

Ένας «Εθνικός» πια -άλλωστε μετά τη φασαρία του Νόμπελ δεν μπορούσε να γίνει κι αλλιώς- που προκαλεί και ερεθίζει ωστόσο το λαό του. (ο ίδιος λαός συχνά γκρέμισε τα τείχη των πόλεων για να διαβούν οι -δηλητηριασμένοι ως τα μπούνια με ουσίες- «Ολυμπιονίκες μας». Για τους ποιητές επιφύλαξε –τουλάχιστον- το… σεβασμό της αδιαφορίας. Ο Ελύτης θυμόταν με δάκρυα στα μάτια πως σε μια τιμητική προς αυτόν και το έργο του κάποτε εκδήλωση σε πόλη της Ισπανίας οι κάτοικοι της πόλης τον παρέλαβαν και τον σήκωσαν δαφνοστεφή στα χέρια οδηγώντας τον στο χώρο των εκδηλώσεων).
Ο μίζερος διαγκωνισμός για την κατάκτηση ενός οράματος που λέγεται «επιούσιος (και με το παραπάνω βέβαια) του καθημερινού ανθρώπου» και για το (θεόρατο) «κεραμίδι» που στεγάζει την νεοελληνική ευτυχία δεν τον συγκινεί. Δεν τον αφορά. Και το λέει:

Α τε να χαθούμε
Παλιοτόμαρα μιας ευτυχίας πέμπτου η έκτου ορόφου.

Κι αμέσως όμως μετά ένα σκούντημα ελαφρό με τον αγκώνα στον εξαπατημένο συνάνθρωπο. «Για κοίταξε εδώ…»:

Κάπου ανάμεσα Τρίτη και Τετάρτη πρέπει να παράπεσε η
αληθινή σου μέρα.

Ολόγυρα, ποτάμια που τα αφήσαμε να διαβούν και τα χάσαμε. Κι άλλοι σπουδαίοι υπερρεαλιστές (και όχι μόνον) ποιητές διαβήκαν το κατώφλι της έρημης χώρας. Τι κι αν ο Ν.Γ. Πεντζίκης προειδοποιούσε: «Πολλά πράγματα που υπάρχουν δεν τα βλέπουμε. Γνωρίζουμε μονάχα όσα σχετιζόμαστε. Γι αυτό και δεν πρέπει μ’ αμφιβολίες ν’ αρνιόμαστε τις μαρτυρίες που μας παρέδωσαν ποιητές και ήρωες».
Μα ο «Ελληνολάτρης», ο «Ηλιοπότης», ο «υμνητής του Αιγαίου»,
(έτσι παραδίδεται στην άγνοια του κόσμου ο Ποιητής για να γίνει κατανοητή και «χρηστική» η πολυσχιδής του φύση) ο περιπατητής αυτός της πυρωμένης πέτρας της Λέσβου, ο κάτοικος των υπωρειών των ηφαιστείων της Σαντορίνης, σαύρα της Δήλου κι άλλοτε φιλόσοφος σε πεζούλι της Αμοργού και της Σίφνου θα κερδίσει μετά το Νόμπελ μια αποδοχή μέχρι εκεί που συμφέρει στην εξουσία. Για την οποία βεβαίως ουδέποτε επιφύλαξε και το παραμικρό έστω ευοίωνο προφητικό ή την ελάχιστη συμπάθεια μέχρι το τέλος:

Εξόριστε ποιητή στον αιώνα σου λέγε τι βλέπεις;
………………….…………………………………………….
Βλέπω στον αέρα τα πελέκια σκίζοντας
προτομές αυτοκρατόρων και στρατηγών.

Άλλοτε πάλι:

Μια νομοθεσία εντελώς άχρηστη για τις εξουσίες
Θα ’τανε αληθινή σωτηρία.
ή

Τόσο πολύ διαρκεί ο δούλος όσο πιο σύντομος ο αφέντης του.

Κάποτε είχε αρνηθεί την κατάταξή του στο ευαγές -και πάντοτε πνευματικώς ακίνδυνο -γηριατρείο της Ακαδημίας Αθηνών μεταξύ των εκεί «Αθανάτων» περισώζοντας τη δική του Αθανασία κι αποστρέφοντας με ευγένεια το βλέμμα του από την… μέγιστη τιμή. Αυτός συνεχίζει να εργάζεται αθόρυβα, μεθοδικά και με συνέπεια. Η δημόσια ζωή, οι πρόθυμες τηλεοπτικές κάμερες ούτε που παίρνουν πια χαμπάρι κάθε φορά που ο ποιητής ξεφουρνίζει τα ωραία του βιβλία. Τις χορταστικές ανάσες μας ανάμεσα στο θάλλος της φτήνιας και του προσωρινού. Την επόμενη μετά το Νόμπελ χρονιά κυκλοφορεί η «Μαρία Νεφέλη». Ακολουθούν -ίσως όχι με τη σειρά που τα αναφέρω- τα επόμενα χρόνια: «Το ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου», «Ο Μικρός Ναυτίλος», «Τρεις Σημαίες σε τιμή ευκαιρίας», «Η ιδιωτική Οδός», «Ο κήπος με τις Αυταπάτες», «Τα ελεγεία της Οξώπετρας», «Δυτικά της λύπης». Οι δυο τόμοι των δοκιμίων του «Ανοιχτά Χαρτιά» και «Εν Λευκώ» (κείμενα απαιτητικά με μετρημένη την κάθε τους λέξη) μας δείχνουν στην πλήρη του διάσταση τον πνευματικό άνθρωπο και το μέγεθός του. Κάποτε ελπίζω λέει ο (σημαίνων ΄Ελληνας) Χρήστος Γιανναράς να δίνεται η ελληνική υπηκοότητα μονάχα σ’ εκείνους που έχουν εντρυφήσει πάνω σ’ αυτά τα δυο βιβλία και τις «Δοκιμές» του Γιώργου Σεφέρη. Δικαίως. Γιατί σ’ αυτά τα βιβλία μπορεί ν’ αποδοθεί -ολότελα και τελεσίδικα- η κρίση «παιδεμένο γραφτό» (ικανό επομένως και να εκπαιδεύσει).
Ξαφνικά στα 1984 φτάνει στα χέρια μας το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου». Ο ποιητής μοιάζει να ετοιμάζεται για το δύσκολο ταξίδι. Ισως παλεύει κάποιαν αρρώστια. Ισως όμως παλεύει μονάχα με τη βιολογική ώρα του γήρατος:

Πάω μ’ από κοντά μετρημένες τις μέρες μου…

Στο μικρό του διαμέρισμα πάντα. Τελευταία μέρα. Είναι μεσημέρι 18 Μαρτίου 1996. Ησυχία. Ακούγεται βαριά η ανάσα του. Ο ποιητής αναπαύεται ξαπλωμένος στο κρεβάτι του. ΄Ισως ψιθυρίζει:

Τι τώρα μου ήρθαν. Αλλά σαν χθές υπήρξα.
Κι ύστερα η μακριά μακριά ζωή των αγνώστων η άγνωστη…
………………….…………………………………………….
Μετρημένο τόπο έχουν οι σοφοί
Και στα παιδιά δοσμένος είναι ο ίδιος αλλ’
Απέραντος!
Απέραντος ο θάνατος δίχως μήνες κι αιώνες
Τρόπος κι εκεί να ενηλικιωθείς κανένας. Ώστε
Στις ίδιες κάμαρες ξανά στους ίδιους κήπους θα γυρνάς
Κρατώντας το τζιτζίκι που είναι ο Δίας και πάει από ’να
Σ’ άλλον Γαλαξία τα καλοκαίρια του.

Κρατά με λατρεία το χέρι της Ιουλίτας του:

Εύκολα που περνώ από τα μάτια σου στον ουρανό…

Στρέφεται σε μας που κρυφοκοιτάμε (σε μια οδυνηρή κι απεγνωσμένη λαθροχειρία αγάπης και θλίψης μέσα στην ποδιά της αιωνιότητας) στο άνοιγμα της πόρτας μας χαμογελά:

Παρουσία χλόης και νερού στα πόδια μου. Που θα πει
Πως υπάρχω. Πριν η μετά το βλέμμα που θα μ’ απολιθώσει, στο δεξί χέρι ψηλά κρατώντας, ένα πελώριο γαλάζιο στάχυ. Για να ιδρύσω τα Νέα Ζώδια.

Κι αμέσως με σημασία:

Όλα χάνονται. Του Καθενός έρχεται η ώρα.
Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα.
………………….…………………………………………….
Στα κρυφά φεύγω με όλα τα κλοπιμαία στο νου μου
Για μιαν από την αρχή ζωή απροσκύνητη. Χωρίς κεριά
χωρίς πολυελαίους.
Με μια μόνο στη θέση αδάμαντος βέρα χρυσή ανεμώνη…
………………….…………………………………………….

Σβήνοντας:

Το τελευταίο ταξίδι μοιάζει με το πρώτο πρώτο.

Και

Μην ακούτε τον Αρμστρονγκ. Η μυρωδιά του φεγγαριού θα πρέπει να είναι κάτι ανάμεσα παλαιό φιλί και αιθέριο έλαιο κυπαρισσώνων.

Όλα έχουν τελειώσει. Σύντομα:

Μια νυχτερίδα πιάνεται μες στα μαλλιά της δύσης.
Σαν φέρετρο που προχωρεί ενώ στα κρυφά ο νεκρός
Αφήνει ένα ρυάκι μενεξέδες πίσω του
Κι η Αττική του σιγοψιθυρίζει Καλησπέρα.

Καλησπέρα λοιπόν Πρίγκηπα των Κρίνων, εξόριστε Ποιητή. Αγαπημένο παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο, ως τα βαθιά γεράματα εραστή των αιθερίων. Αδέρφι τ’ άσπρου σύννεφου. Δεν χάθηκες…

Επειδή άπαξ και κάποιος που επέτυχε- στον πολιτισμό εννοώ-
Δεν μπορεί παρά να επανέλθει.
Μετά μυριάδες χρόνια θα επανέλθει.

Θεσσαλονίκη Μάρτης 1996 (ξανακοιταγμένο και με προσθήκες Ιούλιος 2009)

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6.8.2009

ΟΥΡΑΝΙΑΣ ΜΠΑΓΓΟΥ: Μόνο ένα όνειρο ήταν καλοκαιρινής νύχτας


ΟΔΟΣ 6.8.2009 | 504

Είμαι είκοσι-τριών χρόνων και στο πέμπτο έτος της σχολής μου˙ σχεδόν τελειώνω. Και είναι λίγο δύσκολα αυτά, τα ….«τελειώματα». Όχι μόνο γιατί εκφράζουν το τέλος μιας εποχής που μπορεί να μην ήταν, αλλά έμοιαζε, τουλάχιστον, «ελεγχόμενη» κάπως από πλευράς σπουδών, και «φροντιστηριακή» από την σκοπιά των ανθρώπινων σχέσεων. Συνδέονται, όμως, τα «τελειώματα», νομοτελειακά, και με μια νέα αρχή. Αρχή για δουλειά, για περισσότερο «παραγωγικές» σχέσεις, υπό το φως μιας καινούργιας οπτικής.

Η φάση που περνώ παίζει ανάμεσα στην εμφάνιση των νυχιών μου και τη σκέψη αν ο δρόμος που βαδίζω είναι αυτός που με γεμίζει βαθύτερα, και που με αφορά σαν άτομο. Δεν έχει κατασταλάξει ακόμα μέσα μου, σαν την ιλύ που ακόμα αναδεύεται στο ορμητικό ποτάμι , η σκέψη, αν το ξενύχτι στις φοιτητικές συντροφιές, ήταν περισσότερο χρήσιμο από την δενδροκομία- στα ανθρώπινα, βέβαια, όχι στα επαγγελματικά.

8.9.09

Νώντα Τσίγκα: O Οδυσσέας Ελύτης πηγαίνει διακοπές


ΟΔΟΣ 6.8.2009 | 504

Ανθολόγηση και μικρό σημείωμα για την Ποίηση

Γυμνός, Ιούλιο μήνα, το καταμεσήμερο. Σ’ ένα στενό κρεβάτι, ανάμεσα σε δυό σεντόνια χοντρά, ντρίλινα, με το μάγουλο πάνω στο μπράτσο μου που το γλείφω και γεύομαι την αρμύρα του.
Κοιτάζω τον ασβέστη αντικρύ στο τοίχο της μικρής μου κάμαρας. Λίγο πιο ψηλά το ταβάνι με τα δοκάρια. Πιο χαμηλά την κασέλα όπου έχω αποθέσει όλα μου τα υπάρχοντα: δυό παντελόνια, τέσσερα πουκάμισα, κάτι ασπρόρουχα. Δίπλα, η καρέκλα με την πελώρια ψάθα. Χάμου, στ’ άσπρα και μαύρα πλακάκια, τα δυό μου σάνταλα. Εχω στο πλάι μου κι ένα βιβλίο.
Γεννήθηκα για να ’χω τόσα. Δεν μου λέει τίποτε να παραδοξολογώ. Από το ελάχιστο φτάνεις πιο εύκολα οπουδήποτε. Μόνο που ’ναι πιο δύσκολο. Και από το κορίτσι που αγαπάς επίσης φτάνεις, αλλά θέλει να ξέρεις να τ΄ αγγίξεις οπόταν η φύση σού υπακούει. Κι από τη φύση- αλλά θέλει να ξέρεις να της αφαιρέσεις την αγκίδα της.

(Οδυσσέα Ελύτη, Μυρίσαι το Αριστον ,VIII - O Μικρός Ναυτίλος)



Μικρό σημείωμα για την Ποίηση

Όταν ο Π. Μπαϊρακτάρης μου γύρεψε ένα (παλιότερο) κείμενό μου -για το καθιερωμένο πια προ των διακοπών τεύχος της ΟΔΟΥ το αφιερωμένο στην ποίηση-βρήκα ένα κολάζ για τον Οδ. Ελύτη (χρησιμοποιώ για τίτλο μιαν αγαπημένη ασχολία του ποιητή) που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1996 στην εφημερίδα «Το Βογατσικό» και ξαναδίνεται σήμερα ξανακοιταγμένο. Θέλω να ορίσω με δυό λόγια το χώρο και τον τόπο της ποίησης. Πράγμα δύσκολο. Όμως εξομολογούμαι τη δικιά μου επαφή μαζί της. Κι αυτό ίσως κάνει τα πράγματα ευκολότερα.
Τι είναι λοιπόν η ποίηση; Ισως η περίληψη του κόσμου μετά την μεγάλη αφήγηση. Η ζωή που εξακολουθεί μετά τη ζωή. Αυτό που εγγράφεται σαν σημαντικό μέσα στις μεταξωτές ψυχές. Το μετείκασμα ορατών τε και αοράτων. Το κουκούτσι δηλαδή του κόσμου. Ποίηση είναι εκείνο που απομένει λέει ο Ελύτης. ΄Ενας καθρέφτης όπου ο ποιητής δεν αντικρίζει τον κόσμο κατάματα μα τις αντανακλάσεις που αυτός προκαλεί μέσα του. Και με οδύνη αλλά και θαυμασμό καταγράφει. Ενας «κήπος με αυταπάτες» ίσως. Μια επανάσταση της ουτοπίας. Χωρίς σκοπιμότητες, χωρίς συνθήματα και «σημαίες ευκαιρίας» χωρίς τον ειδησεογραφικό πλούτο και παλμό της «ζώσας ύλης» μας. Μια ανταπόκριση μέσα από το μάγμα και την πυρίκαυστη ζώνη της εσωτερικής ζωής των πραγμάτων απ’ όπου αφήνεται να φανεί το φως του κόσμου. Και για να το πω αλλιώς: ένα κωδικοποιημένο απολύτως τηλεγράφημα από τον απόηχο της πραγματικότητάς μας. Όχι αυτής που συνεπάγονταιτα δελτία ειδήσεων αφήνοντας τον «καταναλωτή» να αναλίσκεται σε αγοραία φτήνια και ανώδυνο ξόδεμα προβαίνοντας σε μια ελαφρά τη καρδία υπερπήδηση του χάσματος του θανάτου και της ζωής.
Στο παραπάνω κείμενο του Οδ. Ελύτη που παρέθεσα φαντάζομαι δεν αντιληφθήκατε πουθενά κλάμπιγκ, πεντάστερα χοτέλ, αστακομακαρονάδες, ταχύπλοα, τζετ σετ, γιώτιγκ, ξεσαλώματα κατακαλόκαιρο -λες πριν από τις στερνές μέρες της Ρώμης, πιστωτικές και διακοποδάνεια. Συγκρίνετε και κρίνετε αν θέλετε. Και νοιώστε την οδύνη.
Όταν η Ελλάδα του Ομήρου ,της Σαπφούς και του Αρχίλοχου, του Σολωμού ,του Ελύτη και του Σεφέρη προσπαθεί να κρυφακούσει τις συνομιλίες της λάσπης και να αποκρυπτογραφήσει για άλλη μια φορά τα χυδαία σημαινόμενα η ποίηση προβάλει σαν αίτημα επιβίωσης. Σαν υποχρεωτικός εμβολιασμός έναντι της πνευματικής σκοτοδίνης. Και σαν παράδειγμα ουσιαστικής ζωής ταπεινής και ταγμένης να υπηρετεί τον μέσα πλούτο. Διαλέγουμε και παίρνουμε.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 6 Αυγούστου 2009, αρ. φύλλου 504

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ