26.1.09

ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ έγραψαν

Αγαπητέ μου Παναγιώτη,

Διάβασα το άρθρο του κ. Νώντα Τσίγκα στο φύλλο της 18 Δεκεμβρίου 2008 και θα ήθελα να δώσω μια μικρή απάντηση. Ακόμη διάβασα και το άρθρο του για τον ΄Ιωνα Δραγούμη που πολύ μου άρεσε.

Θα ήθελα λοιπόν να του πω, απαντώντας στην ερώτηση που θέτει στο τέλος, διατυπωμένη από τον Μισέλ Φάις στην "Ελευθεροτυπία" (αλήθεια, αυτή η εφημερίδα εδώ και 35 χρόνια υποσκάπτει συστηματικά με απαράμιλλο αρνητισμό οποιοδήποτε ηθικό και υπαρξιακό έρεισμα ελέω δηομκρατικότητας, προοδευτισμού κλπ. χωρίς ποτέ η ίδια να προτείνει τίποτα) ότι αν θέλει κανείς να βρει μιαν απάντηση στο ερώτημα θα πρέπει πρώτα να παραιτηθεί από την λατρεία του εαυτού του και την ειδωλοποίηση των φιλοδοξιών και των επιθυμιών του, διαφορετικά θα θέτει παρόμοια ερωτήματα στον αιώνα τον άπαντα.


Καλή χρονιά και δημιουργική
Αλέξανδρος Κοσματόπουλος




***



(Ανα) καλύπτοντας και πάλι το πρόσωπο

Διευκρινίσεις και μια προσπάθεια απάντησης σ΄ένα σχόλιο του Αλεξ. Κοσματόπουλου


Του ΝΩΝΤΑ ΤΣΙΓΚΑ

Κατ΄ αρχήν θα ήθελα να ευχαριστήσω εκ βάθους τον συγγραφέα κ. Αλεξ. Κοσματόπουλο που καταπιάστηκε με την ανάγνωση των κειμένων μου στην ΟΔΟ1 και για τον θετικό σχολιασμό που επιφύλαξε. Θα προσπαθήσω να συνοψίσω και να διευκρινίσω ορισμένα σημεία του ενός από τα κείμενά μου2 για να του προσφέρω ίσως μιαν απάντηση (αν και νομίζω πως ο ίδιος δεν ερωτά αλλά μάλλον τοποθετείται και ερμηνεύει επιγραμματικά το κοινωνικό φαινόμενο που ζήσαμε και ζούμε κοιταγμένο από μια δική του –θεολογική και φιλοσοφική κυρίως –οπτική).
Θα συμφωνήσω απερίφραστα από την αρχή μαζί του ως προς τη διαπίστωση πως ο εγωισμός σαν προεξάρχον σύμπτωμα και παθολογία της σύγχρονης εποχής είναι ένας από τους λόγους που γεννά τους παροξυσμούς της βίας. Ο εγωϊσμός και οι προεκτάσεις του οδηγούν σ΄ αυτήν σύμφωνα με τον αναπότρεπτο φυσικό νόμο της δράσης - αντίδρασης.

Ο Α. Αντάμωφ προλογίζοντας το 1940 τα ποιήματα του Ράϊνερ Μαρία Ρίλκε, «Το βιβλίο της φτώχειας και του θανάτου»3 έγραφε:«… στους φρικτούς καιρούς μας ο άνθρωπος έχει λύσει κάθε δεσμό που τον έδενε με τον κόσμο, που τον έπειθε για την προσωπική του ανυπαρξία αποδείχνοντας του πως ανήκει στο σύνολο του κόσμου. Τώρα που τα έχει χάσει όλα, μονάχος σαν τον τρελλό, θα ήθελε ο κόσμος να είναι δικός του. Τον θεωρώ ανίκανο να ξαναβρεί τη θέση του και να καταλάβει πως ό,τι και να σκέφτεται, να πιστεύει ή να κάνει δε δύναται παρά, στην καλύτερη περίπτωση, να δέχεται επιφοίτηση, υποταγμένος στους ακατάλυτους νόμους. Το μόνο που ξέρει πια είναι ν΄ αντιστρέφει τους ρόλους, να σκέφτεται ανάποδα. Αυτό το πλάσμα που έχει χάσει το νόημα της ζωής, αδειανό απ΄ όλα, ανίκανο πια να κατέχεται, θα ήθελε να κατέχει τον κόσμο».

Αξίζει να προβώ σε δυο διευκρινήσεις: Πρώτον δεν συγκαταλέγομαι ανάμεσα στους αναγνώστες της Ελευθεροτυπίας και δεν έχω επομένως να απολογηθώ ή να υπεραμυνθώ για το είδος της δημοσιογραφίας που ευαγγελίζεται το συγκεκριμένο έντυπο όπως επίσης δεν μπορώ συλλήβδην να υπερθεματίσω στην άποψη του κ. Κοσματόπουλου για την …«ομιχλώδη(;) διαδρομή» της εφημερίδας μέχρι σήμερα. Στο κείμενο του Μ. Φάις, που βρήκα στο διαδίκτυο, μου έκαμε εντύπωση η ισορροπημένη και χωρίς εμπάθεια προσπάθεια χαρτογράφησης του συγκεκριμένου κοινωνικού φαινομένου. Δεύτερον δεν δικαιολογώ καμιά βία στο όνομα κανενός ιδανικού ή ιδεοληψίας. Στο δικό μου κείμενο ίσως η φράση «να κατανοήσουμε τη βία» προκαλεί σύγχυση και δίνει λαβή σε παρεξήγηση αφού ο πραγματικό της νόημα είναι «να ερμηνεύσουμε».

Ο Ρίλκε απαλλαγμένος και παραιτημένος από τα ιδεώδη της βίας, και των επαναστάσεων προσεύχεται. Μια παραίτηση γεμάτη εσωτερισμό και θέαση προς τον Μέγα Κόσμο:

Κάνε μόνο οι φτωχοί να παραμείνουν φτωχοί
......................................................................
Είναι σημαδεμένοι από τη σφραγίδα μιας αγωνίας
δίχως όνομα
Γυμνωμένοι απ΄ όλα, ακόμη κι απ΄ το νόημα της φτώχειας4.

«Οι μοντέρνοι καιροί στηρίχτηκαν σε δυο κραταιές και ανήθικες δυνάμεις: Τη Λογική και το Κεφάλαιο»5. Κάποιος καλός φίλος6 λέει πως «η πραγματική εξέγερση είναι ο πολιτισμός». Θα συμπλήρωνα ευχαρίστως πως χρέος του πολιτισμένου ανθρώπου είναι να μην επιτρέπει την πάσης φύσεως …κουκουλοφορία! Και εξηγούμαι παραφράζοντας και συμφωνώντας με τον κ. Κοσματόπουλο : Ο άνθρωπος πρώτα πρέπει να προσφερθεί στη ζωή και μέχρι το τέλος του φθαρτού δρόμου του σ΄ αυτήν με αναγνωρίσιμο πρόσωπο («το πρόσωπό μας σχηματίζεται και αναγνωρίζεται μέσω των άλλων»7) απεκδυόμενος τον αδιέξοδο, ανυπόφορο και απάνθρωπο ατομισμό.

Τα κοινωνικά προβλήματα όμως από την άλλη δεν γίνεται να κακοφορμίζουν κάτω από πάλλευκους επιδέσμους , μήτε βολεύονται σε νάρθηκες και καλαπόδια, ούτε κουκουλώνονται χωρίς συνέπειες. Η Βαστίλη και τα Χειμερινά Ανάκτορα τελικά έπεσαν επειδή πολλοί ήσαν αυτοί που-στρουθοκαμηλίζοντας υπέροχα- δεν έβλεπαν ή δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν μήτε το Ροβεσπιέρο μήτε το θωρηκτό Αουρόρα που πλησίαζαν από χρόνια. Οι επίδεσμοι, το κουκούλωμα και τα γιατροσόφια τους πρόδωσαν.
Ο κοινωνικός πολτός, μέσα στον οποίο σήμερα τσαλαβουτάμε, εξέθρεψε και επέβαλε την άνανδρη κουκουλοφορία. Μπορεί να υπερασπίζομαι έως θανάτου την πεποίθηση πως τα δικά μου παιδιά δεν θα τα δω ποτέ στο δρόμο με κουκούλες να σπάζουν βιτρίνες και να πυρπολούν αστυνομικούς. Αν όμως τα δω να το κάνουν θα πρέπει να προσπαθήσω να καταλάβω τι έχει συμβεί όταν θα ΄χει πια περάσει το ψυχικό άλγος και ο θυμός. Κι όχι βέβαια για να συγχωρήσω. Αυτό προσπάθησε το κείμενό μου με όλες τις αντιφάσεις και τις αγωνίες του όπως παραδόθηκε σχεδόν εν θερμώ.

Αφού αντικρίσαμε «εν Αθήνησι» ακόμα και τον ανδριάντα του Ρήγα θύμα οικτρό των βανδαλισμών (!!!), περάσαμε στις ρητορείες της πένας, στην ευρεία αυτοψυχανάλυση η την Ομαδική ψυχοθεραπεία, ίσως γιατί αποκτήσαμε υποσυνείδητα και κάποια απολογητική-ενοχική ιδεοληψία. Η κοινωνία όμως κοχλάζει και η πρώτη ηφαιστειακή εκτόνωση έγινε για τα καλά αντιληπτή. Μετά τους καπνούς και τα δακρυγόνα ήρθαν τα καλάζνικοφ και ένα βήμα απέχουμε από τη …Δυτική όχθη. Εμείς από δω με το δίκαιο μας ολόκληρο εκείνοι από κει... Τυφλοί πυροβολισμοί, θάνατος, εξοστρακισμός, αυτοδικία, και γενικευμένο βίαιο κουκούλωμα μας περιμένουν στη γωνία. Προτού όμως η …γνωστή μαμή της ιστορίας αναλάβει («Η βία είναι η μαμή της ιστορίας» κατά τους μαρξιστές) και πριν ξαναζήσουμε τη Βαστίλη με τα σπασμένα και ριγμένα καταγής σύμβολα του συστήματος ας καταλάβουμε γιατί η βία έχει αποδέκτες αλλά και οπαδούς. Μπορούμε και να σιωπήσουμε (κι αυτό είναι ίσως έντιμο) αφήνοντας τη λάβα να πάρει το δρόμο της. Δεν είναι απαραίτητη η παρουσία όλων στο βουερό πλήθος. Η ζωώδης έξαψη των δρόμων και τα οδοφράγματα με τους πυρπολημένους σκουπιδοτενεκέδες, θα φαντάζει σαν γκροτέσκα επανάσταση όπως θα την παρακολουθούμε-πάντοτε- τηλεοπτικώς.
Εξάλλου πατώντας ένα κουμπί δεν θα υπάρχει κιόλας…

Αναφορές
1. Α. Κοσματόπουλος , mail στη σύνταξη της ΟΔΟΥ (31.12.2008)
2. Ν. Τσίγκας , Μέσα από τη σπασμένη βιτρίνα…, ΟΔΟΣ 18.12.2008)
3,4. Ράϊνερ Μαρία Ρίλκε, Το βιβλίο της φτώχειας και του θανάτου, Ινδικτος 2008
5. Ερνέστο Σάμπατο, Μια πολύπλοκη ύπαρξη (δοκίμια), Εκδόσεις του εικοστού πρώτου,1996
6. Θανάσης Τριαρίδης. Προσωπική επικοινωνία.
7. Αλεξ Κοσματόπουλος Λόγος εις Ν.Γ. Πεντζίκη, Ροές,1988.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 15.1.2009

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ